ΣΤΙΓΜΑΤΑ

Ο «Χάρτης», συμπληρώνοντας τον τρίτο χρόνο διαδικτυακής κυκλοφορίας του, καθιερώνει ετήσια βραβεία, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων της χρονιάς. Η διάκριση αυτή προέρχεται από μια ευρεία ομάδα τακτικών συνεργατών του περιοδικού οι οποίοι, χωρίς δεσμεύσεις ή προεπιλογές, πρότειναν έως τρία βιβλία ανά είδος λόγου [Ποίηση, Πεζογραφία, Δοκίμιο, Μετάφραση και Βιβλίο για παιδιά] που έχουν εκδοθεί το 2021. (Δεν περιλαμβάνονται βιβλία των τακτικών συνεργατών του περιοδικού.)

Ο ΜΑΚΡΥΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
των επιλογών του «Χάρτη» :

ΠΟΙΗΣΗ

Γιώργος Αλισάνογλου, Κυψέλες, εκδ. Κίχλη 
Ευαγγελία Ανδριτσάνου, Αντιγόνη. Μία κόρη, μία χώρα, εκδ. Άγρα
Ορφέας Απέργης, Καθαριστήριο, εκδ. Πατάκη
Γιώργος Βέλτσος, Η Ανάληψις της Παρθένου, εκδ. Πατάκη
Γεράσιμος Βουτσινάς, Χρονικό μιας αστραπής, εκδ. Περισπωμένη
Βάσος Γεώργας, Ποιήματα που δεν γράφτηκαν ποτέ, εκδ. Bibliothèque
Φοίβη Γιαννίση, Θέτις και Αηδών, εκδ. Καστανιώτη
Σπύρος Γούλας, Τα περσινά τους βάζουν για καλά, εκδ. Πόλις
Δημήτρης Ελευθεράκης, Άσπρα μήλα εκδ. Πατάκη
Ηλίας Ευθυμιόπουλος, Ποιήματα, εκδ. Athens Voice
Αντωνούσα Καμπουράκη, Ποιήματα τραγικά, (επιμ. Β. Ρούσσου), εκδ. Στιγμός
Κώστας Καναβούρης, Αμνός, ένα ποίημα στον καθρέφτη, εκδ. Πόλις
Σπύρος Κανιούρας, Το κτήμα, εκδ. Άγρα
Φωτεινή Καπελλάκη, Το ελάχιστο σώμα, εκδ. Ενύπνιο
Ελένη Κοσμά, Μες στον ψυχρό καιρό, εκδ. Πόλις
Νικόλας Κουτσοδόντης, Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι, εκδ. Θράκα
Χλόη Κουτσουμπέλη, Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον, εκδ. Πόλις
Δήμητρα Κωτούλα, Θα ήσουν παντελώς ανυπεράσπιστος, εκδ. Πατάκη
Αλέκος Λούντζης, Οι επόμενοι, εμείς, εκδ. Στιγμός
Αντώνης Μακρυδημήτρης, Ελλάς. Λυρικό δράμα, εκδ. Ι. Σιδέρης
Μάνια Μεζίτη, Στόμα, εκδ. Κουκκίδα
Θόδωρος Μπασιάκος, Γκαγκάν Μυτεράν, εκδ. Πανοπτικόν
Ασημίνα Ξηρογιάννη, Ποιήματα 2009-2017, εκδ. Βακχικόν
Ευά Παπαδάκης, Μερακλίνα, Κουκιμπιμπέρισα, Ομπλαντί, εκδ. Στιγμός
Άκης Παπαντώνης, Bildungsroman, εκδ. Κίχλη
Μανόλης Πρατικάκης, Τα Δερβενάκια των Rolling Stones, εκδ. Αρμός
Γιώργος Ρούσκας, Χοϊκά Χάικου και Δεπέλλιχοι συν δύο δοκίμια, εκδ. Κοράλλι
Μαρία Σαββάκη, Ο ποιητής, εκδ. Μελάνι
Δανάη Σιώζιου, Ενδεχόμενα τοπία, εκδ. Αντίποδες
Θάνος Σταθόπουλος, Εισαγωγή στη μέρα, εκδ. Ίκαρος
Γιάννης Στίγκας-Νικόλας Ευαντινός, Κωμωδία, εκδ. Άγρα
Θωμάς Τσαλαπάτης, Η ομορφιά των όπλων μας, εκδ. Αντίποδες
Αντώνης Φωστιέρης, Τοπία του τίποτα, εκδ. Καστανιώτης
Μυρτώ Χμιελέφσκι, Ο πίσω τοίχος ο ανεπίσημος, εκδ. Ενύπνιο
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Ευγενής ναυσιπλοΐα, εκδ. Μελάνι

Συλλογικά έργα:
Χαίρε, ώ χαίρε, Ελευθεριά!, ανθολογία, επιμ. Θανάσης Γαλανάκης-Πάνος Κουμής, Ίδρυμα Τάκης Σινόπουλος
Μαύρες ρίζες, Αφροαμερικανοί ποιητές και ποιήτριες του Μεσοπολέμου, ανθολόγηση-μτφρ. Νίκος Λάγιος, εκδ Στοχαστής

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ (διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα)

