[ 8 ]
Οι δυο κοπέλες πήγαν σε μια πολύ όμορφη παραλία και, καθώς ήταν ξαπλωμένες και έκαναν ηλιοθεραπεία, η μία από τις δύο, που της άρεσε πολύ το θέατρο, είπε στην άλλη: Στα σχολεία και στα πανεπιστήμια διδάσκεται ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ο κόσμος πληρώνει για να έχει τα κείμενά του· εκδίδονται ανθολογίες, δημοσιεύονται τα ποιήματά του, τα θεατρικά του έργα παίζονται σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις γλώσσες. Τα έργα του χειροκροτούνται στο Πεκίνο, στο Βερολίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Μπουένος Άιρες. Θεωρείται ο καλύτερος ισπανός συγγραφέας του 20ού αιώνα, ακόμη και ένας από τους καλύτερους συγγραφείς του κόσμου. Και ακόμη, την σήμερον ημέρα, εν έτει 2015, το κουφάρι του Γκαρθία Λόρκα είναι πεταμένο σε μια τάφρο, στα περίχωρα της Γρανάδας, ανάμεσα στο Βίθναρ και το Αλφακάρ. Δεν έχει ούτε τάφο, ούτε όνομα, ούτε σταυρό. Φαντάζεσαι η αγγλική κυβέρνηση να είχε τον Σαίξπηρ θαμμένο στο βάθος ενός βάλτου; Φαντάζεσαι η γερμανική κυβέρνηση να είχε θαμμένο τον Μπέρτολτ Μπρεχτ σε ένα χαντάκι; Φαντάζεσαι η γαλλική κυβέρνηση να είχε θαμμένο τον Μολιέρο σε ένα αναψυκτήριο; Αυτό είναι το πιο κραυγαλέο παράδειγμα της ανεπαρκούς υγιεινής και του κακού γούστου της Ισπανίας, είπε η μια από τις δυο κοπέλες. Χωρίς αμφιβολία, δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα κακού γούστου και αδιαφορίας στην Ισπανία. Τα πράγματα δεν γίνονται σωστά όπως πάντα, και αυτό μας κάνει να επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, όπως πάντα, και πάντα. Κάποιος έρχεται στην Ισπανία και αποφασίζει να επισκεφτεί τον τάφο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, και πρέπει να βάλει αντηλιακό, να γεμίσει το παγούρι του νερό, να πάρει βαθιές εισπνοές και να αρχίσει την οδοιπορία. Πώς να μην είμαστε η ντισκοτέκ και το ντάπα ντούπα της Ευρώπης; Πώς να μην είμαστε το beach bar, το μοχίτο και η ξαπλώστρα της Ευρώπης; Και, μετά, σταμάτησε να λέει αυτά τα πράγματα και έμεινε ακίνητη κοιτάζοντας το μπλε χρώμα της θάλασσας, και αισθάνθηκε ευτυχισμένη, γιατί ήταν ήρεμη με τον εαυτό της αλλά σε εμπόλεμη κατάσταση με τον κόσμο, και στην τελική, αυτό το σαββατοκύριακο περνούσε και γαμώ.
