Οι εκλογές

Αύ­γου­στο του ’78, ήρ­θα­με στην Ελ­λά­δα. Δυο μή­νες πριν τις εκλο­γές. Ο πε­ρι­βό­η­τος «επα­να­πα­τρι­σμός» για τους γο­νείς μου σή­μαι­νε για τον πα­τέ­ρα μου να βρε­θεί από τη «Φω­νή της Αλή­θειας» στον Ρι­ζο­σπά­στη και για τη μά­να μου από το ρου­μά­νι­κο Υπουρ­γείο Δη­μο­σί­ων Έρ­γων σε μια με­γά­λη τε­χνι­κή εται­ρία που έκα­νε έρ­γα στη Μέ­ση Ανα­το­λή. Για μέ­να, που από την τε­ρά­στια πο­λυ­κα­τοι­κία στο Βου­κου­ρέ­στι όπου με φώ­να­ζαν (χαϊ­δευ­τι­κά) «ελ­λη­νά­κι» βρέ­θη­κα σε μια εξί­σου άσχη­μη –απλώς λί­γο μι­κρό­τε­ρη– πο­λυ­κα­τοι­κία στα Σε­πό­λια όπου με φώ­να­ζαν (κα­θό­λου χαϊ­δευ­τι­κά) «ρου­μα­νά­κι», τα πράγ­μα­τα ήταν μάλ­λον πιο πε­ρί­πλο­κα. Η πρώ­τη εί­χε του­λά­χι­στον έναν τε­ρά­στιο κή­πο και παί­ζα­με με τα άλ­λα παι­δά­κια, ενώ η δεύ­τε­ρη δεν εί­χε πα­ρά ένα στε­νό πε­ζο­δρό­μιο και τα παι­δά­κια με παί­ζα­νε μό­νο όταν τους χά­ρι­ζα τα παι­χνί­δια μου. Κι αφού δε μ’ έπαιρ­ναν μα­ζί τους στο Κόμ­μα για­τί ήμουν, λέ­ει, μι­κρή, κι άρ­χι­σαν και να μειώ­νο­νται επι­κίν­δυ­να τα παι­χνί­δια μου, κά­ποια στιγ­μή, κλεί­στη­κα κι εγώ στο σπί­τι κι έκα­να πα­ρέα μό­νο με με­γά­λους. Επί­σης, κα­θώς ο πε­ντά­χρο­νος εαυ­τός μου ήθε­λε να τα ξέ­ρει όλα και μέ­χρι τό­τε νό­μι­ζε ότι τα ήξε­ρε όλα, το ότι ήρ­θα­με στην «πα­τρί­δα» που όλα ήταν ανά­πο­δα με φλό­μω­σε στις απο­ρί­ες.
Κα­ταρ­χάς, πώς γί­νε­ται κά­ποιος να εί­ναι ερ­γά­της και φτω­χός και να εί­ναι ταυ­τό­χρο­να δε­ξιός. Διό­τι οι πε­ρισ­σό­τε­ροι στην πο­λυ­κα­τοι­κία μας, στη λαϊ­κή γει­το­νιά των Σε­πο­λί­ων, ήταν και με­ρο­κα­μα­τιά­ρη­δες άν­θρω­ποι και φα­να­τι­κοί νε­ο­δη­μο­κρά­τες. Εί­χα­με μά­λι­στα και δυο ακρο­δε­ξιούς: έναν «βα­σι­λι­κό» (από αυ­τούς που κα­μα­ρώ­νουν κά­θε χρό­νο για την ευ­χε­τή­ρια κάρ­τα-φω­το­γρα­φία του Κο­κού και της λοι­πής Οι­κο­γε­νεί­ας) κι έναν «χου­ντι­κό» (από αυ­τούς που κά­θε φρά­ση τους τε­λειώ­νει μ’ ένα «α-ρε-Πα­πα­δό­που­λος-που-σας-χρειά­ζε­ται»). Εντά­ξει, ο χου­ντι­κός ήταν πρώ­ην στρα­τιω­τι­κός, αυ­τό μου φαι­νό­ταν φυ­σιο­λο­γι­κό κα­τά κά­ποιον τρό­πο, αλ­λά οι άλ­λοι; Οι­κο­δό­μος ο ένας, μπο­για­τζής ο άλ­λος, ένα συ­νοι­κια­κό κω­λο­μά­γα­ζο εί­χε ο τρί­τος. Ο ένας να φο­βά­ται ότι θα ‘ρθουν οι κομ­μου­νι­στές και θα του πά­ρουν το σπί­τι, ο άλ­λος να λέ­ει πως «θα βγει αυ­τό το τσο­γλά­νι ο Αντρέ­ας και μας κά­νει Σο­βιε­τία», ο τρί­τος να βρί­ζει τους συμ­μο­ρί­τες και τα κομ­μού­νια που εί­ναι και αντί­χρι­στοι...  