Γιώργος Αποσκίτης, Στιγμόμετρο, εκδ. Σμίλη
Χρήστος Αστερίου, Μικρές αυτοκρατορίες, εκδ. Πόλις
Ρούλα Γεωργακοπούλου, Ανάπτυγμα βατράχου, εκδ. Στερέωμα
Θοδωρής Γκόνης, Το μαύρο φόρεμα του κόρακα, εκδ. Άγρα
Άννα Γρίβα, Εξόριστες βασίλισσες, εκδ. Μελάνι
Σωτήρης Δημητρίου, Ουρανός απ’ άλλους τόπους, εκδ. Πατάκη
Νάσια Διονυσίου, Τι είναι ένας κάμπος, εκδ. Πόλις
Φώτης Δούσος, Η λίστα του Λεπορέλο, εκδ. Νεφέλη
Ζυράννα Ζατέλη, Ορατή σαν αόρατη, εκδ. Καστανιώτης
Ισίδωρος Ζουργός, Περί εαυτού ψυχής, εκδ. Πατάκη
Γιάννης Καισαρίδης, Ώρες αιώρες, εκδ. Κέδρος
Κώστας Κατσουλάρης, Αφαίας και Τελαμώνος, εκδ. Μεταίχμιο
Κώστας Λογαράς, Όταν βγήκε απ’ τη σκιά, εκδ. Καστανιώτη
Δήμητρα Λουκά, Η μούτα, εκδ. Κίχλη
Ευσταθία Μαντζαρίδου, Φτερά στο τσιμέντο, εκδ. Περισπωμένη
Μαργαρίτα Μαντά, Τα υλικά του χρόνου, εκδ. Εστία
Κυριάκος Μαργαρίτης, Εννέα, εκδ. Ίκαρος
Μαρίλη Μαργωμένου, Το θηρίο βγήκε βόλτα, εκδ. Καστανιώτη
Μαρία Μήτσορα, Η κυρία Τασία και ο Γουλιέλμος Καταβάθος, εκδ. Πατάκη
Ανδρέας Μήτσου, Η Παγίδα. Βίωμα και γραφή, εκδ. Καστανιώτη
Μαρία Ξυλούρη, Πέτρινα πλοία, εκδ. Μεταίχμιο
Λέανδρος Πολενάκης, Λιλήθ, ή το φτύσιμο και το φίλημα, εκδ. Εύμαρος
Μαρία Στασινοπούλου, Ασκήσεις αντοχής στο χρόνο, εκδ. Κίχλη
Φαίδων Ταμβακάκης, Το τελευταίο ποστάλι, εκδ. Εστία
Μιχάλης Τοπαλίδης, Το Καδέρνο, εκδ. Πνοή
Σώτη Τριανταφύλλου, Σικελικό ειδύλλιο, εκδ. Πατάκη
Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, Το χιόνι των Αγράφων, εκδ. Κίχλη
Xρήστος Χωμενίδης, Ο Τζίμης στην Κυψέλη, εκδ. Πατάκη

ΔΟΚΙΜΙΟ (μελέτη ή μαρτυρία)

Αναστάσης Βιστωνίτης, Η κοίτη του χρόνου, εκδ. Καστανιώτη
Βαρβάρα Γεωργοπούλου, Η Ιστορία «ενός θρύλου»: Ελένη Ουράνη και η Θεατρική Κριτική (1915-1971), εκδ. Σιδέρη
Αγγέλα Γιώτη, Μεταπολεμικές δοκιμές πολιτικού λυρισμού, εκδ. Αλεξάνδρεια
Θόδωρος Γραμματάς (επιμ.), Ο χρόνος στο θέατρο: Θεατρική μνήμη ενός άχρονου παρόντος, εκδ. Παπαζήση
Τιτίκα Δημητρούλια, Ο ποιητής Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εκδ. Γκοβόστη
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο, εκδ. Πόλις
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Ανθοδέσμη για την Μεγάλη Εβδομάδα, εκδ. Άρτος Ζωής
Δημήτρης Καργιώτης, Περιστασιακή ποίηση. Δοκίμιο για την ανάδυση μιας κατηγορίας, εκδ. Gutenberg
Γιώργος Κεντρωτής, Ποδήλατα και Ποδηλάτες: Περί μεταφράσεως ο λόγος, εκδ. Gutenberg
Βάσω Κιντή, Φιλοσοφία της ιστορίας, εκδ. Πόλις
Γιάννης Κιουρτσάκης, Όταν όλα κρέμονται από μια κλωστή. Εσαεί ατελείωτο ψηφιδωτό, εκδ. Πατάκη
Νίκος Κοκκομέλης, Ιστορίες της Αυλής: ιστοριογραφία, θεσμοί και κοινωνία στη Γαλλία του 17ου αιώνα, εκδ. Εστία
Δημοσθένης Κούρτοβικ, Η ελιά και η φλαμουριά: Ελλάδα και κόσμος, άτομο και Ιστορία στην ελληνική πεζογραφία 1974-2020, εκδ. Πατάκη
Δαμιανός Κωνσταντινίδης, Ο αντ’ αυτού, εκδ. Ρώμη
Γιάννης Λεοντάρης, Ναρκοπέδια της ανάγνωσης, εκδ. Ύψιλον/βιβλία
Θάνος Λίποβατς, Τα παράδοξα του ατομικισμού, εκδ. Αρμός
Ηρακλής Λογοθέτης, Δάνειον έθνος, εκδ. Σμίλη
Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων, εκδ. Gutenberg
Ειρήνη Μουντράκη, Εντός, εκτός και επί τα αυτά, εκδ. Αιγόκερως
Θανάσης Μουτσόπουλος, Όχι ακριβώς τέχνη / Η υπερδιόγκωση του πολιτισμικού φαινομένου, εκδ. Πλέθρον
Εύα Μπέη, Με τον Νίκο Καρούζο, εκδ. Loggia
Χριστίνα Ντουνιά, Αργοναύτες και σύντροφοι, εκδ. Εστία
Κωστής Παπαγιώργης, Κατάλοιπα του ’21, εκδ. Καστανιώτης
Σάκης Παπαδημητρίου, Η τζαζ της λογοτεχνίας, εκδ. Σαιξπηρικόν
Κωστής Παπαϊωάννου, Άγρια ιστορία για μεγάλα παιδιά (Από τον φασισμό στον μεταφασισμό — Η Δημοκρατία απέναντι στη νέα ακροδεξιά), εκδ. Πόλις
Γιώργος Πεφάνης, Θέματα του μεταπολεμικού και σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, Κάππα Εκδοτική
Αλέξης Πολίτης, 1821-1831: Μαζί με την ελευθερία γεννιέται και η καινούργια λογοτεχνία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Λίνα Ρόζη, Τοπία μονολόγων στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο, εκδ. Σοκόλη
Εμμ. Ροϊδης, Οι ετήσιες επιθεωρήσεις στην «Ώρα», εκδ. Εθνική Βιβλιοθήκη
Αιμιλία Σαλβάνου, Πώς μαθαίνουμε ιστορία χωρίς να τη διδαχθούμε; εκδ. Ασίνη
Συμεών Γρ. Σταμπουλού, Florilegium I. Ποιητές του Μεταπολέμου, εκδ. Κουκκίδα
Μάνος Στεφανίδης, Το δράμα του σώματος. Διαμαντής Διαμαντόπουλος — Αισθητική και Ιδεολογία μιας Εποχής, εκδ. University Studio Press
Θεοδόσης Π. Τάσιος, Εθνεγερσία. Το πνεύμα και το αίμα, εκδ. Άτων
Διονύσης Τζάκης, Η μεταστροφή του Καραϊσκάκη, εκδ. ΕΑΠ
Συραγώ Τσιάρα, H επιμέλεια του βλέμματος, εκδ. Νήσος
Γιώργος Τσιμουρής, Εμείς οι ναυτικοί, μπαρκαρισμένοι και ξέμπαρκοι, εκδ. Da Vinci
Μαρία Χαμάλη, Αμερικανική Δραματουργία και ελληνική σκηνή, εκδ. Σοκόλη