[ 9 ]
Με συναρπάζει να βρίσκομαι σε ένα μέρος όπου δεν έχω ξαναβρεθεί και όπου δεν γνωρίζω κανέναν, απολύτως κανέναν, παράδειγμα Ρωσία ή Τουρκία, και να κάνω επιφανειακές σκέψεις για τους ανθρώπους που βλέπω να περνούν: αυτόν θα τον έπαιρνα· αυτή η κοπέλα φαίνεται συμπαθητική, σίγουρα θα γινόμασταν φίλες· αυτή η γυναίκα έχει πρόσωπο τρελής, θεότρελης· αυτός είναι πούστης, παντρεμένος με παιδιά· αυτός είναι τίποτα καθηγητής και ζει με τέσσερις-πέντε σκύλους. Υπάρχει ένα ποίημα της Σάρον Όλντς που περιγράφει πώς ο τετράχρονος γιος της την ξυπνάει στις 2 το πρωί γιατί κατουριέται. Και εκείνη σηκώνεται από το κρεβάτι, μπαίνει στο μπάνιο και πιάνει το πουλί του τετράχρονου γιου της για να ευστοχήσει στο κατούρημα. Και θυμάται πώς μια ώρα νωρίτερα έπιανε το πουλί του άντρα της για να εκσπερματώσει. Και εκείνη τη στιγμή αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει μια μύχια και ανησυχητική σύνδεση ανάμεσα στις δύο ενέργειες και στους δυο άντρες της ζωής της. Ύστερα το περιγράφει σε ποιητική μορφή. Και είναι ένα μεγαλειώδες ποίημα. Πιστεύω ακράδαντα ότι υπάρχει μια σχέση ανάμεσα σε κυβερνήσεις και κινηματογράφο. Η γερμανική κυβέρνηση, που πήγαινε στον κινηματογράφο, είδε ότι ο Φασμπίντερ της επιτίθετο και είπε: «Τον Φασμπίντερ δεν χρειάζεται να τον σκοτώσουμε γιατί αργοπεθαίνει από μόνος του». Και γι’ αυτό δεν τον σκότωσαν και περίμεναν να πεθάνει από καρδιακή προσβολή στα 36 του. Η γαλλική κυβέρνηση, που επίσης πήγαινε στον κινηματογράφο, είδε ότι ο Γκοντάρ της επιτίθετο και είπε: «Τον Γκοντάρ δεν χρειάζεται να τον σκοτώσουμε γιατί κανείς δεν καταλαβαίνει αυτά που κάνει». Και του επέτρεψαν να συνεχίσει να κάνει τις ταινίες του. Η ιταλική κυβέρνηση, που επίσης πήγαινε στον κινηματογράφο, είδε ότι ο Παζολίνι της επιτίθετο και σκέφτηκε: «Οι ταινίες του έχουν αντίτυπο, όλος ο κόσμος τον καταλαβαίνει, γίνεται πολύ σαφής, και δεν υπάρχει τρόπος για να πεθάνει». Και τότε φρόντισαν να τον πατήσει ένα αυτοκίνητο σε μια παραλία και να ρίξουν το φταίξιμο σε ένα παιδί δεκατεσσάρων χρονών. Το πιο διαστροφικό σε μια δικτατορία είναι το να μπορείς να την καταγγέλλεις ανοιχτά με απόλυτη ελευθερία λόγου, όπως κάνω εγώ τώρα. Η απόφαση να πας να περάσεις το σαββατοκύριακο στην παραλία με τον φίλο σου γιατί είσαστε χάλια και ζητάτε μια συμφιλίωση είναι σαν να προσπαθείς να φτιάξεις τον καρκίνο του δέρματος με ένα χανζαπλάστ. Συνειδητοποίησα ότι οι άνθρωποι έχουμε μόνο τρία θέματα συζήτησης, μόνο τρεις τρόπους να μιλάμε μεταξύ μας. Υπάρχουν οι άνθρωποι που μιλούν για ιδέες, οι άνθρωποι που μιλούν για τους υπόλοιπους ανθρώπους και οι άνθρωποι που μιλούν για τους εαυτούς τους. Βασικά το να μιλάς για ιδέες θεωρείται ανώτερο από το να μιλάς για τον εαυτό σου ή για τους άλλους. Αλλά μην μπερδεύεσαι γιατί το να μιλάς για ιδέες δεν είναι καλύτερο από το να μιλάς για τον εαυτό σου. Ο κόσμος είναι γεμάτος απατεώνες, γεμάτος. Τσαρλατάνους που υποτίθεται ότι μιλάνε για ιδέες, αλλά που στην πραγματικότητα μιλάνε για τους εαυτούς τους. Είναι εύκολο να διακρίνεις την τρέλα στα μάτια των ανθρώπων. Ο Θεός δεν υπάρχει. Αυτό που υπάρχει πραγματικά είναι ο άνθρωπος που πιστεύει στον Θεό. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα ευοδωθεί η ιδέα του να γίνει αποδεκτή η πρόταση να τρώμε ανθρώπινο κρέας. Δώσε μου 50 χρόνια. Και αυτό αν δεν έχουμε ήδη αρχίσει και δεν το πήραμε χαμπάρι. Για ένα διάστημα ήμουν χάλια. Και για να το ξεπεράσω πέρασα έναν ολόκληρο χειμώνα πηγαίνοντας για τρέξιμο, γιατί ήταν ο καλύτερος τρόπος για να καταπραΰνω την απελπισία και το άγχος. Και, τώρα που είμαι πολύ καλά, κάθε φορά που βλέπω κάποιον να πηγαίνει για τρέξιμο φαντάζομαι τι είδους προβλήματα μπορεί να έχει αυτός ο άνθρωπος, πόσο άγχος και απελπισία. Αν κάποιος σου πει ότι πάει για τρέξιμο για να αδυνατίσει να μην τον πιστέψεις. Στην πραγματικότητα βρίσκεται στο χείλος της κατάθλιψης. Γιατί δεν υπάρχει άλλος λόγος από την απόλυτη απελπισία, ώστε μια πολιτεία ολόκληρη, στις 8:30 το βράδυ, να βάζει κάτι άθλια κολλάν, μια φρικτή τέκνο μουσική, μια αθλητική κορδέλα στο κεφάλι, ένα καρδιοσυχνόμετρο στο μπράτσο, και να πετάγεται κατηφής στον δρόμο. Το να βρίσκεσαι στο χείλος της κατάθλιψης είναι ο μόνος λόγος ώστε μια ολόκληρη πόλη να παραμορφώνεται στις 8:30 το βράδυ με τέτοιο άθλιο γούστο και να αρχίζουν όλοι να τρέχουν για να ιδρώσουν σαν γουρούνια, και να μην τους νοιάζει να σταματάνε δίπλα σου σε ένα φανάρι και έτσι, σιχαμεροί και με κόκκινο πρόσωπο, να παραμένουν εκεί δίπλα σου, κάνοντας πηδηματάκια για να μην χάσουν τον ρυθμό τους. Όταν ήμουν μικρή νόμιζα ότι στις συζητήσεις μετά από το φαγητό στα οικογενειακά τραπέζια συζητιούνταν τα σημαντικά θέματα των μεγάλων. Αλλά τώρα συνειδητοποίησα ότι στις συζητήσεις μετά από το φαγητό στα οικογενειακά τραπέζια όλος ο κόσμος χασμουριέται και έχει όρεξη να πάει σπίτι του να πάρει τον μεσημεριανό του υπνάκο. Η μαμά μου δίπλωνε τα ρούχα και άκουγε Μανουέλ Σεράτ. Εγώ διπλώνω τα ρούχα και ακούω Λάνα ντελ Ρέι. Έχω μια φίλη, τη Φερνάντα, που λέει ότι αυτή δεν τρώει πούτσες γονατιστή. Αναγκάζει τους άντρες να ανεβαίνουν σε μια καρέκλα κι έτσι αυτή μπορεί να είναι όρθια με το τσουτσούνι στο ύψος του στόματός της. Γιατί η φίλη μου η Φερνάντα λέει ότι ποτέ των ποτών δεν πρέπει να γονατίζεις μπροστά σε έναν άντρα. Ό,τι έχει τη λέξη «Ευτυχία» και από κάτω ένα 090, μην το εμπιστεύεσαι. Δεν ξέρω τι μου συμβαίνει και μου έρχεται το όνομα του Κρις Άισαακ. Τις προάλλες είδα ένα γκράφιτι στον δρόμο που έλεγε: Ζήτω ο Φρανθίσκο Φράνκο Μπατιάτο! Έμεινα. Ακόμη τη σήμερον ημέρα κάνω την κοιμισμένη για να μη με ενοχλούν. Μόλις έπεσε μια γλάστρα στον δρόμο και κανείς δεν πτοήθηκε.
