χάρτης
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

διαβάστε σήμερα:

Γλυκασμός & Αρχείον / [fragmenta 80-93]

χάρτης
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

#78

ΣΤΗΛΕΣ:

Ευγενία Βάγια, Γιώργος Βέης, Γιώργος Βέλτσος, Ευριπίδης Γαραντούδης, Άρις Γεωργίου, Τάκης Γραμμένος, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Γιάννης Ευσταθιάδης, Νίκος Ζήβας, Σωτήρης Κακίσης, Μάνος Κοντολέων, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Θέμης Λιβεριάδης, Ιωάννα Λιούτσια, Άρης Μαλανδράκης, Γιώργος Μουλουδάκης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Νίκος Ξένιος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Βασίλης Παπαγεωργίου, Γιάννης Πάσχος, Σάββας Πατσαλίδης, Νίκος Πρατσίνης, Έλση Σαράτση, Σάκης Σερέφας, Ανδρέας Τσάκας, Δράχου Χούδρα, Γιώργος Χουλιάρας, Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ:

Μαρία Ακριβοπούλου, Άντρες Άλαν, Τροοδία Αριστοδήμου, Παναγιώτης Βούζης, Ραφαήλ Γιανναδάκης, Γιώτα Διέννη, Κλεονίκη Δρούγκα, Θεόδωρος Π. Ζαφειρίου, Κώστας Καραβίδας, Ηρακλής Καραμπάτος, Σοφία Κολοτούρου, Γιάννης Λειβαδάς, Δημήτρης Λεοντζάκος, Παναγιώτης Λύγουρης, Γεωργία Μακρογιώργου, Κώστας Μαντζάκος, Ιωάννα Μαραγκουδάκη, Ανδρέας Μαράκης, Μαρίλλη Μαστραντώνη, Χάρης Μελιτάς, Νίκος Μορόπουλος, Γιώργος Μουρατίδης, Άλαν Μπένετ, Ραούλ Μπράσκα, Στέργιος Ντέρτσας, Ου. Χ. Όντεν, Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, Μαρία Παπαδάκη, Ελένη Παπαδάκου, Θωμάς Παπαστεργίου, Άλτα Πανέρα, Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου, Έφη Χ. Πέτκου, Αγγελική Πεχλιβάνη, Μαρία Πολίτη, Αλέξης Σταμάτης, Νάντια Στυλιανού, Θωμάς Στύλος, Χρίστος Χατζηιωάννου, Στέλλα Χαχάλη, Γιώργος Χειμωνάς, Νουρ Χίντι, Δημήτρης Χορόσκελης, Δημήτρης Χουλιαράκης, Στέλιος Χουρμουζιάδης, Ελένη Χριστοφοράτου, Αντώνης Ψάλτης

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

φαινόμενα

{ Κλίμακες }

Εμπιστευτείτε την προαιώνια φροντίδα του Ιουνίου για τους ιππείς των επιθυμιών, αρκεί η επιθυμία σας να είναι φλογερή, δικτυωμένη επαρκώς στις λαμπρές του ηλίου προσδοκίες και το κάλεσμα της θάλασσας. Αφεθείτε σαν τους Μάρκο Ιούνιο Βρούτο και Ιούνιο Ρούστικο στην στωική απάθεια, παραδοθείτε στη φύση της αρετής που σας εναρμονίζει με τον ελαφρύ παφλασμό των κυμάτων, λίγο πριν κλείσουν τα μάτια σας κάτω από κάποια απόμερη σκιά, σίγουροι ότι κανείς δεν σας βλέπει, καθώς γυμνοί απολαμβάνετε το καθρέφτισμα του ιδανικού σώματός σας στο επίμονο βλέμμα ενός αγνώστου, περαστικού κολυμβητή. Ιούνιος ο ευδαίμων, ο δοκιμασμένος βατήρας των τολμηρών, δυο τρεις περιστροφές στον αέρα και γεια μας, οι παράνομοι έρωτες φορούν βατραχοπέδιλα και κανείς δεν τους προφταίνει, αρκεί να μην φθινοπωριάσει απότομα, είναι ακατάστατος ο καιρός τον Ιούνη και χρειάζεται προσοχή τις ώρες που οι αχινοί κυκλοφορούν στη στεριά. Γιάννης ΠΑΣΧΟΣ

