Γιαπωνέζικος Κήπος: Συνέντευξη με την Φυτούλα Βακανά

¤¦Ο για­πω­νέ­ζι­κος κή­πος εί­ναι ίσως ένα από τα πιο δο­μη­μέ­να εί­δη κή­πων. Πρέ­πει απα­ραι­τή­τως να πε­ριέ­χει επτά στοι­χεία: νε­ρό, πέ­τρες και άμ­μο, γέ­φυ­ρες, πέ­τρι­να φα­νά­ρια και γούρ­νες, φρά­κτες και πύ­λες, άν­θη και δέ­ντρα, και ψά­ρια. Οι πα­ρού­σες συ­νε­ντεύ­ξεις θα απο­τε­λού­νται πά­ντα από επτά ερω­τή­σεις. Κά­ποιες από αυ­τές θα επα­να­λαμ­βά­νο­νται και κά­ποιες θα εί­ναι νέ­ες, ώστε να αντα­πο­κρί­νο­νται στο έρ­γο που έχου­με μπρο­στά μας. Σαν τον για­πω­νέ­ζι­κο κή­πο, οι συ­νε­ντεύ­ξεις θα δια­τη­ρούν τη δο­μή τους, προ­σπα­θώ­ντας ταυ­τό­χρο­να να απο­δώ­σουν, ακρι­βώς σαν αυ­τόν, τη ζω­ντά­νια μιας μα­κρι­νής γης, που σε αυ­τήν την πε­ρί­πτω­ση εί­ναι, βέ­βαια, η δια­δι­κα­σία της συγ­γρα­φής.

____________

Η Φυ­τού­λα Βα­κα­νά εί­ναι εκ­παι­δευ­τι­κός. Το βι­βλίο που συ­νέ­γρα­ψε με την Αν­θή Πει­ραία Κω­δι­κός Π.Α.Ρ.Ε.Α―Μυ­στή­ριο στο σχο­λείο έλα­βε το Κρα­τι­κό Βρα­βείο Νε­α­νι­κής Λο­γο­τε­χνί­ας. Από τις Εκ­δό­σεις Πα­τά­κη κυ­κλο­φο­ρούν τα βι­βλία της: Κω­δι­κός Π.Α.Ρ.Ε.Α.―Το μυ­στή­ριο της πα­ρά­ξε­νης βρο­χής· Ο Στέ­φα­νος, η εκ­δρο­μή και άλ­λες έγνοιες για την Άν­να Χ.· Στα ίχνη της Ρεγ­γί­να Πρε­τιό­ζα και Το βι­βλίο των Φό­βων και πώς να τους εξα­φα­νί­σε­τε. Θε­α­τρι­κά της για παι­διά έχουν βρα­βευ­τεί από τον ΘΟΚ και τον ΚΣΠΝΒ. Τα πα­ρα­μύ­θια της Πέ­ντε ευ­χές και ένα αστέ­ρι και Η Λό­λα και οι φί­λοι της (Όχι) κυ­κλο­φο­ρούν από τις εκδ. Τε­λεία. Έχει δη­μιουρ­γή­σει το Πουά Blogά­κι, ένα μπλογκ για προ­ώ­θη­ση της φι­λα­να­γνω­σί­ας, όπου πα­ρου­σιά­ζει βι­βλία που αγα­πά.

Ποιο χώ­ρο/ρό­λο έχει η συγ­γρα­φή στη ζωή σας και ποιον αντί­στοι­χα η ανά­γνω­ση; Υπήρ­ξα­τε πά­ντο­τε ανα­γνώ­στρια και για­τί νο­μί­ζε­τε;