Ξένων συγγραφέων
Τζιοβάνι Αρίγκι, Ο Άνταμ Σμιθ στο Πεκίνο, μτφρ. Αλεξάνδρα Λυμπεροπούλου-Σπύρος Κακουριώτης, εκδ. Κουκίδα
Νicolas Chevassus-au-Louis, Απάτες στα εργαστήρια, μτφρ. Κατερίνα Γούλα, εκδ. Gutenberg
Heike B. Gortemaker, Η αυλή του Χίτλερ, μτφρ. Γιάννης Κέλογλου, εκδ. Gutenberg
A. C. Graylink, Η Ιστορία της Φιλοσοφίας, μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη
Ursula Le Guin, Το κύμα μέσα στο μυαλό, μτφρ. Βικτωρία Αρδίτη-Νίκος Κούρκουλος, εκδ. Στάσει Εκπίπτοντες
Todd May, Ζωή με σημασία, μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, εκδ. Στάσει Εκπίπτοντες
Sue Prideaux, Φρίντριχ Νίτσε «Δεν είμαι άνθρωπος, είμαι δυναμίτης». Η βιογραφία, μτφρ. Νίνα Μπουρή, εκδ. Πατάκη
Gareth Stedman Jones, Καρλ Μαρξ, μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη
George Orwell, Δεν γίνονται πια καλοί φόνοι, εκδ. Ουαπίτι
Marilyn Yalom, Αθώοι μάρτυρες – Παιδικές αναμνήσεις από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Άγρα

Συλλογικά έργα
Πολίτες της Βαβυλωνίας, επιμ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Νήσος