– Μα κα­λά, πως γί­νε­ται να εί­ναι δε­ξιοί όλοι αυ­τοί; Χα­ζοί εί­ναι; Ρώ­τη­σα μια μέ­ρα.
Άδρα­ξε ο πα­τέ­ρας μου την ευ­και­ρία, μ’ έβα­λε κά­τω για κα­να δί­ω­ρο και μου εξη­γού­σε τα πε­ρί ψευ­δούς συ­νεί­δη­σης και αλ­λο­τρί­ω­σης και κυ­ρί­αρ­χης ιδε­ο­λο­γί­ας, πο­λύ ωραία πέ­ρα­σα... Πά­νω που εί­χε αρ­χί­σει να μου δια­βά­ζει απο­σπά­σμα­τα από τη Γερ­μα­νι­κή Ιδε­ο­λο­γία, κι εγώ τον κοί­τα­γα σα χά­νος κα­τα­γοη­τευ­μέ­νη χω­ρίς να κα­τα­λα­βαί­νω τί­πο­τα, επέ­στρε­ψε η μά­να μου από τη δου­λειά και μας το ’κο­ψε: «Ρε Πε­τσί­νη, Αϊν­στάιν νο­μί­ζεις ότι το έκα­νες που του δια­βά­ζεις Μαρξ πέ­ντε χρο­νών;» Κι έτσι ό,τι πρό­λα­βα να κα­τα­λά­βω ήταν πως ο κα­πι­τα­λι­σμός με κά­ποιον τρό­πο χα­ζεύ­ει τον κό­σμο κι αυ­τό το λέ­νε «αλ­λο­τρί­ω­ση».

Με­τά μου προ­έ­κυ­ψε ζή­τη­μα ορι­σμών.
– Δεν εί­ναι «λα­ός» οι άλ­λοι στην πο­λυ­κα­τοι­κία, ε; ξα­να­ρώ­τη­σα λί­γο αρ­γό­τε­ρα.
– Πως σου ’ρ­θε αυ­τό, ρε θυ­γα­τέ­ρα; Φυ­σι­κά και εί­ναι λα­ός!
– Μα πώς εί­ναι λα­ός; Ο λα­ός εί­ναι κα­λό πράγ­μα. Εί­ναι δη­μο­κρα­τι­κός. Εί­ναι..., εί­ναι... Δε λέ­με «λαϊ­κός αγώ­νας», «λαϊ­κή δη­μο­κρα­τία»; «Λαϊ­κός στρα­τός» εμείς και «Εθνι­κός στρα­τός» οι άλ­λοι;
Κά­τι προ­σπά­θη­σαν να μου εξη­γή­σουν αλ­λά εγώ δεν μπο­ρού­σα να το χω­νέ­ψω. Κι έτσι κα­τέ­λη­ξα στο εξής σχή­μα: όσο οι άν­θρω­ποι δεν ξέ­ρουν τι τους γί­νε­ται εί­ναι «κό­σμος», άμα κα­τα­λά­βουν γί­νο­νται «λα­ός». Οπό­τε εί­ναι «ο κό­σμος» στα Σε­πό­λια και «ο λα­ός» στο Φε­στι­βάλ της ΚΝΕ. Όταν κα­τα­βαί­νουν στις δια­δη­λώ­σεις εί­ναι λα­ός, όταν κά­θο­νται στα κα­φε­νεία εί­ναι κό­σμος. Κά­πως έτσι.
– Εί­δες, γυ­ναί­κα, το παι­δί εί­ναι στη γραμ­μή του Κόμ­μα­τος! εί­πε γε­λώ­ντας ο πα­τέ­ρας μου.
– Τέ­τοια λέ­γε, Πε­τσί­νη, και θα σε δια­γρά­ψουν μια μέ­ρα, τον απο­πή­ρε η μά­να μου.
Κι οι δύο δί­κιο εί­χαν.