{ Κλίμακες }

Πόρφυρες

Θα τα κατάφερνε, αν κάτω απ’ την υπνωτιστική διαδοχή των νόμιμων κινήσεων δεν είχε αναδυθεί στη λίμνη του μυαλού του μια εικόνα όπως καρτ-ποστάλ από το μέλλον του, ο αγαθός του άγγελος ορθός με χέρια διάπλατα στο τέλος της διαδρομής, έτοιμος να επιληφθεί των κρίσιμων αποφάσεων, κι αφού έτσι είχαν τα πράγματα δεν ήταν λόγος να διεκδικήσει ένα μέλλον άλλο, που θα κοιτούσε και με τα 400 μάτια της εγρήγορσης το γκρίζο παγοδρόμιο, που άλλοι, πιο δεξιοτέχνες απ’ αυτόν, είχαν ως τότε σεβαστεί. Θα τα κατάφερνε, εάν ―μα αυτό ας μείνει μυστικό― δεν είχε και εκείνος παραβεί κανόνες καίριους της ενεργητικής ασφάλειας, καταναλώνοντας με κέφι εγκάρδιο και με καρδιά ελαφριά τα έξι ποτηράκια κίτρινη τεκίλα που μοιράστηκαν στη διάρκεια της διαδρομής με τη φίλη του. Εκείνη τώρα κείτονταν στη θέση του συνοδηγού ημίγυμνη, θαμώνας παραλίας στο κατακαλόκαιρο, παρότι ούτε καλοκαίρι ήτανε, κι ούτε κι ο ήλιος έκαιγε έτσι που ξέραμε σε ετούτη τη γλυκιά γεωγραφία, φώτιζε μοναχά την πρώτη πράξη της τραγωδίας με τον μυστηριώδη τρόπο που η μουσική ενός Έριχ Κόρνγκολντ ή ενός Άλεξ Νορθ θα φώτιζε μες σε ταινία του μεσοπολέμου τη σκοτεινή γωνιά που κρύβει τον δολοφόνο. Είχε κι εκείνος με φιλοτιμία εργαστεί για τις στιγμές που θα ακολουθούσαν. Γιώργος ΜΟΥΛΟΥΔΑΚΗΣ

{ Πυξίδες }

Δεκατέσσερις μικρομυθοπλασίες

Όλος ο μελλοντικός χρόνος υπήρξε χειρότερος: Χθες βράδυ αποθεραπεύτηκε από τις σφαίρες που τον γάζωσαν και ξέφυγε απ’ την αστυνομία, μέσα απ’ το πλήθος. Κρύφτηκε στην κορυφή κάποιου δέντρου, το κλαδί του τσακίστηκε και κατέληξε σουβλισμένος σε μια σιδερένια βέργα. Αποδεσμεύτηκε από το σίδερο, αποκοιμήθηκε σε μια χωματερή και τον εγκλώβισε μια μηχανική φαγάνα. Η φαγάνα τον απελευθέρωσε, έπεσε πάνω σε έναν ιμάντα μεταφοράς και τον καταπλάκωσαν τόνοι σκουπιδαριού. Ο ιμάντας τον έφερε μπροστά σ’ έναν κλίβανο, εκείνος δεν θέλησε να μπει και πήρε να υποχωρεί. Άφησε τον ιμάντα και πέρασε στη φαγάνα, άφησε τη φαγάνα και πήγε στον σκουπιδότοπο, άφησε τον σκουπιδότοπο και διαπεράστηκε από τη βέργα, άφησε τη βέργα και κρύφτηκε στο δέντρο, άφησε το δέντρο και αναζήτησε την αστυνομία. Χθες βράδυ έβαλε τα στήθη του μπροστά στις σφαίρες που τον γάζωσαν και κατέρρευσε σαν ένας οποιοσδήποτε ενώ τον γεμίζουνε με μολύβι: τελείως νεκρός. Ραούλ ΜΠΡΑΣΚΑ (απόδοση: Στέργιος Ντέρτσας-Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου)