[ 10 ]
Έχω ένα φίλο που δούλεψε για πολλά χρόνια σε ένα φωτογραφείο και από τα χέρια του περνούσαν όλες οι φωτογραφίες όλων των ανθρώπων της γειτονιάς. Και ο φίλος μου τα βράδια μου διηγούνταν απίστευτες ιστορίες: Ψευδοερωτικές συνευρέσεις με κατοικίδια, πολύ περίεργες στάσεις στο ντους, δωμάτια που μοιάζουν φυλακές, κουζίνες που μοιάζουν χωματερές και ερωτικές σχέσεις με το φαγητό. Νομίζω ότι θα έπρεπε να απομακρύνουμε τον άνθρωπο από την καθημερινότητά του, να τον αποσπάσουμε από το καθημερινό, να του επιτρέψουμε να ζήσει κάποτε κάτι εξαιρετικό, γιατί μια μέρα αυτός ο άνθρωπος θα πεθάνει και το πιο αστείο είναι ότι δεν θα το καταλάβει πότε πέθανε. Ένα βράδυ είχαμε μαζευτεί πολλοί φίλοι και τρώγαμε στα τραπεζάκια έξω από ένα εστιατόριο της Μαδρίτης, και μετά από το φαγητό όλοι μιλούσαν για τις ερωτικές τους σχέσεις, και τι είδους ήταν και πώς ένιωθαν. Και μιλούσαν για ομοφυλοφιλία, για τρανσεξουαλικότητα, για πολυαγάπη, που είναι πολύ της μόδας τελευταία, για πανσεξουαλικότητα, για σχέσεις με άτομα ουδέτερου φύλου. Και, όλη αυτή την ώρα, εγώ ήμουν σιωπηλή και άκουγα. Και, όταν ήρθε η σειρά μου να μιλήσω, ντράπηκα πολύ να πω ότι εγώ ήμουν απλά και μόνο ετεροφυλόφιλη. Γιατί κανείς τους δεν ήταν απλά και μόνο ένα πράγμα. Και είπα ψέματα στους φίλους μου, τους είπα ότι ήμουν αμφιφυλόφιλη, και ότι, αν και προτιμώ τους πούτσους, ένα καλό μουνί αρέσει στον οποιονδήποτε. Ενώ στην πραγματικότητα η μυρωδιά του αιδοίου, μέχρι και η μυρωδιά του δικού μου του αιδοίου, με κάνει να πισωπατώ σαν κάβουρας. Όμως δεν μπόρεσα να είμαι ειλικρινής και είπα ψέματα στους φίλους μου. Και τότε σκέφτηκα τον εαυτό μου, που αποφοίτησα από ένα σχολείο καλογραιών, που γνωρίζω πολύ καλά τη Βίβλο, και παρ’ όλο που το προσπαθώ δεν μπορώ να τη βγάλω απ’ το μυαλό μου, και τότε κατάλαβα τον Άγιο Πέτρο που εκείνη τη νύχτα κρίθηκε ικανός να απαρνηθεί ως και τρεις φορές τον Ιησού για να μην τον θεωρήσουν ως έναν από τους δικούς του. Έχω μια θεωρία: Νομίζω ότι η αληθινή δημοκρατία συνίσταται στην ύπαρξη των πλουσίων, υπερβολικά πλουσίων και υπερβολικά εξαρτημένων από την κοκαΐνη, και στην ύπαρξη των φτωχών, υπερβολικά φτωχών και υπερβολικά εξαρτημένων από την κοκαΐνη. Θα σου πω κάτι για τις σχέσεις των ζευγαριών. Αυτός που έχει την εξουσία σε ένα ζευγάρι, αυτός που ορίζει, αυτός που φοράει τα παντελόνια, είναι πάντα ο ασχημότερος. Αν όμως η διαφορά είναι τρομαχτική, δηλαδή, αν το ένα άτομο είναι πολύ όμορφο και το άλλο άτομο είναι κατηγορηματικά άσχημο, να ξέρεις ότι εκεί συμβαίνει κάτι πολύ διεστραμμένο, πολύ αλλόκοτο, κάτι που κανείς δεν το ξέρει και που αξίζει τον κόπο να ακουστεί. Η λέξη ‘‘Μνημείο’’ ετυμολογικά σημαίνει ‘‘υπενθύμιση’’. Και οι πόλεις είναι γεμάτες από