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ιωάννα Αβραμίδου, Λύκος ανάμεσα σε λύκους, του Χανς Φάλαντα, εκδ. Gutenberg
Ορφέας Απέργης, Ελλάς, του Σέλλεϋ, εκδ. Gutenberg
Ορφέας Απέργης, Νυχτερινό πλοίο για Ταγγέρη, του Kevin Barry, εκδ. Gutenberg
Σταυρούλα Αργυροπούλου, Σάγκι Μπέιν, του Douglas Stuart, εκδ. Μεταίχμιο
Χρήστος Αστερίου, Παρηγοριά των στρογγυλών πραγμάτων, του Clemens Setz, εκδ. Gutenberg
Άγγελος Αγγελίδης / Μαρία Αγγελίδου, Ο εφιάλτης, του Hans Fallada, εκδ. Gutenberg
Άγγελος Αγγελίδης / Μαρία Αγγελίδου, Joseph Roth – Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, εκδ. Άγρα
Αυγή Δαφερέρα, Ιστορίες από μακρινά προάστια του Shaun Tan, εκδ. Αίολος
Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ! του William Faulkner, εκδ. Gutenberg
Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Εκπνοή, του Ted Chiang, εκδ. Ίκαρος
Βασίλης Δουβίτσας, Ο εικονογραφημένος άνθρωπος, του Ray Bradbury, εκδ. Άγρα
Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, Η ζωή εδώ και τώρα, της Βισουάβα Σιμπόρσκα, εκδ. Καστανιώτη
Λένα Καλλέργη και Ευτυχία Παναγιώτου, Ανθολογία ρομαντικών ποιητών, εκδ. Κέδρος
Γιάννης Καλιφατίδης, Κατάλογος απολεσθέντων, της Γιούντιτ Σαλάνσκυ, εκδ. Αντίποδες
Γιώργος Καράμπελας, Γιόγκα, του Εμανουέλ Καρέρ, Εκδόσεις του 21ου
Γιάννης Κοιλής, Μαύροι καθρέφτες, του Arno Schmidt, εκδ. Κίχλη
Γιάννης Κοιλής, Η εποχή των Μάγων: Η μεγάλη δεκαετία της φιλοσοφίας, του Wolfram Eilenberger, εκδ. Πατάκη
Γιώργος Κυριαζής, Το τούνελ του Ουίλιαμ Χ. Γκας
Άννα Μαραγκάκη, Κάτι αστραφτερό της Τζάκλιν Γούντσον, εκδ. Πόλις
Λουίζα Μιζάν, Η ψεύτρα και η πόλη, της Αγιέλετ Γκούνταρ-Γκόσεν, εκδ. Καστανιώτης
Σπύρος Μοσκόβου, Η δεύτερη μάχαιρα, Μια μαγιάτικη ιστορία, του Πέτερ Χάντκε, εκδ. Εστία
Γιάννης Παλαβός, Κόκκινα φύλλα, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, εκδ. Κίχλη
Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Προμηθέας Δεσμώτης, του Αισχύλου, εκδ. Το Ροδακιό
Θεόδωρος Παπαγγελής, Λουκρήτιος, Περί φύσεως, εκδ. Gutenberg
Θεόδωρος Παπαγγελής, Οβίδιος, Η τέχνη και τα αντίδοτα του έρωτα, εκδ. Μεταίχμιο
Δημήτρης Παπαδημητρίου, Ο έμπορος του φωτός, του Ρομπέρτο Βεκιόνι, εκδ. Κριτική
Άννα Παπασταύρου, Αμερικάνα, του Ντον ΝτεΛίλο, εκδ. Gutenberg
Αλεξάνδρα Παύλου, Ο ύπνος των δικαίων, του Wolfgang Hilbig, εκδ. Ποταμός
Ματθίλδη Σιμχά, Τι ντροπή, της Παουλίνα Φλόρες, εκδ. Κίχλη
Σωτήρης Σουλιώτης, Το Τέλος. Ο αγώνας μου/Βιβλίο Έκτο, του Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ, εκδ. Καστανιώτης
Απόστολος Στραγαλινός, Χρώματα του αποχαιρετισμού, του Μπέρνχαρντ Σλινκ, εκδ. Κριτική
Σμαράγδα Τσοχανταρίδου, Νίκανδρος Νούκιος ο Κερκυραίος: Ταξίδι στην Εσπερία (Προλεγόμενα, εισαγωγή Α΄, επιμέλεια Paolo Odorico· Εισαγωγή Β΄, Σημειώσεις Joel Schnapp· Επιλεγόμενα Yves Hersant), εκδ. Άγρα
Έφη Φρυδά, Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι, του Ocean Vuong, εκδ. Gutenberg
Μαρία Φραγκούλη, Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων, του Μάριο Αντρέα Ριγκόνι, εκδ. Loggia
Σωτήρης Χαλικιάς, Τσουάγκ Τσι, εκδ. Ίνδικτος

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μαρία Γιαγιάννου, Η κουνελόσκαλα, εκδ. Καλέντη
Βάσια Εξάρχου, Ο κύκλος των Κυκλάδων, εκδ. Κέδρος
Στέργια Κάββαλου, Η ντουλάπα, εκδ. Ποταμός
Θεοδώρα Κατσιφή, Γκούρι, σημαίνει πέτρα, εκδ. Καλειδοσκόπιο
Μαρούλα Κλιάφα, Τη νύχτα που το σκυλί μας μεταμορφώθηκε σε λύκο, εκδ. Πατάκη
Στέλλα Μιχαηλίδου, Ίδια έχουμε μαμά, εκδ. Καλειδοσκόπιο
Μάρια Μπαχά, Μια ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό, εκδ. Καλειδοσκόπιο
Ροδούλα Παππά, Μύθοι του Αισώπου, εκδ. Νεφέλη
Αργυρώ Πιπίνη, Ζάζα, εκδ. Καλειδοσκόπιο
Αντώνης Σέργης, Πάμπλο: ένας καμβάς αναμνήσεις, εκδ. Ψυχογιός
Ελένη Σβορώνου, Η χαμένη ψηφίδα της Αγίας Σοφίας, εκδ. Καλέντη
Κωστής Στήκας, Μηχανισμός των Αντικυθήρων – Το μαγικό ταξίδι, εκδ. Στήκας
Θοδωρή Τσεκούρα, Πώς να ταξιδέψεις στο διάστημα χωρίς να βγεις από το σπίτι σου, εκδ.
Παπαδόπουλος
Πέτρος Χριστούλιας, Η ατμομηχανή του χρόνου, εκδ. Ίκαρος

————————

Οι χαρτογράφοι που πρότειναν βιβλία για βράβευση είναι οι εξής:

Δημοσθένης Αγραφιώτης, Γιώργος Βέης, Χάρης Βλαβιανός, Αθηνά Βογιατζόγλου, Ιάκωβος Βούρτσης, Ευριπίδης Γαραντούδης, Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Ανθούλα Δανιήλ, Αγαθή Δημητρούκα, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Γιάννης Ζέρβας, Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Μάνος Κοντολέων, Βασίλης Λαμπρόπουλος, Βαγγέλης Λιβιεράτος, Αλέξιος Μάινας, Άρης Μαλανδράκης, Παυλίνα Μάρβιν, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Σοφία Νικολαΐδου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Bασίλης Παπαγεωργίου, Σάββας Πατσαλίδης, Νίκος Πρατσίνης, Θεοδόσης Πυλαρινός, Αριστοτέλης Σαΐνης, Νικήτας Σινιόσογλου, Λάμπρος Σκουζάκης, Ανδρέας Τσάκας, Μίλτος Φραγκόπουλος, Άντεια Φραντζή, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Δήμητρα Ι. Χριστοδούλου.

