Η επίδρασις του μαγνητισμού επί υγειών και ασθενών ανήκει προσωρινώς εις τας αινιγματώδεις εκείνας εμφανίσεις, αίτινες δεν εξηγήθησαν ακόμη τελείως, αφού τα μέχρι τούδε παρατηρηθέντα γνωστοποιούσιν ημίν παράδοξόν τινα επίδρασιν επί ανθρώπων ως και επί ζώων, ενώ συγχρόνως αποδεικνύεται ότι τινές μόνον φύσεις υπόκεινται εις αυτόν, ενώ αι πλείσται μένουσιν ανεπίδραστοι. Πολλοί πειραματισταί, οίτινες μεταχειρίζονται εις φυσικά πειράματα ισχυρούς μαγνήτας, δεν αισθάνονται την ελαχίστην επίδρασιν της αινιγματώδους ταύτης δυνάμεως, ήτις παρέχει εις τεμάχιον σιδήρου την ιδιότητα να ελκύη τον σίδηρον και να φέρη βάρη.
Ο λόρδος Lindsay όστις επανειλημμένως εκίνει την κεφαλήν του μεταξύ των πόλων ενός γιγαντιαίου ηλεκτρομαγνήτου, δεν παρετήρησε την ελαχίστην επίδρασιν, ενώ τουναντίον εις λίαν νευρικούς ανθρώπους αρκεί μικρός σιδηρούς μαγνήτης ίνα ενεργήση οφθαλμοφανώς. Ο εν Φραγκφούρτη αυλικός σύμβουλος Stein είδε δύο περιπτώσεις, καθ’ ας μαγνήτης εις απόστασιν ενός δακτύλου από του ανθρωπίνου σώματος λίαν ευαισθήτου προσώπου, παρουσίασε τοιαύτην επίδρασιν, ώστε εις το δέρμα το απέναντι των δύο πόλων του μαγνήτου, εσχηματίσθησαν δύο ερυθραί κηλίδες, δι’ ων απεδείχθη η δι’ αίματος υπερπλήρωσις των λεπτοτάτων φλεβών. Συγχρόνως η απέναντι του θετικού βορείου πόλου κηλίς ήτο μάλλον ερυθρά της τω νοτίω αρνητικώ πόλω αντικειμένης.
Μάλλον εκπληκτικά είναι εν τούτοις τα πειράματα, άτινα εξετέλεσεν ο καθηγητής Charcot εν Salpetrière, ήτοι εν τω περιφήμω των Παρισίων νοσοκομείω διά νευρικά και ψυχικά νοσήματα γυναικών. Αφού δηλαδή εδέθησαν οι οφθαλμοί τινών λίαν ευαισθήτων ανθρώπων, παρετηρήθη ότι οι βραχίονες και αι χείρες, ως και οι πόδες ηκολούθουν τον μαγνήτην ον ο ιατρός επλησίαζεν εις τα μέλη ταύτα. Όταν δε ο ιατρός επλησίαζε τον μαγνήτην προς το αντικάρδιον, τότε οι ασθενείς ηκολούθουν τον ιατρόν ως εάν εσύροντο υπ’ αυτού. Τα αυτά πειράματα επανελήφθησαν και αλλαχού με το αυτό αποτέλεσμα.