{ Κλίμακες }

Aναστολές διαφωτισμού

Οτιδήποτε χρειάζεται ηλεκτρικό ρεύμα έχει ακινητοποιηθεί. Με μια μπαγκέτα ψωμί, μαέστρος διευθύνει την κίνηση σε διασταύρωση. Χωρίς φωτεινούς σηματοδότες, αυτοκίνητα αφοσιωμένων οδηγών συνεχίζουν να συγκρούονται. Πού είναι το φανάρι μου, γαβγίζει κάποιος Διογένης. Σκυλιά περιφέρονται. Γάτες νευριάζουν. Διανύοντας χιλιόμετρα με τα πόδια, στο σημείο εκκίνησης επιστρέφουν σύγχρονοι προσκυνητές. Οδύσσεια στους δρόμους. Κλασικοί φιλόλογοι απαγγέλλουν στίχους ενός αξέχαστου έπους. Νεκρά είναι τα βαγόνια του Μετρό μεταξύ σταθμών. Αυτοσχέδιες λιτανείες οργανώνουν μάρτυρες παγιδευμένοι στις κατακόμβες του υπόκοσμου της πόλης. Λάμπουν οι φακοί στα κινητά μέχρι να εξαντληθούν οι μπαταρίες. Υπάλληλοι του Υπογείου αναζητούν όσους χάνονται σε υποσυνείδητες σήραγγες. Χάος παντού. Εκτός λειτουργίας τα τρένα. Δεν είναι της μόδας οι συρμοί. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι τουαλέτες. Γεμίζουν τα ξενοδοχεία. Ασφυξία σε καταυλισμούς και στρατόπεδα συγκέντρωσης για τουρίστες. Είμαι μικρόσωμος και κουλουριάστηκα μεταξύ δύο θέσεων, ομολογεί ένας κύριος. Σαμαρείτες μοιράζουν τρόφιμα, που θα σάπιζαν σε ψυγεία χωρίς ρεύμα. Μαύρη αγορά για το νερό. Γιώργος ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ

προβολές

{ Διερευνήσεις }

Τα αρχειακά κατάλοιπα του «Gertrudenhof» (ή «Το σπίτι της Γερτρούδης») του Γιώργου Χειμωνά

ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ: Το «Gertrudenhof», στον γερμανόφωνο τίτλο του, ή «Το σπίτι της Γερτρούδης», στην ελληνική απόδοσή του, είναι, όπως γενικά γνωρίζουμε, το τελευταίο και μέχρι σήμερα άγνωστο πεζογραφικό έργο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ. Σε απόσταση 25 ετών από τον θάνατό του, η παρουσίαση των αρχειακών καταλοίπων του «Gertrudenhof» αποσκοπεί στο να κλείσει, προσώρας ή πιθανόν και οριστικά, το ζήτημα τι εξαρχής ήταν, τι απέγινε στη συνέχεια και πώς εντέλει μάς παραδίδεται το έργο (στο εξής θα αναφέρεται: «το έργο»), με βάση τα σωζόμενα αρχειακά κατάλοιπά του. [...] Δημοσιεύοντας εδώ τα σωζόμενα αρχειακά κατάλοιπα ενός θρυλούμενου επί 25 χρόνια έργου, συμπεραίνω ότι «Το σπίτι της Γερτρούδης» υπήρξε. Γράφτηκε και γραφόταν. Αν δεν είχε ολοκληρωθεί, βρισκόταν πάντως σε προχωρημένο στάδιο. Το τι απέγινε το χειρόγραφο που θα μας παρέδιδε προχωρημένη, αν όχι την τελική, μορφή παραμένει άγνωστο. Ό,τι διασώθηκε, με τη μέριμνα ανθρώπων που αγαπούσαν τον Γιώργο Χειμωνά και κατά τύχη, παραδίδει κειμενικά σπαράγματα, σχέδια, στοχασμούς και σχόλια γύρω από το έργο, συνολικά μαρτυρίες ενός αφηγήματος που γειτνιάζει πολλαπλά στα δύο οψιμότερα πεζογραφήματά του, «Τα ταξίδια μου» και «Ο εχθρός του ποιητή». Πάντως, και με αυτούς τους όρους, ό,τι διασώθηκε, αν και πολύ μικρό, σε σύγκριση με το βάσιμα εικαζόμενο όλο, αξίζει να το χαρακτηρίσω, σολωμικώ τω τρόπω, αντιστοιχίζοντάς το βεβαίως με το γνωστό μας κρυσταλλωμένο έργο του Χειμωνά, απομεινάρι θαυμαστό ερμιάς και μεγαλείου. Ευριπίδης ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ

{ Διερευνήσεις }

Μεταπλάσεις ομηρικών μύθων στην ποίηση του Τάκη Σινόπουλου

Ο Γ. Π. Σαββίδης, επισημαίνοντας πως ο ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, αν και «νεότερος από τον Σεφέρη και τον Ρίτσο, «είναι ο πρώτος από τους Νεοέλληνες ποιητές που ανάστησε ρητά τον μύθο του Ελπήνορα — εν μέρει κεντρισμένος από την μετάφραση Σεφέρη-Πάουντ», καταλήγει πως το ποιητικό έργο του είναι «μια συνεχής "μελέτη θανάτου" ενός "επιζώντος", μια Νέκυια "εν προόδω", με ζωτικό πυρήνα τον Ελπήνορα». Η κυριαρχική παρουσία του μυθικού συμβόλου του Ελπήνορα στην ποίηση του Σινόπουλου γίνεται αντιληπτή ήδη από τα ποιήματα της συλλογής με τίτλο «Μεταίχμιο» (1951), στα οποία μετουσιώνονται ποιητικά τα εφιαλτικά βιώματα της Κατοχής και του Εμφυλίου και αποκρυσταλλώνονται επιρροές του από την ποίηση του Σεφέρη, του Πάουντ και του Έλιοτ. Ο μυθικός ήρωας, που αναστήθηκε αρχικά από τον Έζρα Πάουντ στο πρώτο του «Canto», πρωταγωνιστεί στα ποιήματα της συλλογής αυτής «Ελπήνωρ» και «Νεκρόδειπνος για τον Ελπήνορα». Η μορφή του αδικοχαμένου μυθικού συντρόφου που συναντά τον ομηρικό Οδυσσέα στον Κάτω Κόσμο, ζητώντας του να προσφέρει τις καθιερωμένες νεκρικές τιμές στο άταφο σώμα του και να υψώσει τύμβο με καρφωμένο επάνω το κουπί, για να μην ξεχαστεί στον κόσμο των ζωντανών, αποτελεί συνειδητή επιλογή του ποιητή ως πρωταγωνιστή στο ποίημά του «Ελπήνωρ». Παρουσιάζεται μπροστά σ’ ένα «κατάμαυρο καράβι» με ταξιδιώτες που παρομοιάζονται με «περιπλανώμενους νεκρούς κάτω απ’ τον ήλιο» σ’ ένα εξίσου μακάβριο με το μυθικό βασίλειο του Άδη παράκτιο σκηνικό, το οποίο χαρακτηρίζεται από την απέραντη σιωπή και τη «θανατερή ακινησία». Έφη Χ. ΠΕΤΚΟΥ