*

Τα Βραβεία θα ανακοινωθούν στο επόμενο τεύχος (Απριλίου).

Σε διαμαρτυρία «κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, παραιτούμαι από τη θέση της διευθύντριας» του Κρατικού Θεάτρου της Μόσχας, γράφει σε λογαριασμό της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η Ελένα Κοβάλσκαγια. «Είναι αδύνατον να δουλεύεις για έναν δολοφόνο και να πληρώνεσαι από αυτόν», συνεχίζει η ανάρτηση, οξύτατη όχι μόνο για τη Ρωσία του Πούτιν, αλλά οποιαδήποτε χώρα σε περίοδο σύγκρουσης, όταν αποκλίσεις από την «κοινή γνώμη» θεωρούνται προδοσία, με σχετικές προειδοποιήσεις να έχουν απευθύνει φορείς στη Μόσχα, όπως το Θέατρο Μαγιακόφσκι, απαγορεύοντας σε ηθοποιούς να σχολιάσουν την εισβολή – λέξη απαγορευμένη. Όχι στον πόλεμο, δηλώνουν στους κοινωνικούς λογαριασμούς τους η κόρη του εκπροσώπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, η κόρη του Μπόρις Γιέλτσιν και η κόρη του Ρομάν Αμπράμοβιτς, τέκνα τριών πυλώνων: της πολιτικής εξουσίας, ενός πλέγματος μετατοπίσεων από το παρελθόν και της οικονομικής ολιγαρχίας   §   Το Κίεβο αρχίζει να περικυκλώνεται ενώ χαράσσονται οι γραμμές αυτές. Οι Ουκρανοί αποκαλούν την πρωτεύουσά τους Kyiv (Київ, kee-yiv) και τη γράφουν με ї, γράμμα που δεν υπάρχει στο ρωσικό κυριλλικό αλφάβητο. Στα ρωσικά αποκαλείται Kiev (Киев, kee-yev), όπως λέγεται από τους ρωσόφωνους στην Ουκρανία και έχει επικρατήσει διεθνώς, επιλογή που αντιρωσικές κυβερνήσεις επιχειρούν να αλλάξουν. Στο διεθνές λεξιλόγιο παραμένουν τα κοκτέιλ Μολότοφ, όπως ειρωνικά τα είχαν ονομάσει οι Φινλανδοί το 1939, με καταγωγή που ανάγεται στο υγρό πυρ των Βυζαντινών. Οδηγίες για την παρασκευή τους δίνουν με αναρτήσεις του υπουργείου Εσωτερικών και από την τηλεόραση οι ουκρανικές αρχές, που μοιράζουν όπλα στους πολίτες    §   Αυξάνονται οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας από Δυτικές χώρες, με προεξάρχουσες πρώην Ανατολικές. Πόσα είναι διατεθειμένη, αναρωτιούνται Αμερικανοί αναλυτές, να θυσιάσει η Δύση για την Ουκρανία, χωρίς να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, όπου κατά συνθήκην ισχύει, όπως και για τους τρεις σωματοφύλακες: «ένας για όλους και όλοι για έναν». Τοπικό προσωπικό της πρεσβείας των ΗΠΑ στο Κίεβο απευθύνει έκκληση να μην εγκαταλειφθεί, όπως συνέβη στο Αφγανιστάν. Αναστέλλεται η έγκριση λειτουργίας αγωγού φυσικού αερίου προς τη Γερμανία, που θα παρέκαμπτε την Ουκρανία μέσω Βαλτικής. Οι πολιτικοί καλούνται να παράγουν αέριο δια ιδίων μέσων. Η άνοδος των τιμών διανοίγει επιχειρηματικές προοπτικές στον τομέα της ενέργειας, που ήταν μέχρι στιγμής ασύμφορες. Η Ρωσία αποκλείεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπου είχε επανέλθει το 2019 έπειτα από την αποπομπή της, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Φέτος δεν θα επιτραπεί ρωσική συμμετοχή στη Γιουροβίζιον, καθώς θα έπληττε το κύρος της, δηλώνουν οι διοργανωτές    §    Επιδιώκεται η αποκοπή της Μόσχας από το διεθνές σύστημα διατραπεζικών πληρωμών, που είναι γνωστό με τα γρήγορα αρχικά SWIFT. Η αποπαγκοσμιοποίηση, που συνδέεται με τον Τραμπ, το Brexit και την πανδημία, διευρύνεται. Σε σχέση με οικονομικές επιπτώσεις, σοβαρότερες συνέπειες αναμένονται για ευρωπαϊκές οικονομίες και λιγότερο για χώρες της Βορείου Αμερικής ή της Ασίας, ενώ η κεντρική τράπεζα και ο ιδιωτικός τομέας της Ρωσίας διατηρούν υψηλή ρευστότητα. Κυρώσεις ούτως ή άλλως θα είχαν επιβληθεί, τονίζεται από ρωσικής πλευράς. Βιολόγοι και θηριοδαμαστές γνωρίζουν ότι, αν αποκλείσεις από οδό διαφυγής ένα ον, θα αντιδράσει, εφόσον δεν παραδοθεί. Δεν χρειάζεται να είναι αρκούδα    §    Η αντιρωσική συναίνεση στις ΗΠΑ, μια μορφή αντικομουνισμού χωρίς κομμουνιστές, όπως έχει χαρακτηριστεί, διαταράσσεται από δύο πλευρές. Από τη μία αναδεικνύεται η υπόσχεση που δόθηκε, ή έτσι είχε εκληφθεί από τους Ρώσους, ότι το ΝΑΤΟ δεν επρόκειτο να επεκταθεί «ούτε μία ίντσα προς ανατολάς» μετά την επανένωση της Γερμανίας και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης [NATO Expansion: What Gorbachev Heard | National Security Archive (gwu.edu)]. Από την άλλη, ο Πούτιν βρίσκει έδαφος μεταξύ υποστηρικτών του πρώην Προέδρου Τραμπ, που κατηγορούν τον Μπάιντεν και άλλους για τις εξελίξεις. Μήπως την ευθύνη για όσα κάνει ο Πούτιν έχουν η Γκρέτα Τούνμπεργκ και ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, ρωτά στη διαδικτυακή εκπομπή του ο Τσάρλι Κερκ    §   Συνεχίζουμε μέχρι να παραδοθούν, δηλώνει ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, θυμίζοντας, σε ερώτηση δημοσιογράφου του BBC για το πώς δικαιολογείται η εισβολή, την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, την ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη. Ο Ρώσος Πρόεδρος καλεί τον ουκρανικό στρατό να ανατρέψει τον πρόεδρο της χώρας, ενώ απειλεί Σουηδία και Φινλανδία να μη διανοηθούν ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η δυνατότητα εκτόξευσης πυρηνικών όπλων αποτελεί εξαίρεση στον γενικό κανόνα ότι η ψυχολογία των παγκόσμιων ηγετών είναι λιγότερο σημαντική από το συστημικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν    §   Στο Κίεβο παραμένει διακηρύσσοντας τη μαχητικότητά του ο Ουκρανός Πρόεδρος Ζελένσκι, ο οποίος είχε εκλεγεί με το κόμμα «Υπηρέτης του Λαού», που έφερε το όνομα εξαιρετικά δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς, στην οποία ως κωμικός ηθοποιός έπαιζε τον ρόλο ενός δασκάλου που κατά λάθος είχε εκλεγεί πρόεδρος της χώρας [Ζελένσκι, ένας κωμικός απέναντι στον Πούτιν (msn.com)]. «Όλοι δίνουν πολλές συμβουλές στην Ουκρανία. Με συμβουλές δεν μπορείς να φτάσεις κάπου», δηλώνει ο Πρόεδρος της Τουρκίας, προσθέτοντας ότι «δεν πρέπει να μετατρέψουμε την κατάσταση σε τσιμπούσι όπως του Καραγκιόζη με τον Χατζηαβάτη»    §    Η εισβολή αρχίζει μετά τη λήξη των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, ενώ μόλις έχει προηγηθεί επίσκεψη του ηγέτη του Αζερμπαϊτζάν στη Μόσχα, όπου υπογράφονται διμερείς οικονομικές συμφωνίες. Η Ρωσία είχε μεσολαβήσει στη σύγκρουση Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, που είχε εξοπλιστεί με τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), συμπαραγωγή των οποίων από την αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας φαίνεται να είχε συζητηθεί    §   Στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Weibo εκατομμύρια Κινέζοι συζητούν τις εξελίξεις την Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου, με αποτέλεσμα να προκύψει ο νεολογισμός Wu Xin Gong Zuo（乌心工作）για να περιγράψει εκείνους που είναι τόσο απασχολημένοι με την κατάσταση στην Ουκρανία που δεν μπορούν να επικεντρωθούν στη δουλειά τους. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών στο Πεκίνο δεν θυμίζει τη σοβιετικο-κινεζική συνοριακή σύγκρουση το 1969. Υπενθυμίζει ότι τα ξημερώματα της 7ης Μαΐου 1999 πύραυλοι του ΝΑΤΟ έπληξαν την κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι με τρεις νεκρούς. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν ότι επρόκειτο για λάθος, λόγω μη ενημερωμένου χάρτη, χωρίς η Κίνα να πειστεί. Οικονομικά σημαντικές χώρες που επίσης δεν έχουν τοποθετηθεί κατά της Ρωσίας περιλαμβάνουν τη Βραζιλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ινδία, την Ινδονησία και τη Νότιο Αφρική    §   Στην κοινή μακραίωνη ιστορία ρωσικού και ουκρανικού λαού, που ανάγεται στο Βάπτισμα των Ρως από τον ισαπόστολο πρίγκιπα Βλαδίμηρο, αναφέρεται μήνυμα του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, που αποκρούει την ανακήρυξη ουκρανικής αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Ιερουσαλήμ των Ρώσων θεωρούν κάποιοι το Κίεβο. Τους τελευταίους δέκα αιώνες ουκρανικά εδάφη βρέθηκαν υπό αυτοκρατορικό έλεγχο Μογγόλων, Λιθουανών, Πολωνών και Ρώσων. Προηγουμένως το 988, σύμφωνα με ιστορικό θρύλο, διαμαρτυρόμενη μετέβη στη Χερσώνα (Kherson) η πριγκίπισσα Άννα του Βυζαντίου και μετέπειτα μεγάλη πριγκίπισσα του Κιέβου. Αδελφή του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου, επονομαζόταν Πορφυρογέννητη, καθώς είχε γεννηθεί στο πορφυρό baby room ως νόμιμη κόρη αυτοκράτορα – του Ρωμανού Β΄ και της Θεοφανούς. Σκοπός του ταξιδίου ήταν ο γάμος με τον συνονόματο του Λένιν και του Πούτιν Βλαδίμηρο Α΄, που βαπτίστηκε Χριστιανός για το χέρι της. Ποτέ πριν πορφυρογέννητη δεν είχε παντρευτεί βάρβαρο. Πολιτικοί λόγοι επέβαλαν στενότερη σχέση μεταξύ του Βυζαντίου και των Ρως. Καταργώντας τη θρησκευτική ελευθερία, ο Βλαδίμηρος επέβαλε τον χριστιανισμό. Γνωστός για τον έκλυτο βίο του, λέγεται ότι απέκτησε τρία παιδιά με τη σύζυγο και θρησκευτική σύμβουλό του    §    Αν πατέρας των πάντων παραμένει ο Πόλεμος, μητέρα όλων δεν πρέπει να θεωρείται η Ειρήνη; Αλίμονο σε όσους χάνουν τη ζωή και τον βίο τους. Αλίμονο στα θύματα σε έναν κόσμο όπου οι θύτες θριαμβολογούν. Βασικό ερώτημα παραμένει αν – ενδυναμώνοντας, αντί να αποκρούσει, την από δυσμάς περικύκλωση που επιχειρεί να αποφύγει – η εισβολή στην Ουκρανία της Ρωσίας, που συνεπάγεται αποκοπή από την υπόλοιπη Ευρώπη, μετατοπίσει προς ανατολάς τον πυρηνικά στρατηγικό αντίπαλο των ΗΠΑ, καθιστώντας τον έναν λιγότερο ισχυρό εταίρο της Κίνας. Στο πεδίο των συμβολισμών, οι γεωπολιτικές προοπτικές συνοψίζονται σε ένα ερώτημα για τον Πόλεμο και την Ειρήνη: Θα διαβάζεται ο Τολστόι στο μέλλον ως μέρος της ευρωπαϊκής ή της κινεζικής λογοτεχνίας;    §    «Δεν με άφησαν να τελειώσω», είπε χαμογελώντας ο γεννημένος στην Οδησσό Ισαάκ Μπάμπελ, συγγραφέας του Κόκκινου Ιππικού, όπου συμφύρονται λυρισμός και θηριωδίες, όταν τον συνέλαβαν στη Μόσχα το 1939, έναν χρόνο πριν εκτελεστεί.

