Ένας φωτογράφος από τις Βρυξέλλες. Ο Σάββας Λαζαρίδης

Η αρχιτεκτονική μνημειακού ύφους με τους τεράστιους όγκους, το πλάγιο φως με τις μακρές σκιές στα σκαλιά πρόσβασης, κιγκλιδώματα και σκουρόχρωμα κάθετα τοιχία και στο μέσον η εύθραυστη ανθρώπινη παρουσία ως συνομιλία, πρόσκαιρη, αμήχανη, ένα περιστατικό, μια ιστορία ίσως. Ο άνδρας στα μαύρα σε στάση αβέβαιη, προσμονής μάλλον, η γυναίκα στα κόκκινα, με μια ελαφρά στροφή του σώματος και του προσώπου, περισσότερο ασφαλής και σίγουρη. Στο βάθος του κλειστού πλάνου μια χαραμάδα, για να φανεί μόλις ο γαλάζιος ουρανός και η κορφή μιας χειμωνιάτικης φυλλωσιάς δέντρου.
«Το κατοικημένο περιβάλλον, τα κτίρια και οι άλλες κατασκευές του είναι το ένα τρίτο μεγάλο θέμα της φωτογραφίας με τα άλλα δύο να είναι τα πολλαπλά πρόσωπα του ανθρώπου και το φυσικό περιβάλλον χωρίς ανθρώπινη παρουσία» γράφει κάπου ο Γιώργος Χουλιάρας. Στη παραπάνω περίπτωση τυχαίνουν και τα τρία θέματα.
Ο φωτογράφος μας επιλέγει το κάδρο από μια τυχαία σκηνή, ένα τυχαίο καθημερινό συμβάν σε κάποια μεγαλούπολη του μετά-σοβιετικού κόσμου και ξεδιπλώνει ένα «φωτορομάντσο». «Ο φωτογράφος σκέφτεται σαν συγγραφέας …διοργανώνει τον αντικειμενικό κόσμο μέσα από ένα πρίσμα: κυριολεκτικό, αισθητικό, δραστικό, ρυθμικό και με ένα αίσθημα ψυχολογικά ωκεάνιο» παρατηρεί ο Δημήτρης Καλοκύρης στο δικό του ποιητικό - δοκιμιακό Φωτορομάντσο και ακόμη: «Ο φυσικός κόσμος μεταλλάσσεται σε άβακες σταματημένου, ορατού χρόνου, που περικλείει ορθογώνιες επιφάνειες επίπεδου χώρου» ενώ για τα πρόσωπα: «Αυτά τα περαστικά πρόσωπα με ενδιαφέρουν περισσότερο. Που συνήθως, φωτογραφίζοντας δεν τα προσέχεις καν, αλλά τα διακρίνεις έκπληκτος στη φωτογραφία να κυριαρχούν δυναμικά…».
Τόσο στο αρχικό «πρίσμα», όσο και στα άλλα που ακολουθούν, ορατός χρόνος και επίπεδος χώρος, πρόσωπα που κυριαρχούν δυναμικά και «ωκεάνια» ψυχολογικά αισθήματα είναι τα στοιχεία που «διοργανώνουν» τις συνθέσεις του Σάββα Λαζαρίδη.

Γεννημένος το 1962 στην Πάτρα σπούδασε φωτογραφία στην Ecole Supérieure des Art de l’Image «Le 75» στις Βρυξέλλες με τον σπουδαίο Yves Auquier και παρακολούθησε σεμινάρια του Robert Frank και του Eugene Richards στη Νέα Υόρκη. Από το 1988 διδάσκει τεχνική και αισθητική Φωτογραφίας στην E.S.A. «Le 75».
Μια από τις πρώτες δουλειές του ήταν το 1983-5 η αποτύπωση της δράσης επαρχιακών κτηνιάτρων και των σφαγείων στην αγροτική Γαλλία. Στη συνέχεια το 1990-3 με το «South Side Story» διατρέχει κωμοπόλεις στις πολιτείες που διασχίζει ο μυθικός ποταμός Μισισιπής, αναζητώντας στις καθημερινές σκηνές ανθρώπων και γειτονιών το πνεύμα των περιγραφών του Τενεσί Ουίλιαμς, του Φώκνερ και του Β.Σ. Νάιπολ.

