_____________
Τ Α Π Ρ Α Γ Μ Α Τ Α Κ Α Ι Η Α Π Ω Λ Ε Ι Α Τ Ο Υ Σ
__________
Όταν είχε πρωτοανοίξει, θυμάμαι, πριν καμιά δεκαπέντε χρόνια μια μεγάλη αλυσίδα βιβλιοπωλείων-πολυκαταστημάτων (από αυτά που πουλάνε και σκούπες ακόμη!) στη Θεσσαλονίκη, το πιο ελκυστικό κομμάτι τους ήταν η γωνία με τα πουφ. Αυτό κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα: ότι είναι ένα βιβλιοπωλείο που μπορείς να πάρεις το βιβλίο που θες και να κάτσεις να διαβάσεις στα πορτοκαλί πουφ.
Πράγματι, τον καιρό εκείνο, στα πρώτα ενήλικα χρόνια μου, κατεβαίναμε με την παιδική μου φίλη Μ. Γκ. και περνούσαμε ώρες χαζεύοντας, ξεφυλλίζοντας και κάποτε διαβάζοντας κιόλας τα βιβλία. Βέβαια, μυθιστορήματα π.χ. δεν ενδείκνυνται για τέτοιου είδους αναγνώσεις, αλλά ιστορίες για παιδιά ή ποιητικές συλλογές ήταν ό,τι έπρεπε. Μπορούσα έτσι να έχω τέλεια πρόσβαση και εποπτεία του τι γράφεται και τι βγαίνει στο εδώ και το τώρα, πράγμα στο οποίο οι δανειστικές βιβλιοθήκες συνήθως υστερούσαν.
Θυμάμαι σε μία τέτοια εξόρμηση είχα διαβάσει εντελώς τυχαία τον Ταξιτζή των ουρανών του Αύγουστου Κορτώ. Έχω την αίσθηση πως κάποιοι στίχοι μου είχαν αρέσει για την πρωτοτυπία και το χιούμορ τους. Διαβάζοντας αργότερα και κάποια ακόμη βιβλία του Κορτώ, όπως Το βιβλίο της Κατερίνας, μπορώ να πω ότι ποιητικά είχε ακολουθήσει έναν δρόμο που μπορούσε να εξιτάρει περισσότερο, τουλάχιστον τη δική μου, αναγνωστική γεύση. Έχω, ωστόσο, την περιέργεια να δω πώς θα πάλιωνε μέσα μου η συλλογή αν τη διάβαζα τώρα ξανά…
Πάντως δεν είμαι η μόνη που λαθρανάγνωζα. Έχω φίλες και φίλους, γνωστές και γνωστούς που για να έχουν μια εικόνα από σχεδόν όλες τις νέες ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν πηγαίνουν από βιβλιοπωλείο σε βιβλιοπωλείο και διαβάζουν δύο ποιήματα στο ένα, δύο ποιήματα στο άλλο και έτσι μέσα στη βόλτα τους έχουν καταφέρει να διαβάσουν ολόκληρη τη συλλογή. Εμβαθύνουν; Δίνουν τον χρόνο που θα ήθελε κάθε ποίημα για να αναπτυχθεί μέσα τους; Θα σε γελάσω. Πάντως ό,τι τους κάνει κλικ, ό,τι νιώθουν ότι μπορεί να «χτίσει» κάτι μέσα τους, το αγοράζουν για να το διαβάσουν στον «σωστό» χρόνο.
Μετά είναι και το άλλο στο οποίο δυστυχώς υστερούν τις περισσότερες φορές οι δημόσιες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, με προεξάρχουσα την Εθνική στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ποιο είναι αυτό; Δεν είναι βολικές και θελκτικές για διάβασμα. Για εκείνο το διάβασμα της καταβύθισης κι όχι της υποχρέωσης. Το διάβασμα της απόλαυσης και του χασίματος, όχι της εργασίας για το πανεπιστήμιο. Πώς θα γίνουν οι βιβλιοθήκες αγκαλιές να πηγαίνουμε να καθόμαστε και να διαβάζουμε; Μόνο σε κάποιες γωνιές για παιδιά έχω νιώσει έτσι που μπορείς π.χ. να καθίσεις σε μοκέτα, που δεν υπάρχουν τραπέζια, που υπάρχουν χρώματα και εικόνες…
Και έξω έχω δει μετά μερικές πολύ-πολύ φιλικές βιβλιοθήκες. Ναι, είναι ένα χούι μου να επισκέπτομαι τις δημόσιες και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ακόμη και σε σύντομα ταξίδια μου στο εξωτερικό. Είναι κάποιου είδους διαστροφή μάλλον… Στην Ιταλία, λοιπόν, βρίσκεται η πιο αγαπημένη μου κι είναι η βιβλιοθήκη του Museo d’ Arte Moderna di Bologna (MAMBo). Απόλαυση με τα μεγάλα παράθυρα, το φως, τα πουφ και τις ωραίες πολυθρόνες, τα όμορφα λαμπατέρ και φυσικά μια εξαιρετική συλλογή βιβλίων για την τέχνη, στα οποία έχεις εύκολη πρόσβαση.
Υπάρχουν τέλος και τα βιβλιοπωλεία-καφέ, που είναι ένα αρκετά αγαπητό είδος τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Τα αγαπώ κι εγώ πολύ, αν και είναι δυσκολάκι στην πραγματικότητα να διαβάσεις εκεί –είναι λίγο άβολο. Τα βιβλία είναι εκεί για να τα αγοράσεις, όχι για να λαθραναγνώσεις. Και δεν είναι όπως στο βιβλιοπωλείο-σουπερμάρκετ. Εδώ συνήθως αναπτύσσονται σχέσεις. Βέβαια υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που νιώθεις πως τα βιβλία γύρω σου, αν και είναι προς πώληση, είναι τελικά πιο πολύ ένα ντεκόρ. Δεν έχεις δηλαδή την ευκαιρία να τα καλοδείς και να διαλέξεις. Ωστόσο, πάντα είναι χαλαρωτικό και ηρεμιστικό να βρίσκεσαι ανάμεσα σε βιβλία. Είναι όπως όταν συναντάς έναν φούρνο. Νιώθεις μια ασφάλεια. Ξέρεις ότι θα έχει να φας, να πιεις, ότι θα υπάρχει μια ζέστη μέσα, θα βρεις ακόμη και κάποιον να μιλήσεις.
Έτσι και τα βιβλία.
Είναι σαν να λέμε, ο άρτος ημών ο επιούσιος. Κι οι βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία; Οι εκκλησίες μας.
___________
Το όνομα της στήλης είναι εμπνευσμένο από τη φράση του David Grossman «τα βιβλία είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο, όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα πράγματα και η απώλειά τους».