σήματα υπενθύμισης, που σου λένε ‘‘πρόσεχε πολύ, γιατί αυτό που συνέβη μπορεί να ξανασυμβεί’’. Σύμφωνα με τη μέθοδο των τριών, νομίζω ότι θα έπρεπε να βγάλουν την Αρκούδα και την Κουμαριά από την πλατεία Ντελ Σολ της Μαδρίτης, που δεν χρησιμεύει σε τίποτα, και στη θέση τους να βάλουν μια προτομή του Φράνκο. Ή να βάλουν μια προτομή του Φράνκο στη θέση του αγάλματος του Καρόλου του 3ου, που κανένας δεν ξέρει ποιος είναι και όλοι οι τουρίστες τού βγάζουν φωτογραφίες νομίζοντας ότι είναι ο Δον Κιχώτης έφιππος στο άλογό του τον Ροσινάντε. Ακόμα τη σήμερον ημέρα μένω έκπληκτη όταν βλέπω κάποιον να κάνει κάτι πολύ συγκεντρωμένος. Ήμουν με έναν τύπο για ένα χρόνο και μια μέρα μου είπε: «Για μένα η Αγάπη είναι η ιδέα του Καλού, μου κάνει καλό να είμαι μαζί σου, και αυτό είναι η Αγάπη. Το πάθος είναι κάτι που εξαφανίζεται, αλλά αυτό που ενώνει τους ανθρώπους είναι η Αγάπη, η ιδέα του Καλού». Και αυτό μου τα έσπασε τόσο πολύ που σε δυο βδομάδες είχαμε κιόλας χωρίσει. Τι είναι αυτό το «η Αγάπη είναι η ιδέα του Καλού»; Μα τι σκατά φράση είναι αυτή; Να πάρεις πυροτεχνήματα που περίσσεψαν απ’ την Πρωτοχρονιά και να τα ρίξεις μια βραδιά οποιαδήποτε τον Μάρτη, αυτό μάλιστα, αυτή είναι μια θρυλική στιγμή. Όταν ήμουν μικρή και πηγαίναμε με το αυτοκίνητο με τους γονείς μου, και πηγαίναμε σε λιβάδια και σε βουνά, κάθε φορά που έβλεπα μια αγελάδα, ένα πρόβατο ή ένα άλογο, από το παράθυρο του αυτοκινήτου, αμέσως σκεφτόμουν: «Τώρα θα μου πουν να κοιτάξω την αγελάδα, το πρόβατο, το άλογο, ανάλογα με το ζώο που συναντούσαμε», και αμέσως η μαμά μου μού έλεγε: «Κοίτα μια αγελάδα, την είδες;» Και εγώ έδειχνα προσποιητή έκπληξη αφού ήξερα ότι στη διαδρομή από το σπίτι μας στη Μαδρίτη μέχρι το σπίτι του παππού και της γιαγιάς στη Σεγκόβια θα συναντούσαμε χιλιάδες αγελάδες, πρόβατα ή άλογα να βόσκουν τριγύρω. Το ίδιο συνέβαινε όταν εμφανιζόταν ένα τρένο, μόνο που τότε μου ζητούσαν να προσθέσω και ένα χαιρετισμό. Στην αρχή μας είπαν ότι η Ισπανία είναι Ευρώπη. Τώρα μας λένε ότι είμαστε Νότια Ευρώπη. Σε λίγο, όταν θα μας ρίξουν ακόμη πιο χαμηλά, θα μας πούνε αφροευρωπαίους. Μέχρι και οι ίδιοι οι κάτοικοι της Λίμνης του Νες στη Σκωτία ξέρουν ότι εκεί δεν υπάρχει τέρας και μπούρδες, αλλά δεν μπορούν να το ομολογήσουν ανοιχτά σε κανένα γιατί ζουν από αυτό, με τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα μπλουζάκια και τις εκδρομές γύρω από τη Λίμνη του Νες. Το ίδιο συμβαίνει με τη θρησκεία. Γνωρίζω απόλυτα ότι ο πιο άθεος άνθρωπος του κόσμου είναι ο Πάπας. Βρήκαν ένα νεκρό παιδί στην πισίνα του διαμερίσματος. Έτσι, πνιγμένο. Έπαθε αναρρόφηση. Από αυτά τα πράγματα που νομίζεις ότι δεν συμβαίνουν ποτέ, αλλά να που συμβαίνουν. Τι περίεργο να πεθάνεις από διακοπές.
