Μονάχα μια γυναίκα έχει στο νού σου απομείνει,
Ίδια όπως όλες, μα που είναι εκείνη
ΧΟΡΧΕ ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΡΧΕΣ
(Μτφρ. Δημήτρης Καλοκύρης)
Η Μαρία Κοδάμα έσβησε μετά από σιωπηλή και επίμονη μάχη με τον καρκίνο.
Ήταν σύζυγος και μοναδική κληρονόμος του Αργεντινού συγγραφέα Χ.Λ. Μπόρχες. Το ηλιόλουστο απόγευμα τής Δευτέρας, 27 Μαρτίου 2023, την αποχαιρέτησαν με αληθινή θλίψη μερικοί καλοί της φίλοι (που η ίδια τους είχε επιλέξει) — έχοντας αρνηθεί την κηδεία με δημόσια δαπάνη— στο «Πάρκο Μνήμης», το κοιμητήριο της πόλης Πιλάρ, κοντά στο Μπουένος Άιρες. Έφυγε απ' τη ζωή την Κυριακή 26 Μαρτίου, σε ηλικία 86 ετών.
Ήταν καθηγήτρια, μεταφράστρια και συγγραφέας. Ίδρυσε το 1988, σε κεντρικό σημείο της πόλης τού Μπουένος Άιρες, το «Διεθνές Ίδρυμα Χόρχε Λουίς Μπόρχες», στο οποίο εκτίθενται: η βιβλιοθήκη του συγγραφέα, προσωπικά του αντικείμενα, φυλαχτά, πίνακες ζωγραφικής και τα μπαστούνια που χρησιμοποιούσε από τότε που έχασε την όρασή του. Εκεί διοργανώνονται σεμινάρια σχετικά με θέματα πολιτιστικά, παρουσιάσεις βιβλίων, διαλέξεις, διαγωνισμοί και βραβεία.
Η Μαρία Κοδάμα, σε πολύ νεαρή ηλικία, γνώρισε τον συγγραφέα του Άλεφ και από τότε δεν χωρίστηκαν σχεδόν ποτέ. Μαζί στα ταξίδια στο εξωτερικό, μαζί στη μελέτη τής αγγλοσαξωνικής και ισλανδικής γλώσσας. Μαζί συνέταξαν την Ανθολογία αγγλοσαξωνικής ποίησης και το βιβλίο Άτλας, με κείμενα και φωτογραφίες από ταξίδια τους. Διαφύλαξε και τίμησε το έργο τού συζύγου της με παραδειγματικό και αξιοθαύμαστο τρόπο.
Με την Μαρία γνωριστήκαμε, όταν μαζί με τον σύζυγό μου Κάρλος Σπινέδι, προσκαλέσαμε στο σπίτι μας τον Μπόρχες κι εκείνη, μια και οι δυο τους είχαν προτίμηση στην ελληνική κουζίνα. Ήταν μια πολύ ζεστή βραδιά, τον Νοέμβρη του 1984, μετά την απονομή ενός ακόμα τιμητικού βραβείου στον Αργεντινό συγγραφέα. Από τότε, με την Μαρία, βρισκόμασταν συχνά σε κάποιο καφέ τού Μπουένος Άιρες, σε παρουσιάσεις βιβλίων, σε βιβλιοπωλεία, σε σπίτια φίλων. Φυσικά, μετά τη μόνιμη εγκατάστασή μου στην Αθήνα, οι συναντήσεις μας έγιναν πιο αραιές· παρ΄ όλα αυτά είχαμε την ευκαιρία να ειδωθούμε πολλές φορές, κυρίως σε εκδηλώσεις αφιερωμένες σ' εκείνη (οργανωμένες από την Πρεσβεία τής Αργεντινής, το Ινστιτούτο Θερβάντες ή από το σύλλογο Argentinos.gr). Εκείνη πάντα πρόσχαρη, χαρισματική, της άρεσε να περπατάμε στην Πλάκα ή σε κάποια παραθαλάσσια περιοχή κοντά στην Αθήνα.
Θα μου λείψουν τα ξαφνικά τηλεφωνήματά της από κάποια χώρα της Ευρώπης και οι σύντομες αλλά ουσιαστικές συναντήσεις μας στην Αθήνα. Η φυσική της απουσία μου προξενεί ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα θλίψης, όμως, θέλω να πιστεύω πως θα είναι χαρούμενη, τώρα που διασχίζει αυτή την «άλλη θάλασσα» (όπως θα έλεγε ο Μπόρχες), στην αρχή ενός καινούργιου ταξιδιού μαζί του.