Ήμουν ανα­γνώ­στρια από πά­ντα. Και μά­λι­στα μα­νιώ­δης ανα­γνώ­στρια! Ως παι­δί το να δια­βά­ζω λο­γο­τε­χνι­κά βι­βλία ήταν η από­λυ­τη ευ­τυ­χία για μέ­να. Οι ήρω­ες γί­νο­νταν οι αγα­πη­μέ­νοι μου φί­λοι, κά­ποιοι που μου κρα­τού­σαν συ­ντρο­φιά, που τους θαύ­μα­ζα, που ονει­ρευό­μουν να τους μοιά­σω. Και οι πε­ρι­πέ­τειές τους με αφο­ρού­σαν, έκα­ναν κι εμέ­να μέ­ρος της πα­ρέ­ας.
Αυ­τή η αγά­πη για το διά­βα­σμα έφε­ρε ανα­πό­φευ­κτα και την αγά­πη για τη συγ­γρα­φή. Εί­ναι μια δια­δι­κα­σία που μπο­ρεί να εί­ναι επώ­δυ­νη και λυ­τρω­τι­κή ταυ­τό­χρο­να, που μπο­ρεί να με ρί­ξει σε απελ­πι­σία, για­τί βιώ­νω την τρο­με­ρή ανα­σφά­λεια μπρο­στά σε μια (επί­μο­να) λευ­κή σε­λί­δα αλ­λά και την χα­ρά να δη­μιουρ­γώ κά­τι που με ικα­νο­ποιεί, που με συ­ντρο­φεύ­ει η σκέ­ψη του κα­τά τη διάρ­κεια της μέ­ρας και ενώ κα­τα­πιά­νο­μαι με τα συ­νη­θι­σμέ­να και βα­ρε­τά της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας.

Τι κά­νει μια συγ­γρα­φέ­ας παι­δι­κής λο­γο­τε­χνί­ας; Γρά­φει με την παι­δι­κή ανά­μνη­ση; Κα­τοι­κεί ακό­μα την παι­δι­κό­τη­τα ως μια ξε­χω­ρι­στή, συ­γκε­κρι­μέ­νη προ­ο­πτι­κή; Αυ­τή η προ­ο­πτι­κή εμ­φα­νί­ζε­ται και στην κα­θη­με­ρι­νή σας ζωή; Πώς;

Εν­νο­εί­ται ότι το παι­δι­κό βί­ω­μα εί­ναι μια πο­λύ­τι­μη πη­γή στην οποία ανα­τρέ­χω. Αλ­λά θε­ω­ρώ ότι και το επάγ­γελ­μα μου ως δα­σκά­λα, μέ­σα από την κα­θη­με­ρι­νή επα­φή με τα μι­κρά παι­διά, με βοη­θά να δια­τη­ρώ στοι­χεία της παι­δι­κό­τη­τάς μου: τον εν­θου­σια­σμό, την πε­ριέρ­γεια, το συ­ναί­σθη­μα που το βιώ­νεις ατό­φιο, χω­ρίς να μπαί­νουν εμπό­διο οι πε­ριο­ρι­σμοί της λο­γι­κής.

Ποια εί­ναι Λό­λα; Για­τί δεν έχει φί­λους; (Η Λό­λα και οι φί­λοι της, Ει­κο­νο­γρά­φη­ση: Σά­ντρα Ελευ­θε­ρί­ου). Από πού μας ήρ­θε;

Η Λό­λα εί­ναι το παι­δί που υπήρ­ξα. Θυ­μά­μαι τα δια­λείμ­μα­τα να μέ­νω μέ­σα στην τά­ξη και να δια­βά­ζω τα βι­βλία της βι­βλιο­θή­κης: Χω­ρίς οι­κο­γέ­νεια και Μι­κρές κυ­ρί­ες. Το προ­τι­μού­σα για­τί δυ­σκο­λευό­μουν να εντα­χθώ στις πα­ρέ­ες των συμ­μα­θη­τών μου. Ένιω­θα πιο πο­λύ ο εαυ­τός μου κρυμ­μέ­νη πί­σω από ένα ανοι­χτό βι­βλίο. Mα ταυ­τό­χρο­να δι­ψού­σα να γί­νω κι εγώ μέ­λος μιας πα­ρέ­ας που θα κά­νει σκα­ντα­λιές και θα ζει φα­ντα­στι­κές πε­ρι­πέ­τειες, όπως οι πα­ρέ­ες για τις οποί­ες διά­βα­ζα.