Κοίτα! Ένας των δημοσίων σχέσεων! Τι θέλει; Γεια! Λέει ότι μας κερνάει δυο σφηνάκια αν πάμε στα εγκαίνια του μαγαζιού του. Και τι μουσική παίζουν στο μπαρ σου; Ωχ, σκυλάδικα. Μπα, δεν ψηνόμαστε. Και προς το κλείσιμο; Α, σκυλάδικα τέκνο! Καλά, πάμε αλλά αν μας κεράσεις δυο ποτά, εντάξει; Πάμε να γλεντήσουμε.
[ 11 ]
Τα κορίτσια περνούσαν πολύ καλά στα εγκαίνια. Στις 2.30 γνώρισαν ένα πολύ συμπαθητικό παιδί που τους ρώτησε αν ήθελαν μια γραμμή κοκαΐνη. Εκείνες είπαν ναι και κλείστηκαν οι τρεις τους στο μπάνιο. Αφού πήραν τη γραμμή κόκα άρχισαν να μιλάνε:
– Έχεις φίλο;
– Εγώ όχι, αλλά αυτή ναι.
– Καλά, κι εγώ έχω, αλλά νομίζω πως μόλις επιστρέψω στο σπίτι θα αλλάξουν τα πράγματα.
– Γιατί;
– Γιατί αγαπιόμαστε, αλλά είμαστε θλιμμένοι. Οι συνθήκες θα όφειλαν να ενισχύουν την αγάπη αλλά, αν το συνειδητοποιήσεις, είμαστε συνεχώς τόσο υπερδιεγερμένοι και μπερδεμένοι εξ αιτίας της μεγάλης ποικιλίας εξωτερικών ερεθισμάτων, που δεν ξέρουμε αν αγαπιόμαστε πραγματικά ή αν η αγάπη μας είναι απλώς μια συνέπεια του ζόφου που μας προκαλεί ο κόσμος. Έχουμε συνηθίσει να επιβιώνουμε, παρά να ζούμε, και έτσι, με αυτό τον συνεχή φόβο, εγώ δεν θέλω να προχωρήσω.
[ 12 ]
Το επόμενο πρωί, σε μια καφετέρια όπου έπιναν κάτι, η μια κοπέλα είπε στην άλλη: Ο Ιησούς Χριστός είναι ένα είδωλο ποπ. Ο χριστιανικός σταυρός είναι ένα είδωλο ποπ. Η ναζιστική σβάστικα είναι ένα είδωλο ποπ. Το πανκ είναι ποπ. Η κοκαΐνη είναι ποπ. Το ΑΙDS είναι ποπ. Το να βγαίνεις φωτογραφία στο Βατικανό είναι ποπ. Το να έχεις ένα κομμάτι από το τείχος του Βερολίνου είναι ποπ. Ο φασισμός είναι βιντάζ. Ο χριστιανισμός είναι ρετρό. Το μανιτάρι πάνω από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι είναι μια όμορφη φωτογραφία. Η Γκερνίκα είναι απλώς ένας διάσημος πίνακας. Το Άουσβιτς έχει μετατραπεί σε ένα θεματικό πάρκο για τουρίστες. Ο 20ός αιώνας είναι ένα ανέκδοτο, της είπε. Όλες οι συγκρούσεις και τα κινήματα του 20ού αιώνα είναι απλώς και μόνο υλικό για το μάθημα της ιστορίας, ή μια πληροφοριακή μάζα από όπου μπορεί να βγει καλλιτεχνικό υλικό, είτε είσαι ο Σπίλμπεργκ είτε ο Ταραντίνο. Και αυτό συμβαίνει εξ αιτίας της τάσης να εκχυδαΐζουμε τα πάντα, να τα υποβιβάζουμε όλα, να είμαστε υπεράνω όλων. Νομίζω ότι πλησιάζουμε σε έναν άλλο μεγάλο πόλεμο. Μόλις έβγαλα 100 ευρώ για να γεμίσω το ντεπόζιτο της βενζίνης. Καλό θα ήταν να φεύγουμε πριν νυχτώσει. Πέρασα πολύ καλά αυτό το σαββατοκύριακο. Θα μπορούσαμε να το επαναλάβουμε, δεν νομίζεις;