χάρτης
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

διαβάστε σήμερα:

Τελετουργία και αβανγκάρντ: η περίπτωση του Γιάννη Χρήστου

Με τον τρόπο εκείνο & άλλα ποιήματα

χάρτης
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ

#82

ΣΤΗΛΕΣ:

Γιώργος Βέης, Γιώργος Βέλτσος, Ιάκωβος Βούρτσης, Τάκης Γραμμένος, Γιάννης Δούκας, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Γιάννης Ευσταθιάδης, Νίκος Ζήβας, Σωτήρης Κακίσης, Διονύσης Καψάλης, Ιωάννα Λιούτσια, Άρης Μαλανδράκης, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος Μουλουδάκης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Νίκος Ξένιος, Βασίλης Παπαγεωργίου, Γιάννης Πάσχος, Νίκος Πρατσίνης, Έλση Σαράτση, Σάκης Σερέφας, Λάμπρος Σκουζάκης, Ανδρέας Τσάκας, Μίλτος Φραγκόπουλος, Δράχου Χούδρα, Γιώργος Χουλιάρας

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ:

Μηνάς Ι. Αλβέρτης, Χρύσα Αλεξοπούλου, Νίκος Αλιάγας, Ουρανία Αναγνώστου, Τζον Άσμπερι, Ελισσαίος Βγενόπουλος, Γεωργία Βεληβασάκη, Πάνος Βλαγκόπουλος, Ρούλα Βουράκη, Σπύρος Γιανναράς, Κάθριν Γκέκερ, Άννα Γρίβα, Αλέξανδρος Δεδιλιάρης, Γιώτα Δ. Διέννη, Σαλβαδόρ Εσπρίου, Απόστολος Ζιώγας, Τασούλα Καραγεωργίου, Ελευθερία Καστανά, Μιχάλης Κατσιγιάννης, Πασχάλης Κατσίκας, Ειρήνη Κίτσιου, Ναντίνα Κυριαζή, Ανδρέας Κωσταγεώργος, Γιάννης Λειβαδάς, Στέλιος Λεκάκης, Βάιος Λιαπής, Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Αλέξιος Μάινας, Γεωργία Μακρογιώργου, Μαρία Μανωλοπούλου, Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη, Μάνια Μεζίτη, Γιώργος Μουρατίδης, Ξένια Μουστάκα, Ηλίας Μπιστολάς, Όλγα Νικολάου, Ιφιγένεια Ντούμη, Nτέρεκ Ουόλκοτ, Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου, Βασίλης Πατσογιάννης, Ελένη Παυλίδου, Άγγελος Πεφάνης, Δημήτρης Ρόντσης, Φωτεινή Σερεφίδου, Χοσέ Ασουνσιόν Σίλβα, Αλέξης Σταμάτης, Σταύρος Σταυρόπουλος, Ολυμπία Ταχοπούλου, Σοφία Τριανταφυλλίδου, Μισέλ Φάις, Μάιρα Φουρνάρη, Πάβλος Χαμπίδης, Ειρήνη Χατζοπούλου, Λεό Φερέ, Βάσω Χρηστάκου, Τίνα Χρηστίδη, Κωνσταντίνος Χρυσόγελος, Σοφιαλένα Ψαρρά

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

φαινόμενα

Λεό Φερέ

_{ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕΛΙΔΩΝ:}
Δημήτρης Χορόσκελης