Για αυ­τό λοι­πόν και η πα­ρέα! Εκτός από τη Λό­λα που δεν έχει φί­λους, σχε­δόν σε όλα τα υπό­λοι­πά σας βι­βλία πρω­τα­γω­νι­στούν οι πα­ρέ­ες. Ποιο ρό­λο έχει η φι­λία στη ζωή σας; Μι­λή­στε μας για τα βι­βλία σας (Ο Στέ­φα­νος, η εκ­δρο­μή και άλ­λες έγνοιες για την Άν­να Χ., Κω­δι­κός: Π.Α.Ρ.Ε.Α. - Το μυ­στή­ριο της πα­ρά­ξε­νης βρο­χής)

Η φι­λία εί­ναι πο­λύ ση­μα­ντι­κή για εμέ­να. Οι φί­λοι μου εί­ναι πο­λύ­τι­μοι. Για­τί τους φί­λους μας τους επι­λέ­γου­με χω­ρίς κά­ποια κοι­νω­νι­κή πί­ε­ση ή πρό­τυ­πα στα οποία νιώ­θου­με υπο­χρε­ω­μέ­νοι να αντα­πο­κρι­θού­με. Οπό­τε, εί­μα­στε από­λυ­τα ελεύ­θε­ροι να επι­λέ­γου­με για φί­λους μας αν­θρώ­πους που μας κά­νουν να νιώ­θου­με όμορ­φα, που μας ενι­σχύ­ουν θε­τι­κά όπο­τε το χρεια­ζό­μα­στε, που μας υπο­στη­ρί­ζουν και μας θαυ­μά­ζουν. Και το ίδιο κά­νου­με εμείς για εκεί­νους.
Στο γρά­ψι­μο μου, ανα­πό­φευ­κτα, αντα­να­κλά­ται η θέ­ση που κα­τα­λαμ­βά­νει η φι­λία στη ζωή μου. Γι’ αυ­τό οι ήρω­ες μου εί­ναι μέ­ρος μιας πα­ρέ­ας ή έχουν ένα αγα­πη­μέ­νο φί­λο/μια αγα­πη­μέ­νη φί­λη που μοι­ρά­ζο­νται μα­ζί. Για­τί με μια κα­λή πα­ρέα ακό­μη και τα δύ­σκο­λα γί­νο­νται δια­χει­ρί­σι­μα.
Στα δύο βι­βλία του Κω­δι­κού Π.Α.Ρ.Ε.Α πρω­τα­γω­νι­στεί μια πα­ρέα παι­διών που αλ­λη­λο­συ­μπλη­ρώ­νει ο ένας τον άλ­λο. Αλ­λά και στο εφη­βι­κό μου μυ­θι­στό­ρη­μα: Ο Στέ­φα­νος, η εκ­δρο­μή και άλ­λες έγνοιες για την Άν­να Χ. η ηρω­ί­δα προ­σπα­θεί να ανα­κα­λύ­ψει ποιος ευ­θύ­νε­ται για την κλο­πή με τη βο­ή­θεια των δυο στε­νών της φί­λων.

Πώς εί­ναι να γρά­φε­τε με άλ­λους ή να δη­μιουρ­γεί­τε ένα βι­βλίο με πα­ρέα; Μι­λή­στε μας για αυ­τές τις δια­δι­κα­σί­ες.