Έπει­τα άρ­χι­σα να μα­θαί­νω και νέ­ες (πο­λι­τι­κές) κα­τη­γο­ρί­ες. Στο δι­κό μου το σύ­μπαν μέ­χρι τό­τε υπήρ­χαν αρι­στε­ροί και δε­ξιοί, δη­μο­κρά­τες και φα­σί­στες, προ­ο­δευ­τι­κοί και συ­ντη­ρη­τι­κοί, σο­σια­λι­στές, κομ­μου­νι­στές και κα­πι­τα­λι­στές. Και ΑΝΑ­ΘΕ­Ω­ΡΗ­ΤΕΣ, βε­βαί­ως: Αυ­τοί που μας εί­χαν κλέ­ψει το αρ­χείο στο Βου­κου­ρέ­στι κι εί­χαν δια­σπά­σει το Κόμ­μα λί­γο πριν γεν­νη­θώ εγώ, και μι­σού­σαν εμάς πε­ρισ­σό­τε­ρο από τη Δε­ξιά. Ακούω λοι­πόν τη μά­να μου μια μέ­ρα να λέ­ει «στη δου­λειά έχου­με ένα σω­ρό ΕΚ­ΚΕ­τζή­δες».
– Τί εί­ναι «ΕΚ­ΚΕ­τζή­δες»; πε­τά­γο­μαι.
– Αυ­τοί που εί­ναι με το ΕΚ­ΚΕ.
– Και τί εί­ναι «ΕΚ­ΚΕ»;
– Μια ορ­γά­νω­ση. «Επα­να­στα­τι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα Ελ­λά­δας».
– Α, δη­λα­δή σαν και μας; Κομ­μου­νι­στές;
– Όχι, αυ­τοί εί­ναι αρι­στε­ρι­στές.
– Τι εί­ναι «αρι­στε­ρι­στές»;
– Λοι­πόν, έχει γρά­ψει ένα βι­βλίο ο Λέ­νιν....
Πή­γε να αρ­χί­σει ο καη­μέ­νος ο πα­τέ­ρας μου, τον διέ­κο­ψε όμως η μά­να μου κι έκλει­σε το θέ­μα με συ­νο­πτι­κές δια­δι­κα­σί­ες:
– Εί­ναι κά­τι κουλ­του­ριά­ρη­δες που νο­μί­ζουν ότι εί­ναι πιο αρι­στε­ροί από μας...
[«Τι εί­ναι κουλ­του­ριά­δη­δες;» «μό­νο στη δου­λειά της μα­μάς έχει ΕΚ­ΚΕ­τζή­δες;» «Ποιο εί­ναι το βι­βλίο που έλε­γες; Μπα­μπά το βι­βλίο, έλα, δώ­σε μου το βι­βλίο, μην την ακούς αυ­τή, ΔΕΝ ΕΙ­ΜΑΙ ΜΙ­ΚΡΗ, ΚΑ­ΤΑ­ΛΑ­ΒΑΙ­ΝΩ­Ω­ΩΩ!....». Μου το έδω­σε, εν­νο­εί­ται, πα­ρί­στα­να για μέ­ρες ότι το διά­βα­ζα και του ζω­γρά­φι­ζα στα πε­ρι­θώ­ρια σφυ­ρο­δρε­πα­νά­κια και γα­τού­λες.]

Τους ΕΚ­ΚΕ­τζή­δες τους συ­μπα­θού­σα. Ήταν κυ­ρί­ως αρ­χι­τέ­κτο­νες και καλ­λι­τέ­χνες, έμε­ναν σε μέ­ρη όπως τα Εξάρ­χεια και η Πλά­κα, έκα­ναν ωραία γλέ­ντια, εί­χαν χιού­μορ και μας έφερ­ναν ωραί­ους δί­σκους άλ­λων ΕΚ­ΚΕ­τζή­δων, όπως τα Πο­λι­τι­κά του Μι­κρού­τσι­κου, που πο­λύ μου άρε­σαν. Επί­σης έκα­ναν σα­μα­τά στις πο­ρεί­ες και συ­νή­θως μας την έπε­φτε η αστυ­νο­μία και τρέ­χα­με και εί­χε πο­λύ πλά­κα. Έτσι κι αλ­λιώς, επη­ρε­α­σμέ­νη από το βι­βλίο που λέ­γα­με –Αρι­στε­ρι­σμός, παι­δι­κή αρ­ρώ­στια του Κομ­μου­νι­σμού– τους εί­χα στο μυα­λό μου κά­πως σαν μι­κρά παι­διά με ιλα­ρά. Αλ­λά, εντά­ξει, για να νο­μί­ζουν ότι εί­ναι πιο αρι­στε­ροί από μας, λί­γο βλαμ­μέ­νοι θα ήταν, δε χώ­ρα­γε συ­ζή­τη­ση.