Φοβερά σχεδόν είναι τα μαγνητικά πειράματα ρων Ιταλών καθηγητών Tamburini και Sepilli εις το εν Reggio δημόσιον κατάστημα επί υπνωτισθέντων ασθενών. Αφού ούτοι (οι ασθενείς) διά της ασκαρδαμυκτεί παρατηρήσεως στίλβοντος τινός αντικειμένου είχον φθάσει εις την παράδοξον εκείνην υπνωτικήν κατάστασιν, ην η νεωτέρα επιστήμη ονομάζει υπνωτισμόν, εις απόστασιν τινά από του στόματος, έθεσαν απέναντι του αντικαρδίου σιδηρούν μαγνήτην. Το άμεσον αποτέλεσμα ήτο παροδική στάσις της αναπνοής, ην μετά την απομάκρυνσιν του μαγνήτου ηκολούθησεν ισχυρα αναπνοή. Προς το μέρος της καρδίας διήγειρεν ο μαγνήτης υψωμένην καρδιακήν ενέργειαν και ισχυρότερον σφυγμόν. Τεθείς δε ο μαγνήτης πλησίον της σπονδυλικής στήλης έφερε το εξής αποτέλεσμα: η κεφαλή έλινε προς τα οπίσω, ο δε κορμός εκυρτώθη τοιουτοτρόπως, ώστε τα κάτω μέρη του στόματος έλιναν προς τα άνω και οπίσω, οι δε πόδες σχεδόν ήγγισαν το όπισθεν μέρος της κεφαλής. Τοιουτοτρόπως έλαβε το σώμα τοξοειδή θέσιν, ενώ η αναπνοή εγένετο βαθεία και θορυβώδης, το δε πρόσωπον έλαβε χρώμα κυανούν προς το μέλαν. Ακόμη και μετά την απομάκρυνσιν του μαγνήτου διήρκεσε το φαινόμενον τούτο ολίγον χρόνον.
Εν τούτοις απεδείχθη άνευ αμφιβολίας, ότι ο μαγνητισμός επενεργεί επί ευερεθίστων και ευαισθήτων φύσεων και μάλιστα υπό ωρισμένας περιστάσεις μετά μεγάλης δυνάμεως. Αλλά καθ η γη ημών είναι εις μέγας πλανήτης του οποίου οι μαγνητικοί μεσημβρινοί κύκλοι έχουσι την αυτήν διεύθυνσιν, ην και η μαγνητική βελόνη της πυξίδος, και σχηματίζουσι με τους αστρονομικούς μεσημβρινούς κύκλους των αστεροσκοπείων γωνίαν. Πράγμα γνωστόν εις πολλούς ιατρούς και αθενείς είναι το εξής· ότι οι νευρικοί άνθρωποι δεν δύνανται να κοιμηθώσιν εις κλίνας, αίτινες κατά μήκος κείνται επί του μαγνητικολυ μεσημβρινού κύκλου, ήτοι έχουσι διεύθυνσιν από Βορρά προς Νότον. Παρουσιάζονται εμφανίσεις πυρετού, και ο ύπνος ή είναι ανήσυχος, ή ελλείπει όλως διόλου, ενώ συγχρόνως απερίγραπτόν τι αίσθημα στενοχωρίας καταλαμβάνει τον κατακλιθέντα. Η αλλαγή της θέσεως της κλίνης, αρκεί να θέση τέλος εις τας στενοχωρίας ταύτας. Πολλοί νευρικοί παραπονούνται, ότι εν καιρώ ταξειδίου δεν κοιμώνται καλώς, και αποδίδουσι την αιτίαν εις τας ξένας κλίνας, ενώ η πραγματική αιτία θα ήτο ίσως, ότι κατά μήκος έκειντο επί του μαγνητικού μεσημβρινού. Πολλάκις το αποτέλεσμα της χάριν αναρρώσεως εν λουτροίς διαμονής, παραβλάπτεται εκ του ότι ο νευρικός ασθενής κοιμάται επί κλίνης εχούσης την διεύθυνσιν του μαγνητικού μεσημβρινού. Διά τούτο, όστις έκαμε την παρατήρησιν, ότι ο μαγνητισμός της γης επενεργεί επ’ αυτοῦ, καλόν είναι, εν καιρώ ταξειδίου, να λαμβάνη μεθ’εαυτού ναυτικήν πυξίδα, και να θέτη την κλίνην του κατά μήκος ουχί από Βορρά προς Νότον, αλλ’ εξ Ανατολών προς Δυσμάς.
[ Εκ του γερμανικού ] 1902