{ Θέατρο }

Οι μεγάλες προκλήσεις για το θέατρο του 21ου αιώνα

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι στα επόμενα είκοσι περίπου χρόνια η Τεχνητή Νοημοσύνη θα επηρεάσει τις περισσότερες ειδικότητες. Μέχρι το 2030 ένα 30% των επαγγελμάτων θα αυτοματοποιηθεί και ένα 60% θα δει τα βασικά εργαλεία του να επηρεάζονται από τις λειτουργίες της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η Goldman Sachs μας ενημερώνει ότι μέχρι το 2040 τριακόσια εκατομμύρια δουλειές θα παραδοθούν στην Τεχνητή Νοημοσύνη, δηλαδή το 25% της παγκόσμιας αγοράς εργασίας. Κάποιοι χώροι θα παραδοθούν πιο εύκολα και πιο γρήγορα και κάποιοι άλλοι όχι τόσο. Π.χ. ειδικότητες που έχουν να κάνουν μα τη διαχείριση δεδομένων ή με προσφορές υπηρεσιών έχουν ήδη παραδώσει τα όπλα, όπως για παράδειγμα, η JP Morgan η οποία έχει αυτοματοποιήσει όλες τις τραπεζικές εργασίες ρουτίνας. Σε πολύ επικίνδυνη καμπή βρίσκεται και η ακαδημαϊκή έρευνα, οι γραφιστικές τέχνες, η ερευνητική δημοσιογραφία, μεταξύ πολλών άλλων χώρων. Με πιο αργούς ρυθμούς θα επηρεαστούν επαγγέλματα όπου κυριαρχεί το ανθρώπινο συναίσθημα, η ανθρώπινη ψυχή, η έγνοια, η αγάπη, η εμπειρία, το βίωμα. Π.χ. θα αργήσει να αυτοματοποιηθεί το επάγγελμα της νοσοκόμας ή της κοινωνικής λειτουργού ή της ψυχολόγου ή του δασκάλου. Μια πρόσφατη έρευνα της OECD έδειξε ότι μόνο ένα 10% από το έργο της διδασκαλίας θα αυτοματοποιηθεί μέχρι το 2040. Όσο για το θέατρο, μια τέχνη από καταβολής της βαθύτατα ανθρωποκεντρική, πολλά θα εξαρτηθούν από τις ηγεσίες που θα αναλάβουν να χαράξουν το μέλλον του, από τις επιλογές, το όραμα και τα δρομολόγιά τους. Σάββας ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ

{ Δοκίμιο }

«Σημάδια κίτρινα»: Το κίτρινο ως σημείο επαφής μεταξύ λόγου και εικόνας

Η φαντασία του ποιητικού υποκειμένου (του ΜΙΛΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ) δημιουργεί ένα ονειρικό τοπίο που μπορεί να προσληφθεί ως ετεροτοπία, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει το κίτρινο. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι όλα τα ουσιαστικά του ποιήματος είναι κίτρινα. Το κίτρινο δεν χρωματίζει όμως εδώ απλά τις επιφάνειες, αλλά τους προσδίδει μια οντολογική βαρύτητα. Η ποιητική χαρτογράφηση αυτού του φανταστικού χώρου δομείται από κίτρινα σημάδια, που ως πινέζες καρφώνονται στο ποιητικό σώμα και δρουν καθοδηγητικά. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό και οπτικά στο ποίημα, καθώς η λέξη «κίτρινο» εμφανίζεται συμμετρικά με μια συγκεκριμένη επαναληψιμότητα, καθορίζοντας τον ρυθμό του ποιήματος. Ο ρυθμός δεν είναι πλέον μόνο ακουστικός, αλλά οπτικοποιείται. Η λέξη «κίτρινο» λειτουργεί ως ένα σκαλί σε μια καθοδική πορεία, ξεκινάει, δηλαδή, στην πρώτη θέση ενός στίχου («Κίτρινα αερόπλοια ξάφνου γέμισαν τον ουρανό»), και μεταφέρεται όλο και δεξιότερα, για να καταλήξει ως τελευταία λέξη στον στίχο «από τη γη κοίταζαν κίτρινοι». Δεν είναι τυχαίος ο διασκελισμός που κατεβάζει έναν στίχο τους αστροναύτες. Πρόκειται για μια διαρκή μετατόπιση μεταξύ ουρανού και γης, παρότι οι δύο τοπολογίες δεν έχουν σαφές περίγραμμα και συνεχώς υπονομεύουν την τάξη των πραγμάτων. Τα αερόπλοια γέμισαν τον ουρανό, αλλά οι αστροναύτες από την γη κοίταζαν. Στέλλα ΧΑΧΑΛΗ