Το 1997 με το «Crossing Lines» παρακολουθεί την αποτυχημένη απόπειρα μιας ομάδας Κούρδων να περάσουν στην Ιταλία από το λιμάνι της Πάτρας. Ολόκληρες οικογένειες στεγάζονται προσωρινά στα εγκαταλειμμένα βαγόνια του παλιού αμαξοστασίου στην περιοχή του Αγίου Διονυσίου και επιβιώνουν για μήνες χάρη στη βοήθεια της Εκκλησίας και των περιοίκων. Ένα κοριτσάκι που θα γεννηθεί στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο, το ονομάζουν Πάτρα. Λίγο αργότερα θα επισκεφθεί το βιομηχανικό, αλλοτριωμένο περιβάλλον, ενός άλλοτε μυθικού τόπου, της Ελευσίνας, όπου σήμερα σε ένα μικροαστικό, άναρχο οικισμό συμφύρονται εργάτες, χριστιανοί, μουσουλμάνοι από τη Θράκη, Ρομά, Πόντιοι. Το 2006-8 επισκέπτεται το Ιράν, το κεφάλαιο Tehran - Shemran «The Cold Slope» στη δουλειά του έχει σκοπό να διευρευνήσει την ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων και τα ήθη της νέας γενιάς μετά το φονταμενταλιστικό καθεστώς της χώρας. Ακολουθεί το 2008 ένα ταξίδι με το «Vodka Train» στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Από τις πιο πρόσφατες, τέλος, δουλειές του είναι η με τίτλο «Antoine» το 2016 φωτογράφιση σε ένα κέντρο παρηγορητικής αγωγής και ανακούφισης του πόνου και μια σειρά φωτογραφιών με θέμα νοσηλευόμενους σε Νοσοκομεία.
Ωστόσο, ο Σάββας Λαζαρίδης αν και ξεκινάει με την ντοκουμενταριστική επιρροή των νεοϋρκέζων δασκάλων του, προχωράει πάντα βαθύτερα από το επίκαιρο και προσωρινό, ίσως επειδή έχει είτε την ικανότητα να φτιάχνει δυνατές σχέσεις είτε ενδιάθετη ισχυρή ανθρωπιστική ματιά.

Έτσι, όταν αρχίζει τη φωτογραφική προσέγγιση των επαρχιακών κτηνιάτρων με το σκοπό την γνωριμία με την αφανή, βαθιά, αγροτική ακόμη Γαλλία, να καταλήγει στην σχέση του ανθρώπου με τα μεγάλα οικόσιτα ζώα, αναπόδραστη στα χρόνια, άγνωστη και παρασιωπημένη στους σύγχρονους τεχνολογικούς καιρούς μας.

Στην σειρά «Ελευσίνα», μια Μεγάλη Παρασκευή, μέσα σε ένα άθλιο βιομηχανικό περιβάλλον η φωτογραφία της σφιχτής αγκαλιάς του μωρού από την ηλικιωμένη με το θυμιατήρι δίπλα, κωδικοποιεί αυτή την πανάρχαιη τελετουργία, που θα διαμεσολαβεί πάντα και στους πάντες, ανάμεσα στην προσδοκία του μέλλοντος και το τετελεσμένο του παρελθόντος.

Ταξιδεύοντας στο Ιράν με σκοπό την απεικόνιση της άναρχης και τερατώδους οικοδόμησης στις μεγαλουπόλεις και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της νέας κοινωνίας του, καταλήγει στις εγκαταλειμμένες, καθώς θεωρήθηκαν ύποπτες από τις θρησκευτικές αρχές, και χορταριασμένες πισίνες του αστικού ιστού, καθώς οι ιδιοκτήτες τους υποχρεώθηκαν σε αλλαγή νοοτροπίας, αλλά και σε πορτρέτα Ιρανών γυναικών, ως μια σιωπηλή διαμαρτυρία για το αιώνιο θέμα της βίαιης επιβολής κοινωνικών αρχών και ηθικών αξιών.

Ακόμη, όταν διατρέχει με τρένο στον μετά-σοβιετικό κόσμο, στη φωτογραφία της απλής γυναίκας που ράβει με τα χέρια της τη στολή της μπαλαρίνας κόρη της, συλλαμβάνει στο ύφος της όλη την κρυφή περηφάνια της μητρικής φροντίδας, που προσπαθεί με λιτά μέσα σε μια χαοτική, πολυεπίπεδη κοινωνία.

Και όταν επισκέπτεται ένα κέντρο ανακούφισης πόνου και παίρνει τη συγκατάθεση κάποιου νοσηλευόμενου να τον φωτογραφίσει στον κλειστό χώρο του, μας δίνει απέριττα την τραγική εκδοχή της ανθρώπινης ύπαρξης, αμυντικά απωθημένης ή τεχνητά περιθωριοποιημένης στον σύγχρονο ωραιοπαθή μας κόσμο.

Φωτογραφίες συναντήσεων χαρακτήρων σε ασυνήθιστους τόπους και σε απρόσμενες στιγμές: «Ce qui compte réellement dans une vie ce sont les êtres, les rencontres, les lieux, les instants précieux. Ce sont eux qui font cette vie et lui confèrent son caractère unique» [Αυτό που μετράει πραγματικά στη ζωή είναι οι άνθρωποι, οι τόποι, οι πολύτιμες στιγμές. Είναι όσα στοιχειοθετούν αυτή τη ζωή και της δίνουν το μοναδικό της χαρακτήρα], έγραψε κάπου ο δάσκαλός του Yves Auquier.

«Κάθε φωτογραφία περιέχει μία (τουλάχιστον) αφηγηματική πηγή ανά θεατή (…) Μία φωτογραφία, μολονότι περικλείει μια διήγηση, είναι πολλές φορές εναργέστερη από ένα διήγημα: τόσο το αισθητικό του όσο και το νοηματικό του μέρος ολοκληρώνονται με την πρώτη ματιά» (Καλοκύρης, ό.π.).
Οι φωτογραφίες του Σάββα Λαζαρίδη με εναργές το αισθητικό τους μέρος, πειραματίζονται με την αφηγηματική τους πηγή και είναι μια πρόκληση για την ανακάλυψη του νοηματικού τους περιεχομένου από τον θεατή. Ενός νοηματικού περιεχομένου που απλώνεται παράδοξα στον χρόνο και την ανθρώπινη μοίρα.­­