Ο Léo Ferré γεννήθηκε το 1916 στο Μονακό. Άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μουσική από πολύ νωρίς και η πρώτη επαφή του με τη μουσική του Μπετόβεν τον συγκλόνισε και τον σημάδεψε για ολόκληρη τη ζωή του. Η κλίση του και στη σύνθεση φάνηκε από νωρίς, δεδομένου ότι έγραψε τα πρώτα του έργα σε ηλικία μόλις δεκατεσσάρων ετών. Μετά από το απολυτήριο Λυκείου, σπούδασε στο Παρίσι Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες. Επιστρέφοντας στο Μονακό εργάστηκε ως μουσικός κριτικός σε τοπική εφημερίδα. Το 1946, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου έζησε μια πολύ δύσκολη οικονομικά επταετία, μέχρι να αρχίσουν τα τραγούδια του (τα οποία αρχικά ερμήνευαν άλλοι, γνωστοί τραγουδιστές) να έχουν επιτυχία. Οι πρώτες του ατομικές εμφανίσεις έγιναν στο περίφημο καμπαρέ του Σεν Ζερμέν ντε Πρε, «Le Boeuf sur le Toit» («Το Βόδι στη Στέγη»). Ήρθε σε επαφή με το αναρχικό κίνημα και, για ένα διάστημα, το υποστήριξε ενεργά. Παράλληλα σύχναζε στον κύκλο των υπερρεαλιστών, που εκτίμησαν την ποίησή του και συνδέθηκε φιλικά με τον Αντρέ Μπρετόν. Σιγά σιγά η φήμη του είχε αρχίσει να μεγαλώνει και το 1955 ήρθαν η καθιέρωση και η ανταμοιβή: τραγούδησε επί είκοσι συνεχόμενες βραδιές στην κατάμεστη περίφημη παρισινή αίθουσα «L’Olympia». Έζησε πολλά χρόνια σ' ένα νησάκι-καταφύγιο ζώων που αγόρασε στη Βρετάνη. Πιστός στην ιδεολογία του, αρνήθηκε τα μουσικά βραβεία και τις τιμητικές διακρίσεις που του προτάθηκαν.
Πέθανε στις 14 Ιουλίου του 1993, αφήνοντας πίσω του ένα μεγάλο και ποικίλο έργο: τραγούδια, ορχηστρική μουσική, όπερες, ορατόρια, βιβλία. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν και ο διευθυντής ορχήστρας στην εκτέλεση των έργων του. Μαζί με τον Ζακ Μπρελ τον Ζορζ Μπρασένς, τον Σερζ Γκενσμπούργκ και μερικούς άλλους, θεωρείται ως ένας από τους θεμελιωτές του γαλλικού μεταπολεμικού τραγουδιού κι ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ποιητές του δεύτερου μισού του 20^ού αιώνα. Στις Σελίδες του Χάρτη ο Δημήτρης Χορόσκελης ανθολογεί και μεταφράζει 20 εκτενή ποιήματα/τραγούδια του. Ο τίτλος κάθε τραγουδιού αποτελεί σύνδεσμο (link) για αντίστοιχο ηχητικό αρχείο.

{ Κλίμακες }

Ρίτσα γύρνα πίσω!

Δεν έβλεπα καμιά νέα φωτογραφία της αναρτημένη στο FB και αναρωτιόμουν που ήταν τόσο καιρό η άρρωστη. Είχε φθάσει στις 1712 αλλά η 1713 φωτό δεν ερχόταν. Και να ΄την επιτέλους που έσκασε μύτη, λουσάτη όπως πάντα, με ελαφριά γερμένο το κορμί προς τα πίσω, με το δεξί πόδι ελάχιστα πιο μπροστά από το αριστερό, με γόβα δωδεκάποντη, τρελό μίνι αποκαλυπτικό, μαύρα γυαλιά, χείλη κατακόκκινα και το στήθος τούμπανο έτοιμο να σου βγάλει τα μάτια, τα φρύδια, να σου ξεριζώσει τη ψυχή ολάκερη. Έτσι που την έκοβα πρέπει να είχε πάρει τέσσερα-πέντε κιλάκια άνισα κατανεμημένα, ένεκα κακής διατροφής και πιθανών ταλαιπωριών. Την παρατηρούσα καιρό και ήξερα καλά τα δύσκολα σημεία της, όσο κι αν τα έκρυβε. Την ήξερα καλύτερα από τους κολλητούς της. Οι οποίοι, τάχα γοητευμένοι, σχολίαζαν με λόγια θερμά την πρόσφατη φωτογραφία της: Θεά, κουκλάρα, αστέρι, ντίβα, σταρ, μοναδική, σέξι, γοργόνα και οι πιο παρορμητικοί εκδηλωνόταν με επιφωνήματα όπως: ωχ, αχχχχ, ααααα, ιιιιιιιιιιιι ή μικρές προτασούλες γεμάτες υπονοούμενα: κόλασέ με πάλι, αν η Αφροδίτη της Μήλου είχε χέρια θα σε έπνιγε από τη ζήλεια, δεν ξεχνιέσαι. Με αυτό το τελευταίο συμφωνούσα κι εγώ. «Holland», έγραφε κάτω από την πρωινή φωτό και με διαπέρασε ρίγος, ανατρίχιασα ολόκληρος· «όπα», λέω «τη χάσαμε κι αυτή, έφυγε, την έστειλε η κρίση μακριά». Φύγατε για Ολλανδία; έγραψα και αμέσως μου ήρθε η απάντηση. Όχι φίλε μου ένα ταξιδάκι αναψυχής, σύντομα και πάλι κοντά σας χαχαχα. ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΣΧΟΣ

{ Κλίμακες }

Η τελική πινελιά

Είναι ο θεός ζωντανός επί σκηνής; Και για ποιον θεό μιλάμε; Ποια είναι η πολιτεία που θέλει να αφανίσει, να καταστρέψει; Αναρωτιέται ποιο θα έπρεπε είναι το τέλος του μονολόγου του Πενθέα. Αυτό το τέλος θα είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα διοχετευθεί επί σκηνής ο πόνος του κορμιού του, η αρχόμενη τρέλα του. Το άγχος του Ιμπν αλ Μασούρ μεγαλώνει. Ανά πάσαν στιγμή, οι σειρήνες για τους βομβαρδισμούς μπορούν να διακόψουν τις πρόβες και να τους στείλουν όλους τρεχάτους στο κοντινότερο καταφύγιο. Όλα νομίζει πως μπορεί να τα δει ο Πενθέας, σκαρφαλωμένος στην ευλύγιστη κορυφή του έλατου. Ακόμη και το τέλος της πολιτείας. Πώς θα αρθρωθεί σε λόγια η πεποίθηση του ποιητή ότι όλα πάνε λάθος, ότι η ανθρωπότητα έχει περιπέσει σε ασυγχώρητα λάθη; Η μόνιμη αίσθησή του είναι ότι οι λαοί ζουν σε παραίσθηση, θεωρώντας πως ανήκουν σε έθνη, ενώ ταυτόχρονα ο πόλεμος μαίνεται σε όλα τα μέτωπα. Οπότε, κάθε επιμέρους ποιητική του έξαρση, αντικρυσμένη υπό το πρίσμα του πολέμου, τον ρίχνει σε όλο και βαθύτερη μελαγχολία: κι αυτή βγαίνει πάνω στη σκηνή. ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ

{ Κλίμακες }

«Τα κορίτσια»: Ο υδραυλικός

Σήμερα το πρωί ήρθε ο Βασίλης. Έτσι λέγεται ο υδραυλικός. Άλλαξε τον σωλήνα, όπου είχε ανοίξει μία μικρή τρύπα. Στράγγισε τις υγρές λέξεις. Προηγουμένως όμως μας είχαν θυμίσει ότι το νερό δεν είναι το μοναδικό στοιχείο, που υγραίνει το έδαφος, ενώ γεμίζει ρυτίδες, όταν φυσά αέρας. Υπάρχει και η φωτιά. Το φως κάνει τα μάτια να λάμπουν. Είχε προηγηθεί το βράδυ διακοπή ρεύματος. Μετά από πολλές προσπάθειες επανήλθε, πριν εξαντληθούν οι μπαταρίες του φακού ή η φόρτιση του κινητού. Ποιος θα είναι ο τελευταίος, που θα δει φως, πριν εξαντληθεί ο ήλιος; Αν όλα σβήσουν, θα μπορεί να δουλέψει ο υδραυλικός στο σκοτάδι; Πολλά πράγματα δεν γνώριζε το παιδί, που στην εφηβεία του δούλευε σερβιτόρος σε ένα μαγαζί στο Μεσολόγγι, όπου για καφέ είχε σταματήσει μία παρέα Αθηναίων. Θυμόταν όμως ακριβώς το περιστατικό. Πού είναι το βεσέ, τον είχε ρωτήσει η κυρία, που τον περιεργαζόταν προσεκτικά. Δεν ήξερε τι σημαίνει η λέξη, αλλά δεν ήθελε να μην απαντήσει. Εδώ δεν έχουμε, της είπε. Σίγουρα όμως θα βρείτε στο Αγρίνιο. Δεν είναι μόνον ο χρόνος, επομένως. Και ο χώρος είναι σχετικός. Μία σχετικότητα διατρέχει τη θεωρία της φυσικής και τη σύγχρονη ζωή. Όλα είναι σχετικά, μπορεί να ισχυρίζεται ο κάθε άσχετος. ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ

{ Κλίμακες }

«Νοτιάς»

Την πρωτιά μας στην κατάθλιψη και τη μοναξιά (έκτη θέση παγκοσμίως) δεν περιμένω την έρευνα της Ευρώπης για να την μάθω. Τη διαισθάνομαι στα χαρούμενα πρόσωπα, στην τηλεόραση της αγοράς και την αγορά της τηλεόρασης. Καταλαβαίνω με τα χρόνια τι κρύβουν τα λαμπερά χαμόγελα: απόγνωση. Καταλαβαίνω όμως και κάτι ακόμα που δεν μετριέται από την Ευρώπη: πως η κατάθλιψη και η μοναξιά δεν μπορούν να αποτυπωθούν με τον τρόπο των στατιστικών μετρήσεων. Χρειάζεται άλλο «εργαλείο» για να τις διαπιστώσεις: η γλώσσα. Ο τόνος, ο τρόπος, η γνώση και η χρήση της. Το σολωμικό «μήγαρις» και το «πάρεξ». Οι προθέσεις της και οι μεταφορές. Ακούω τριγύρω μου θόρυβο. Διαβάζω ορνιθοσκαλίσματα στα κυριακάτικα. Κι όχι μόνο γιατί η επανεμφάνιση της γλώσσας, όπως την εννοώ, χρειάζεται την διαύγεια του ματιού και την φραγή του στόματος ―μια ευαισθησία στο φως και μουσική τέλος πάντων― αλλά και διότι στη γλώσσα πιστώνω την ευαισθησία του καθενός και τη διατρανούμενη δημοκρατικότητά του (στα κυριακάτικα). ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΤΣΟΣ

προβολές

{ Θέατρο }

Χοροί θεϊκοί και ανθρώπινοι: χοροί του σύμπαντος

Για τους αρχαίους η «χορεία», η συλλογική όρχηση με τη συνοδεία μουσικής και τραγουδιού, είναι κάτι που συντονίζεται με τον ρυθμό του ίδιου του σύμπαντος: τον αντανακλά και τον αναμεταδίδει. Στις γιορτές και στις χορείες των ανθρώπων, γράφει ο Πλάτων, οι θεοί συμμετέχουν ως συνεορταστές και συγχορευτές, επικυρώνοντας έτσι την εγγενή σχέση του χοροτράγουδου με τον ρυθμό και την αρμονία του κόσμου. Μάλιστα, την αίσθηση του ρυθμού και της αρμονίας, και τη σύμφυτη μαζί της ηδονή, τη θεωρεί ο Πλάτων αποκλειστικό προνόμιο των ανθρώπων: «τα άλλα ζωντανά δεν μπορούν να νιώσουν ούτε την τάξη ούτε την αταξία της κίνησης, που εμείς τις ονομάζουμε ρυθμό και αρμονία». Ένα τέτοιο προνόμιο βέβαια δεν μπορεί παρά να είναι δώρο των θεών: «μπροστάρηδες των χορών μας οι θεοί», γράφει και πάλι ο Πλάτων, «μάς πλέκουν αρμαθιά τον έναν με τον άλλο στον χορό και στο τραγούδι· οι ίδιοι άλλωστε μας έδωσαν τη λέξη χορός, που βγαίνει από τη χαρά.» Ότι ο συλλογικός χορός είναι σύμφυτος με τη χαρά αποτελεί βεβαίως εμπειρική διαπίστωση όλων μας. Μάλιστα, τη διαπίστωση αυτή έρχεται σήμερα να την επιβεβαιώσει, με μετρήσιμα πειραματικά δεδομένα, η νευροβιολογία, δείχνοντας πως η συγχρονισμένη ομαδική όρχηση και το συγχρονισμένο ομαδικό τραγούδι (καθώς και άλλες συλλογικές δραστηριότητες) προκαλούν την έκκριση ενδορφινών. Οι ενδορφίνες είναι ορμόνες με φυσικές αναλγητικές ιδιότητες, οι οποίες δημιουργούν αισθήματα γαλήνης και ευφορίας, αλλά και συντείνουν στη δημιουργία εγκάρδιων κοινωνικών δεσμών και θερμών σχέσεων εμπιστοσύνης. Δημιουργείται έτσι η αίσθηση στο υποκείμενο ότι ανήκει οργανικά σε μια κοινότητα, στην οποία είναι πλήρως ενσωματωμένο. Η αντίληψη δηλαδή πως τα ομαδικά χοροτράγουδα εναρμονίζουν τους χορευτές με τον ρυθμό που διέπει τον κόσμο —μια αντίληψη που, καθώς είδαμε, αποτυπώνεται σε αρκετές αρχαίες πηγές— δεν είναι ούτε τυχαία ούτε αυθαίρετη: αντίθετα, στηρίζεται σε γερές νευροφυσιολογικές βάσεις. ΒΑΪΟΣ ΛΙΑΠΗΣ

{ Διερευνήσεις }

Οντολογικές διερευνήσεις στο έργο του Αργύρη Χιόνη

Το τραπέζι είναι το αγαπημένο τετράποδο ον του ΑΡΓΥΡΗ ΧΙΟΝΗ, όπως φαίνεται και στο αφήγημα «Έχων σώας τα φρένας». Σε αυτό ο αφηγητής συζεί με τα αγαπημένα του τετράποδα, μία γάτα, τρία σκυλιά, δώδεκα καρέκλες, ένα κρεβάτι και ένα τραπέζι. Το τραπέζι όμως είναι «το πιο σταθερό, το πιο ισορροπημένο […] το πιο σοφό από τα τετράποδά» του, είναι αυτό πάνω στο οποίο ακουμπά η γριά Remington, είναι «ολόκληρη η ζωή» του. Πίσω από αυτή την προβολή οντοτήτων, ανθρώπινων και μη ανθρώπινων, βιοτικών ή αβιοτικών που αποκτούν φωνή μπορούμε να δούμε την οικολογική ευαισθησία του Χιόνη και μια ριζοσπαστική θέση απέναντι στη φύση, έναν «αποκαλυπτικό υλισμό», όπως τον προσδιορίζει και ο ποιητής Σταύρος Ζαφειρίου στη μελέτη του για τον Χιόνη. Η οικολογική σκέψη του Χιόνη δεν βλέπει μια ύλη αδρανή, αλλά βλέπει μια «ιστορία» μέσα στην ύλη που τη διασυνδέει με τον υπόλοιπο κόσμο. Ή όπως υποστηρίζει ο Timothy Morton «Όταν βλέπουμε μια σανίδα ξύλου, βλέπουμε μια ιστορία για κάτι που συνέβη σε ένα δέντρο, σε μια σχέση μεταξύ ανθρώπων, πριονιών και δέντρων». ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΑΧΟΠΟΥΛΟΥ

{ Μουσική }

Τελετουργία και αβανγκάρντ: η περίπτωση του Γιάννη Χρήστου

Στην περίπτωση του ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ, ο ίδιος κατηύθυνε εκτελεστές και κοινό προς την «ιερατική» πρόσληψη του έργου του, με αποτέλεσμα ένα δημοσιογραφικού τύπου «cult» γύρω από λέξεις-κλειδί όπως «μύστης» ― πολύ περισσότερο όταν αυτός τόνιζε την έμπνευση που αντλούσε από τις αρχέγονες τελετουργίες (αναφερόταν στα τελευταία του έργα ως «protoperformances»), καθώς και τις πηγές αυτής της έμπνευσης από το έργο του Carl Jung και του Mircea Eliade. Πέρα από την πρώτη μου αντίδραση, να αντιμετωπίζω τους ρέκτες καλλιτεχνικών ιεροπραξιών ως τα μπάσταρδα της Kunstreligion (με τα φαινόμενα λατρείας στον Wagner του 19ου αιώνα να επανεμφανίζονται περίπου ως φάρσα στον 20ό/21ο αιώνα), η βαρύτητα της περίπτωσης Χρήστου καλεί σε προσεκτικό εννοιολογικό ξεκαθάρισμα· πρώτ’ απ’ όλα, της έννοιας της τελετουργίας, αλλά και της σχέσης της με το έργο τέχνης και τις τέχνες της παράστασης, ειδικότερα με κάποια από τα έργα του. Δεν σκοπεύω στο παρόν κείμενο να περιλάβω όλες τις ―πολλές― θεωρητικές προσεγγίσεις στο θέμα της τελετουργίας. Θα σταθώ σε δύο συγκεκριμένες οπτικές: η πρώτη, φιλοσοφική/ψυχαναλυτική, με επίκεντρο την νεοπαγή έννοια της interpassivity (= «διαπαθητικότητα»)· η δεύτερη γλωσσαναλυτική, γύρω από τρόπους του σημαίνειν που προσιδιάζουν στην τέχνη, στο πλαίσιο μιας γενικής θεωρίας των συμβόλων, με κεντρικές έννοιες αυτές της μνειο-επιλογής και της επανενεργοποίησης. ΠΑΝΟΣ ΒΛΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ

{ Διερευνήσεις }

Σοφία ντε Μέλου Μπρέινερ Άντρεζεν: Η αγαπημένη ποιήτρια των Πορτογάλων

Η γλώσσα της Πορτογαλίδας ποιήτριας ΣΟΦΙΑ ΝΤΕ ΜΕΛΟΥ ΜΠΡΕΪΝΕΡ ΑΝΤΡΕΖΕΝ, απλή και ευθύβολη, χωρίς βερμπαλισμούς φιοριτούρες, χαρακτηρίζεται από έναν ιερατικό(sic), παρότι συχνά αναπάντεχα οικείο, τόνο, από εκφραστική αυστηρότητα και πυκνότητα, από μια επιδέξια και διακριτική υποβολή του αναγνώστη σε οραματικές καταστάσεις, από σύμβολα, αλληγορίες και, κυρίως, από την ανάδειξη της σχέσης των λέξεων με τα πράγματα, σε έναν κόσμο ολόφωτο, όπου νους και ρυθμός, άλλοτε με ρίμα και άλλοτε χωρίς, συμβαδίζουν τέλεια, περνώντας μέσα από τις μελωδικές φόρμες, στην ανέλιξη κάθε ποιήματος. Παρά τη βαθύτητα των νοημάτων, η ποιήτρια, χάρη στη γλωσσική διαφάνεια της ποίησής της, δεν είναι ερμητική σε ό,τι αφορά την ποιητική της. Για το λόγο δε αυτό, μαζί με τα άλλα πολύ «πορτογαλικά» στοιχεία που αναφέραμε, ίσως να ήταν και είναι δημοφιλής στους Πορτογάλους. Σε τούτο συνέβαλε ο μοντερνισμός στην έκφραση και ο κλασικισμός στον τόνο των ποιημάτων της, σε ένα μόνιμα διαλεκτικό παιχνίδισμα. Αναγνωρίζοντας την απόλυτη πρωτοκαθεδρία του αισθητικού στοιχείου, η Sophia συνεργάσθηκε με συγγραφείς και καλλιτέχνες ποικίλων ιδεολογιών, αντιλήψεων και στάσεων. ΝΙΚΟΣ ΠΡΑΤΣΙΝΗΣ