Στις εκλο­γές του Οκτώ­βρη, μάλ­λον με αφορ­μή την εκλο­γή του Μπέη, όταν η μι­σή πο­λυ­κα­τοι­κία μοι­ρο­λο­γού­σε που «χά­θη­κε ο Δή­μος της Αθή­νας» κι η άλ­λη μι­σή έβρι­ζε «το τσο­γλά­νι τον Πα­πα­ντρέ­ου», έμα­θα και τους ΠΑ­ΣΟ­ΚΤΖΗ­ΔΕΣ. Ακο­λού­θη­σε μπα­ράζ ερω­τή­σε­ων, αλ­λά εκεί γρή­γο­ρα ο πα­τέ­ρας μου βα­ρέ­θη­κε κι ακο­λού­θη­σε το σύ­στη­μα της μά­νας μου:
– Εί­ναι κά­τι εξυ­πνά­κη­δες που νο­μί­ζουν πως θα φέ­ρουν τον σο­σια­λι­σμό χω­ρίς να ρί­ξουν τον κα­πι­τα­λι­σμό.

Τους ΠΑ­ΣΟ­Κτζή­δες δεν μπο­ρού­σα να κα­τα­λά­βω αν τους συ­μπα­θού­σα­με ή δεν τους συ­μπα­θού­σα­με. Όταν εί­μα­σταν με κό­σμο, οι δι­κοί μας τους έθα­βαν. Στο σπί­τι όμως έπαι­ζαν και κά­τι ατά­κες του τύ­που «άντε να βγει ο Αντρέ­ας να ...» («να ’ρ­θει κι ο παπ­πούς με τη για­γιά στην Ελ­λά­δα», «να μπουν οι ασφα­λί­τες στις τρύ­πες τους», «να γλι­τώ­σου­με απ’ τα φα­σι­στα­ριά») που κα­κές δεν έμοια­ζαν. Τους γνώ­ρι­σα κα­λύ­τε­ρα τον Οκτώ­βρη του ’81, όταν ξαφ­νι­κά η μι­σή πο­λυ­κα­τοι­κία ξύ­πνη­σε με­τά τις εκλο­γές και ήταν ΠΑ­ΣΟΚ. Αλ­λά, κο­ντά σα­ρά­ντα χρό­νια με­τά, πά­ντα όταν λέω «ΠΑ­ΣΟ­Κτζής» μου έρ­χε­ται στο μυα­λό ένας άν­θρω­πος: ο κυρ-Γιώρ­γος, ο τα­ξι­τζής που έμε­νε στο ισό­γειο και ήταν ΠΑ­ΣΟΚ από πριν κερ­δί­σει το ΠΑ­ΣΟΚ. Ο κυρ-Γιώρ­γος σή­κω­σε στην πλά­τη του ολό­κλη­ρο τον προ­ε­κλο­γι­κό αγώ­να στην πο­λυ­κα­τοι­κία. Γι­γα­ντιαί­ες αφί­σες του Αντρέα, εκα­το­ντά­δες ση­μαιά­κια, τα­πε­τσα­ρία κά­θε μέ­ρα στην εί­σο­δο οι αγ­γε­λί­ες για την Κη­δεία της Δε­ξιάς, απί­θα­νοι καυ­γά­δες με τους υπό­λοι­πους ενοί­κους. Και το και­νούρ­γιο ρα­διο­κα­σε­τό­φω­νο να παί­ζει στο τέρ­μα τον «ήλιο τον πρά­σι­νο, τον ήλιο που ανα­τέ­λει» σε λού­πα από το πρωί μέ­χρι το βρά­δυ κι ο βα­σι­λό­φρων από τον τρί­το να φω­νά­ζει «Κλεί­στον επι­τέ­λους τον μα­λά­κα!!». Όταν κέρ­δι­σε το ΠΑ­ΣΟΚ, ο κυρ-Γιώρ­γος πα­νη­γύ­ρι­σε τό­σο έξαλ­λα και με τό­ση χα­ρά που τον ζή­λε­ψα. Για την ακρί­βεια, δεν νο­μί­ζω να έχω ζη­λέ­ψει πε­ρισ­σό­τε­ρο στη ζωή μου απ’ όσο ζή­λε­ψα τον κυρ-Γιώρ­γο στις εκλο­γές του ’81. Μου έχει εντυ­πω­θεί στη μνή­μη γε­λα­στός και κα­τα­πρά­σι­νος να φω­σφο­ρί­ζει –μπο­ρεί να εί­χε βα­φτεί κιό­λας, όρ­κο δεν παίρ­νω....