Ο σολοικισμός της ακύρωσης του Άλλου, της άσκησης βίας δηλαδή ενός κράτους σε βάρος ενός άλλου, γειτονικού ή μη, παρά τα ισχύοντα από πλευράς διεθνούς δικαίου, επαναλαμβάνεται, ως γνωστόν, urbi et orbi, πάντα ως αναμενόμενη κατά κανόνα τραγωδία και ουδέποτε ως απροσδόκητη φάρσα. Ό,τι δραματικό καταγράφεται αυτές τις μέρες με την παράνομη επέμβαση στην Ουκρανία, επιβεβαιώνει, εκτός όλων των άλλων, κρυστάλλινες και πάγιες θουκιδίδειες θέσεις περί πολεμικών εμπλοκών και συρράξεων    §    Ας συγκρατήσουμε ότι το φθινόπωρο του 1962, την ύστατη μάλιστα στιγμή, απετράπη η μείζων σύρραξη. Η εγκατάσταση πυρηνικών όπλων στην Κούβα από την τότε ΕΣΣΔ υπήρξε το ακραίο casus belli για την Ουάσιγκτον. Πλην όμως οι ειλικρινείς και πράγματι ευφυώς συντονισμένες μέσω του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ διαβουλεύσεις των δύο μερών ακύρωσαν τον πυρηνικό όλεθρο. Δυστυχώς δεν κατέστη αυτή τη φορά δυνατή η σύμπλευση των αντιπάλων κρατών. Η Ρωσία, σημειωτέον, φαίνεται ότι έχει προετοιμαστεί προ πολλού για να αντιμετωπίσει τις όποιες κατά βάση μετριοπαθείς ή αντιθέτως αυστηρότατες κυρώσεις των Δυτικών στον οικονομικο-τραπεζικό κυρίως τομέα. Άλλωστε, ο έμπειρος των ελιγμών πρόεδρος Πούτιν έχει αποδείξει πολλές φορές ότι αποφεύγει συνειδητά τις όποιες εκρήξεις αυτοσχεδιασμού. Οι δε κυρώσεις, ας σημειωθεί παρεμπιπτόντως, πάσχουν και από το εγγενές τους ηθικό μειονέκτημα, εκείνο της πασιφανούς μεροληψίας, τεραστίων μάλιστα διαστάσεων, αν συνυπολογίσουμε την πανηγυρική, διαρκή ατιμωρησία της Τουρκίας εκ μέρους της συντεταγμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και αυτών των ΗΠΑ μετά την ανενδοίαστη εισβολή και απροκάλυπτη κατοχή βορείου τμήματος της Κύπρου από τις στρατιωτικές δυνάμεις του Αττίλα    §   Πάντα εκκρεμεί βέβαια το ενδεχόμενο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, έστω και πάνω σε μέρος των πρώτων ερειπίων από τις αιματηρές συγκρούσεις. Ας δείξουν την ικανή και απαραίτητη σύνεση αμφότερες οι πλευρές προς όφελος εντέλει του πλανήτη. Ισχύει πάντα η επίκαιρη απόφανση του ημέτερου Ευριπίδη, δηλαδή «Ὄλβιος ὅστις ἱστορίης ἔσχεν μάθησιν». Εκτός κι αν κάτι τέτοιο, ήτοι η Ιστορία, δεν υφίσταται καν, όπως εξακολουθεί να διατείνεται από τον τάφο του ο ιδιόρρυθμος εκείνος μονήρης της Δρέσδης και της Φρανκφούρτης, ο φιλέλληνας Άρτουρ Σοπενχάουερ.