‘Εχω στο βιο­γρα­φι­κό μου δύο βι­βλία που γρά­φτη­καν σε συ­νερ­γα­σία με φί­λες μου. Το πρώ­το μου βι­βλίο, ο Κω­δι­κός Π.Α.Ρ.Ε.Α ― Μυ­στή­ριο στο σχο­λείο γρά­φτη­κε μα­ζί με την Αν­θή Πει­ραία. Ήμα­σταν ήδη χρό­νια φί­λες και εί­χα­με πολ­λά που μοι­ρα­ζό­μα­σταν: την αγά­πη μας για το βι­βλίο, τις ανα­φο­ρές μας, το χιού­μορ μας και την αγά­πη μας για τις σο­κο­λά­τες. Οπό­τε σκε­φτή­κα­με μα­ζί τη δο­μή μιας ιστο­ρί­ας και τους ήρω­ες μας και στη συ­νέ­χεια γρά­φα­με εναλ­λάξ. Το πρώ­το κε­φά­λαιο ήταν δι­κό μου, το έστελ­να στην Αν­θή, που διά­βα­ζε και συ­μπλή­ρω­νε με το δι­κό της κεί­με­νο. Κά­θε φο­ρά αγω­νιού­σα να δια­βά­σω τι έγρα­ψε και έβα­ζα τα δυ­να­τά μου να την εκ­πλή­ξω ευ­χά­ρι­στα, όταν λά­βει το δι­κό μου κομ­μά­τι. Το βι­βλίο μας απο­τε­λεί ένα tribute στα παι­δι­κά μας ανα­γνώ­σμα­τα που τα χα­ρα­κτή­ρι­ζε το μυ­στή­ριο και η πε­ρι­πέ­τεια.
Αλ­λά και με τη Σά­ντρα Ελευ­θε­ρί­ου η συ­νερ­γα­σία στο Από την Πό­λη έρ­χο­μαι… κύ­λη­σε πο­λύ φυ­σι­κά και αβί­α­στα, πα­ρό­λο που εί­χα­με και οι δύο απο­κρυ­σταλ­λώ­σει το προ­σω­πι­κό μας συγ­γρα­φι­κό στυλ μέ­χρι τό­τε. Η ιδέα να έχουν τα κε­φά­λαια πα­ροι­μί­ες για τί­τλους ήταν της Σά­ντρας και εί­χε πο­λύ εν­δια­φέ­ρον το ψά­ξι­μο κά­θε φο­ρά να βρού­με μια πα­ροι­μία που να ται­ριά­ζει με το πε­ριε­χό­με­νο.
Από­λαυ­σα τη δια­δι­κα­σία και στις δύο πε­ρι­πτώ­σεις για­τί όλα γί­νο­νται ομορ­φό­τε­ρα όταν έχεις κα­λή πα­ρέα, ακό­μα και η δια­δι­κα­σία της δη­μιουρ­γί­ας. Άλ­λω­στε η ποιό­τη­τα του απο­τε­λέ­σμα­τος απο­δει­κνύ­ε­ται και από το γε­γο­νός ότι και τα δύο βι­βλία δια­κρί­θη­καν.

Πώς μι­λά­με στα παι­διά για κά­τι δύ­σκο­λο; Πε­ρι­γράψ­τε μας τη δια­δι­κα­σία σκέ­ψης σας για Το βι­βλίο των φό­βων και πώς να τους εξα­φα­νί­σε­τε

Ήθε­λα να γρά­ψω με χιου­μο­ρι­στι­κό τρό­πο για το θέ­μα Φό­βος. Το χιού­μορ εί­ναι αρ­κε­τό πολ­λές φο­ρές για να ξορ­κί­σει τα δυ­σά­ρε­στα.
Ένα αγό­ρι προ­σπα­θεί να μας πεί­σει ότι έχει κα­τα­φέ­ρει να φτιά­ξει ένα βι­βλίο που μπο­ρεί να εξα­φα­νί­σει κά­θε φό­βο. Μα έτοι­μες συ­ντα­γές δεν υπάρ­χουν στη ζωή. Ού­τε μπο­ρεί κά­ποιος άλ­λος να πε­τύ­χει κά­τι τέ­τοιο για χά­ρη μας. Χρειά­ζε­ται μό­νοι μας να πά­ρου­με τον έλεγ­χο και την ευ­θύ­νη της ζω­ής μας. Και ίσως και να μά­θου­με να απο­δε­χό­μα­στε αυ­τά που δεν μπο­ρού­με να αλ­λά­ξου­με…

Πού γρά­φε­τε, πώς και πό­τε;

Γρά­φω όπο­τε βρω ελεύ­θε­ρο χρό­νο, πράγ­μα που γί­νε­ται όλο και πιο σπά­νιο. Για τον λό­γο αυ­τό, χρειά­ζε­ται να έχω πρό­γραμ­μα και να εκ­με­ταλ­λεύ­ο­μαι ευ­και­ρί­ες όπως την ώρα ανα­μο­νής σε μια υπη­ρε­σία ή τον χρό­νο που χρειά­ζε­ται μια λευ­κή ρί­ζα να βα­φτεί. Όπου και αν γρά­ψω, όμως, όλα τα χει­ρό­γρα­φα κα­τα­λή­γουν να δα­κτυ­λο­γρα­φη­θούν στον υπο­λο­γι­στή μου, στο γρα­φείο μου, με θέα τις ρά­χες των βι­βλί­ων που δια­μόρ­φω­σαν την ανα­γνω­στι­κή και συγ­γρα­φι­κή μου ταυ­τό­τη­τα.