«Εμείς πό­τε θα πα­νη­γυ­ρί­σου­με έτσι;» ρω­τού­σα με πα­ρά­πο­νο το βρά­δυ των απο­τε­λε­σμά­των, που σειό­ταν ο τό­πος από αλα­λαγ­μούς και κόρ­νες κι ανέ­μι­ζαν πα­ντού τα πρά­σι­να ση­μαιά­κια. «Όταν πά­ρου­με 17% θυ­γα­τέ­ρα...», με πα­ρη­γο­ρού­σε με τον δέ­ο­ντα αυ­το­σαρ­κα­σμό ο πα­τέ­ρας μου.

Εντά­ξει, η ιστο­ρία δεν έχει χά­πυ εντ. Στις εκλο­γές του ’85 ήταν ακό­μα ΠΑ­ΣΟΚ, αλ­λά πο­λύ χλια­ρά, εί­χε δυ­σα­ρε­στη­θεί που δεν τον έβα­λαν στο δη­μό­σιο. «Τη σά­ρα και τη μά­ρα έβα­λαν, κι εμας ού­τε καν το παι­δί», πα­ρα­πο­νιό­ταν. Το ’89-’90 ήταν πλέ­ον έξαλ­λος: «Τον ξε­φτί­λα, τον πορ­νό­γε­ρο, θα του δεί­ξω εγώ!». Ψή­φι­σε ΝΔ, γέ­μι­σε τον τό­πο μπλε ση­μαιά­κια κι αφί­σες του Μη­τσο­τά­κη, το δε ρα­διο­κα­σε­τό­φω­νο έπαι­ζε όλη μέ­ρα στο τέρ­μα Θε­ο­δω­ρά­κη – που ήταν η πρό­σφα­τη γκρά­ντε με­τα­γρα­φή της ΝΔ. Ξα­να­ζή­σα­με με­γά­λες στιγ­μές, αυ­τή τη φο­ρά ήταν η Ευαν­θία, και­νούρ­για νοι­κά­ρισ­σα που ήταν ΚΚΕ, η οποία του φώ­να­ζε «Κλεί­στον επι­τέ­λους τον μα­λά­κα»... Δε θυ­μά­μαι αν πα­νη­γύ­ρι­σε το βρά­δυ των εκλο­γών, εί­χα­με κι εμείς τα δι­κά μας τό­τε με το Τεί­χος, τον Γκορ­μπα­τσώφ και τα λοι­πά, θυ­μά­μαι όμως ότι τον έβα­λε τε­λι­κά τον κυρ-Γιώρ­γο η ΝΔ στο δη­μό­σιο. Στο Δή­μο για την ακρί­βεια, αλ­λά δεν μας έλε­γε πού. Μέ­χρι που μια μέ­ρα, ξη­με­ρώ­μα­τα, την ώρα που ερ­χό­ταν η σκου­πι­διά­ρα να αδειά­σει τον κά­δο, κά­ποιος τον εί­δε να βγαί­νει με στο­λή και τα λοι­πά και να ανε­βαί­νει από πί­σω στο όχη­μα. Και για κά­μπο­σες εβδο­μά­δες, ο Τά­σος ο μπο­για­τζής, που εί­χε πλέ­ον τον τί­τλο του ΠΑ­ΣΟ­Κτζή της πο­λυ­κα­τοι­κί­ας, του την έστη­νε τέ­τοια ώρα και του φώ­να­ζε «Κα­λη­μέ­ρα ΔΗ­ΜΟ­ΣΙΕ ΥΠΑΛ­ΛΗ­ΛΕ­ΕΕ!». Μα­ρά­ζω­σε ο καη­μέ­νος....
Μέ­χρι τό­τε, εμάς μας εί­χαν δια­γρά­ψει και τους τρεις.