Επιστολές ή «Περί άλλα...»

Στη στή­λη αυτή δη­μο­σιεύ­ο­νται εν­δια­φέ­ρου­σες επι­στο­λές γνω­στών καλ­λι­τε­χνών (συγ­γρα­φέ­ων, μου­σι­κών, ζω­γρά­φων,...) απευ­θυ­νό­με­νες σε φί­λους, συ­να­δέλ­φους, οι­κεί­ους ή απλώς γνω­στούς, στις οποί­ες ανα­φέ­ρο­νται σε θέ­μα­τα που ου­δε­μία σχέ­ση έχουν με το καλ­λι­τε­χνι­κό τους έρ­γο ού­τε, ει δυ­να­τόν, με τις τέ­χνες γε­νι­κό­τε­ρα. Μπο­ρεί να πρό­κει­ται για θέ­μα­τα προ­σω­πι­κά ή επι­και­ρό­τη­τας, να αφο­ρούν τρα­γι­κά συμ­βά­ντα ή να σα­τι­ρί­ζουν κα­τα­στά­σεις και αν­θρώ­πους. Το πιο ση­μα­ντι­κό κρι­τή­ριο για την επι­λο­γή τους θα εί­ναι το εν­δια­φέ­ρον που πα­ρου­σιά­ζουν, φυ­σι­κά, αλ­λά και το κα­τά πό­σο, μέ­σα από αυ­τές, δια­φαί­νο­νται πλευ­ρές της προ­σω­πι­κό­τη­τας των επι­στο­λο­γρά­φων ή των απο­δε­κτών, που απέ­χουν ή και επι­βε­βαιώ­νουν τη συμ­βα­τι­κή ει­κό­να που έχου­με δια­μορ­φώ­σει στο νου μας για τους καλ­λι­τέ­χνες αυ­τούς σαν άτο­μα. Ως εκ τού­του, η επι­λο­γή των επι­στο­λών θα εί­ναι κα­θα­ρά υπο­κει­με­νι­κή.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ANTONEN AΡΤΩ
ΠΡΟΣ ΣΤΗΝ ΓΙΟΥΚΙ ΝΤΕΣΝΟΣ

———————

Ροντέζ,¹ Αύγουστος 1945

Αγαπητή μου Γιουκί

Είναι πολύς καιρός που σας ποτίζουν πόνο και τώρα δεχτήκατε άλλο ένα τρομερό χτύπημα στην καρδιά σας.

Το να πεθάνει κανείς πολύ νέος αποτελεί ένα φρικτό πεπρωμένο, το να πεθάνει όμως ένας ποιητής από τύφο σε στρατόπεδο εξοντώσεως είναι κάτι βδελυρό. Και αυτό δεν μπορεί να συγχωρηθεί.

Αγαπητή μου Γιουκί, πολλά φρικτά πράγματα έγιναν στον κόσμο αυτό και σίγουρα η γη ποτέ δεν έκανε κάποια πρόοδο και η βαρβαρότητα των πρωτόγονων χρόνων απλώς άλλαξε πρόσωπο και τα ανοιχτά μαρτύρια των περασμένων εποχών απλώθηκαν περισσότερο κι έχουν κάτι πιο ραφιναρισμένο και πιο υποκριτικό, που οι περασμένες εποχές δεν είχαν σκεφτεί.

Αναρωτιέμαι τώρα τι θα μπορούσε να γίνει ώστε τα πράγματα κάποια μέρα να αλλάξουν και αν θα φτάσουμε ποτέ να ζούμε σε ένα κόσμο όπου αυτοί που αγαπάμε δεν θα μας εγκαταλείπουν πια και όπου η μοίρα δεν θα μπορεί να μας παίρνει, ούτε να μας τους παίρνει.

Όσο για μένα, αγαπητή μου Γιουκί, μετά από οκτώ χρόνια εγκλεισμού, θα έρθουν κάποιοι φίλοι να με πάρουν να πάμε στη Νότια Γαλλία² όπου σκοπεύω να ξεκουραστώ για λίγο καιρό προτού ξεκινήσω ένα μεγάλο ταξίδι προς το Θιβέτ.

Τους περιμένω αυτές τις μέρες και τώρα που κι εσείς είστε μόνη, πρέπει να έρθετε μαζί τους.

Δικός σας στοργικά.

Αντονέν Αρτώ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1) Στην πόλη Ροντέζ (Rodez) της Νοτιοδυτικής Γαλλίας ήταν η ψυχιατρική κλινική του Δρος Φερντιέρ, στην οποία είχε εγκλειστεί ο Αρτώ από το 1943 έως το 1946 (σε συνέχεια του εγκλεισμού του σε άλλες κλινικές από το 1937).
2) Στα γαλλικά: Midi. Γενικότερη ονομασία της Νότιας Γαλλίας, ιδιαίτερα των περιοχών που βρέχονται από τη Μεσόγειο.

Ο Αντονέν Αρτώ (1896-1948) βγήκε οριστικά από την ψυχιατρική κλινική στις αρχές του 1946 και γύρισε στο Παρίσι. Μέχρι τον θάνατό του, τον Μάρτιο 1948, δημοσίευσε ορισμένα ιδιαίτερα σημαντικά κείμενά του και έκανε τη γνωστή ομιλία του στο θέατρο του Vieux-Colombier (Ιανουάριος 1947). Δεν γνωρίζουμε αν συναντήθηκε εκείνα τα χρόνια με την Γιουκί Ντεσνός, αλλά δεν πήγε ποτέ στο Θιβέτ.

Η Γιουκί Ντεσνός (1903-1964), ήταν σύζυγος του Γάλλου υπερρεαλιστή ποιητή Ρομπέρ Ντεσνός, που συνελήφθη από τους Γερμανούς στο Παρίσι το 1944 για αντιστασιακή δράση και πέθανε από τύφο στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως της Τερεζίν στην Τσεχοσλοβακία στις 8 Ιουνίου 1945, μία μέρα μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τον αμερικανικό στρατό. Η Γιουκί, που το αληθινό της όνομα ήταν Λυσί Μπαντού, είχε παντρευτεί τον Ντεσνός σε δεύτερο γάμο, ενώ πρώτος της σύζυγος ήταν ο ζωγράφος Φουζιτά.