Ο Νίκος Αντύπας (1954-2022) ενορχήστρωσε σε μια εποχή γεμάτη από "φώσφορο" στις τέχνες και στον πολιτισμό. Το μουσικό άρωμα, και η αισθαντικότητα των μουσικών του έργων, θα εμπνέει γενιές και γενιές   §   Εξέφρασε τη μουσική μας ευαισθησία, σε μια περίοδο ανερχόμενου νεοπλουτισμού, τη δεκαετία κυρίως του ’90    §    Με τις μουσικές του, "οι δυναμίτες της ψυχής μας σπάσαν την πέτρα". Όπως χαρακτηριστικά, με το δίσκο του "δι’ ευχών των αγίων ημών", γκρέμισε το πλούτος στάϊλ, και μας κράτησε σε ισορροπία. Μας βοήθησε να θεραπεύσουμε κάθε "ορατή κι αόρατη πληγή". Άνοιξε τα αυτιά μας με μεγάλη εγκαρδιότητα, στις νέες μουσικές του προτάσεις. Ξεδίψασε με τους ήχους και τις μελωδίες του, τις καρδιές μας    §    Ένωσε τους μουσικούς δρόμους του Βασίλη Τσιτσάνη και του Μάνου Χατζιδάκι, με το ροκ των σημερινών πενηντάρηδων. Επέκτεινε τα μουσικά μας ακούσματα, σε νέους δρόμους. Ντράμερ των Socrates, συνθέτης κι ενορχηστρωτής    §   Με τους ήχους, τις μουσικές του, και τις ενορχηστρώσεις του, ονειρευόμαστε ακόμη    §    Στη μετά τον Νίκο Αντύπα περίοδο, οδηγούμαστε σε μια εποχή "φωσφοριζέ"· Με τις μουσικές του, μπορούμε να συνεχίσουμε να διαβαίνουμε ακόμη, αυτά τα "άηχα", βουβά, σιωπηλά κι "άνυδρα" μουσικά, χρόνια.

Στις 23 Φεβρουαρίου πέθανε ο συγγραφέας, μεταφραστής, καθηγητής Αγγλικών & δημιουργικής γραφής και ιδρυτής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον Έντμουντ (Μάικ) Κίλι (Edmund Keeley). Γεννημένος το 1928 στη Δαμασκό και έχοντας ζήσει μικρός (1936-1939) στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του ήταν Πρόξενος των ΗΠΑ, ο Κίλι αναδείχθηκε σε κορυφαίο πρεσβευτή της ελληνικής ποίησης και του ελληνικού πολιτισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον αγγλόφωνο κόσμο. Έχοντας τιμηθεί με πολλές διακρίσεις και βραβεία για το έργο του, υπήρξε επίσης συνιδρυτής της βορειοαμερικανικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (Modern Greek Studies Association), ενώ διετέλεσε πρόεδρος του Αμερικανικού Κέντρου του PEN. Στη μνήμη του σπουδαίου αυτού σύγχρονου φιλέλληνα δημοσιεύεται εκδοχή στα ελληνικά του τελευταίου ποιήματός του, με τίτλο «Daylight» στα αγγλικά.

Έντμουντ Κίλι

ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΜΕΡΑΣ

Η δική μας μάστιγα έχει διάφορα ονόματα
Κανένα τόσο ωμό όσο ο Μαύρος Θάνατος
Του Μεσαίωνα ωστόσο εξίσου σκοτεινά
Εκτός αν με κάποιο τρόπο πιστέψεις ότι φως
Από μια αναλαμπή τελικής αναγνώρισης
Ή την προσδοκία απόκοσμης αυγής
Πάντοτε θα φθάνει πριν από το τέλος
Για να βουβαθεί ο τρόμος τόσου θανάτου
Και η δική σου αναμονή για το τι μπορεί να έρθει.
Οπότε γιατί να περιμένεις και άλλο
Γιατί να μην τα αφήσεις όλα στη Νέμεση
Και να κάνεις έναν μεγάλο περίπατο έξω
Προς οποιαδήποτε κατεύθυνση υπόσχεται
Να ανακτήσεις πράγματα να θυμηθείς
Από πιο ανάλαφρα χρόνια σε χώρους ανοιχτούς
Που φουσκώνουν δίπλα σε μια ατελείωτη θάλασσα
Τα λευκά πρωινά ενός ύπτιου θαύματος
Μετά τις πανέμορφες σκοτεινές διαδρομές
Ολονύκτιου έρωτα και τα μερίσματα
Του να έχεις κρατήσει κάποιον άλλον πέρα
Από κάθε εντύπωση πως αυτό μπορεί να τελειώσει.

^{( Απόδοση: Γ. Χ. )}

Άγγελος Σικελιανός (επιμ. Αθηνά Βογιατζόγλου) • Απρίλιος 2022
Γιώργος Ιωάννου (επιμ. Έλενα Χουζούρη) • Μάιος 2022
Τζέιμς Τζόις (επιμ. Άρης Μαραγκόπουλος) • Ιούνιος 2022
Αργύρης Χιόνης (επιμ. Κατερίνα Κωστίου) • Ιούλιος 2022

Μάτση Χατζηλαζάρου (επιμ. Χρήστος Δανιήλ - Άντεια Φραντζή)
Έλλη Σκοπετέα (επιμ. Δημήτρης Σταματόπουλος)
Χίλια ενιακόσια είκοσι δύο/2022 (επιμ. Χριστίνα Ντουνιά)
OuLiPo (επιμ. Αχιλλέας Κυριακίδης)
Το Δημοτικό Τραγούδι (επιμ. Παντελής Μπουκάλας)
Γλώσσα (επιμ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης)
ΨΧ (επιμ. Γιάννης Ζέρβας)
Σαπφώ (επιμ. Παναγιώτης Αντωνόπουλος)