Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ ΤΗΝ ΕΥΑ ΚΟΤΑΜΑΝΙΔΟΥ (1936-2020)
Γνωριστήκαμε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1975 μπρος στις κάμερες της ΕΡΤ, σε μια κοινή μας συνέντευξη για τις ταινίες που θα προβάλλονταν το ίδιο βράδυ στο 16ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης· η Εύα ως πρωταγωνίστρια στον Θίασο του Αγγελόπουλου· εγώ ως πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης του Polemonta. Καθώς επρόκειτο για την παρθενική συνέντευξη και των δυο μας, χρόνια μετά θυμόμασταν το τρακ μας, που είχε να κάνει με το «είναι» και το «φαίνεσθαι» μπρος στον αμείλικτο φακό που θα ανίχνευε την αλήθειά μας.
Ο χώρος της συνέντευξης υπήρξε «πιραντελικά» προφητικός: το γύρισμα γινόταν πάνω στην Κεντρική Σκηνή του ΚΘΒΕ, εκεί ακριβώς όπου το 1987 θα ανέβαινε η –επίσης παρθενική μου– παράσταση, το Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Πιραντέλο, με πρωταγωνίστρια την Εύα Κοταμανίδου.
Της χρωστώ πολλά, γιατί με τη συνεργασία μας έμαθα πολλά· τόσο από το ταλέντο της, τον δυναμισμό και την υποδειγματική της εργατικότητα, όσο και από τις ευγενικές συμβουλές της, βγαλμένες από την ήδη μεγάλη πείρα της στο σανίδι. Ειδικά που επρόκειτο για την τρίτη φορά που θα έπαιζε στο συγκεκριμένο έργο, μετά από τις παραστάσεις του Κουν, το ’68, και του Τριβιζά, το ‘84. Έχοντας ήδη ερμηνεύσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, η Εύα, αντί να επαναπαυθεί στην ευκολία που της προσέφερε αυτή η σύμπτωση, υποστήριξε με θέρμη τη νέα μετάφρασή μου και το όραμά μου να ανέβει το έργο «ανατρεπτικά», με μάσκες, όπως ήθελε ο Πιραντέλο στην αναθεωρημένη του έκδοση, άγνωστη ως τότε στην Ελλάδα. Μάλιστα κάτω από μια μάσκα με έντονα χαρακτηριστικά υπήρχε μια δεύτερη, «άμορφη» μάσκα, που αποκαλυπτόταν με την αφαίρεση της πρώτης επί σκηνής. Σκληρό το να ιδρώνεις επί τρεις ώρες με τις δυο μάσκες για την Εύα και τους τρεις συμπρωταγωνιστές της, που έχουν φύγει πια κι εκείνοι: Καρέλης, Λαμπράκη, Σεργιανόπουλος. Φορώντας τη διπλή της μάσκα η Εύα ερμήνευσε λαμπρά την Προγονή, κορυφαία πιραντελική ηρωίδα. Από την ερμηνεία της αυτή είναι το τραγούδι του Νίκου Κυπουργού σε γαλλικούς στίχους μου, που συνοδεύει ως ντοκουμέντο αυτό το κείμενό μου για τον Χάρτη.
Η Εύα Κοταμανίδου το 1987, ως Προγονή στο Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Πιραντέλο, ερμηνεύει ένα τραγούδι από την παράσταση του έργου στο ΚΘΒΕ σε μετάφραση-σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου. Μουσική: Νίκος Κυπουργός, στίχοι: Δημήτρης Μαυρίκιος.
Το δεύτερο ντοκουμέντο είναι ένα βίντεο αρχείου από τη συνεργασία μας στη Φρεναπάτη του Κορνέιγ, την οποία είχα διασκευάσει για το Εθνικό Θέατρο το 2010· ένα «πιραντελικό» έργο γραμμένο τρεις αιώνες πριν από τον Πιραντέλο. Η Εύα ερμήνευε τον αξονικό ρόλο μιας δεσποτικής μητέρας, που ανακαλύπτει έκπληκτη ότι ο χαμένος γιος της έχει γίνει ηθοποιός κι ότι η ίδια βρίσκεται πάνω σε μια θεατρική σκηνή. Η στιγμή της αυτή προκαλούσε το αυθόρμητο χειροκρότημα των θεατών.
Η Εύα Κοταμανίδου το 2010 ως Πριδαμάντα στη Φρεναπάτη του Κορνέιγ από την παράσταση του έργου στο Εθνικό Θέατρο σε μετάφραση-σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου. (Βίντεο από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου).
Όμως η πιο γλυκιά από τις αναμνήσεις μου με την Εύα είναι ένα ταξίδι, που είχαμε κάνει οι δυο μας για μια βδομάδα στη Ρώμη, το 1999, προσκεκλημένοι ομιλητές στο διεθνές συνέδριο Il Secolo di Pirandello στο Teatro Argentina, το θέατρο που διηύθυνε ο Πιραντέλο. Η Εύα είχε κάνει μια ωραία ομιλία σε άψογα γαλλικά, καθώς, αν δεν απατώμαι, είχε σπουδάσει γαλλική φιλολογία πριν γίνει ηθοποιός. Θυμάμαι τις ατέλειωτες βόλτες μας στην αιώνια πόλη, με την Εύα να διψάει να δει τα πάντα και εμένα να θέλω να της δείξω κάθε γωνιά της πόλης όπου είχα σπουδάσει. Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν βρεθήκαμε μπροστά σε μία ταπεινή πόρτα της πλατείας του ιστορικού Teatro Valle, πάνω από την οποία υπήρχε μια επιγραφή που μας πληροφορούσε ότι από εκεί φυγαδεύτηκε ο Πιραντέλλο στην επεισοδιακή πρεμιέρα του Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα.
Αλησμόνητο το ταξίδι αυτό στην ηλιόλουστη πόλη του συγγραφέα που μαζί είχαμε λατρέψει.
Αν μπορεί να υπάρξει ευχή το τωρινό ταξίδι της Εύας να είναι γαλήνιο και ακόμα πιο όμορφο από εκείνο, θα την ψιθυρίσω…
