Βραβείο Μετάφρασης 2024

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μουσική (ανώτερα θεωρητικά, πιάνο) στο Εθνικό Ωδείο και πλάι στον Αλέξανδρο Αινιάν. Ως κριτικός εμφανίστηκε με άρθρα της το 1983 στην εφημερίδα Η Αυγή. Διετέλεσε μέλος (1985-1988) της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Το Τέταρτο, μουσικοκριτικός και επιφυλλιδογράφος της εφημερίδας Η Καθημερινή (1987-1999) και από το 1995 ως το 1999 υπεύθυνη του κυριακάτικου ένθετου "Ιδέες-Πολιτισμός" της ίδιας εφημερίδας. Mέλος της συντακτικής ομάδας του ειδικού ενθέτου για το βιβλίο "Βιβλιοθήκη" της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (1999-2009) και από το 2009 συνεργάτης της εφημερίδας Η Καθημερινή σε θέματα βιβλίου, καθώς και σύμβουλος έκδοσης και κριτικός στο μηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό The Books' Journal. Μουσικός παραγωγός στο Γ' και Β' Πρόγραμμα της Κρατικής Ραδιοφωνίας (1983-1994), και στο Κανάλι 15 του Ρούσσου Κούνδουρου (1987-1989) και συνεργάτης της τηλεοπτικής εκπομπής για το βιβλίο "Βιβλιόραμα" (ΕΡΤ) (1987-1990). Από το 2006 ως το 2011 αρχισυντάκτρια και παρουσιάστρια μαζί με τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου της τηλεοπτικής εκπομπής "Βιβλία στο κουτί" (ΕΤ1). Δίδαξε πολιτιστικό ρεπορτάζ στο τμήμα ΜΜΕ του Παντείου Πανεπιστημίου (1994-2004), ενώ από το 2002 ως το 2010 δίδαξε λογοτεχνική μετάφραση στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Έχει συνεργαστεί με την Ορχήστρα της ΕΡΤ, την Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής και το Φεστιβάλ Αθηνών, στη συγγραφή κειμένων για τα προγράμματα των παραστάσεων και στη μετάφραση λιμπρέτων λυρικών έργων.
Έχει μεταφράσει στα ελληνικά πάνω από εκατό βιβλία ξένης λογοτεχνίας και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος με τις εκδόσεις Νεφέλη, Μεταίχμιο και Παπαδόπουλος. Έχει συμμετάσχει σε πολλές συλλογικές εκδόσεις και έχει γράψει τα βιβλία «Οι όπερες του κόσμου» (εκδόσεις Λιβάνη, 2003), «Η Ελλάδα του μόχθου 1900-1960» (εκδόσεις Ριζαρείου Ιδρύματος, 2005), «Καλή και ανάποδη, Ο πολιτισμός του πλεκτού» (εκδόσεις Κίχλη, 2014) «Μυστικά του συρταριού. Η τέχνη και οι τεχνίτες της ημερολογιακής γραφής» (εκδόσεις Πατάκη, 2017) και «Ιστορίες για ατρόμητα κορίτσια» (εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2017). Το 1997 βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματος της Toni Morrison Γαλάζια μάτια και το 2008 από το περιοδικό «Gourmet» της Ελευθεροτυπίας για τη μετάφραση των Γαστριμαργικών Αναλέκτων του Ben Schott. Το 1997 τιμήθηκε για την επιφυλλιδογραφία της με το Βραβείο «Παύλος Παλαιολόγος» του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Το δοκίμιό της Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού απέσπασε Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου το 2014 και το βιβλίο της για παιδιά Ιστορίες για ατρόμητα κορίτσια τη διάκριση White Ravens 2018 της Διεθνούς Νεανικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου.

Πολυύμνητο και πολυδιαβασμένο, αριστοτεχνικά μεταφερμένο στον κινηματογράφο από τον Τζον Χιούστον, το μυθιστόρημα του Malcolm Lowry Κάτω από το ηφαίστειο κυκλοφόρησε το 1947, ύστερα από διαδοχικές περιπέτειες, απορρίψεις ή διχογνωμίες με τους εκάστοτε εκδότες του, και έκτοτε θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Πολιτικό και ερωτικό, μυστικιστικό και φιλοσοφικό, τραγικό αλλά πλούσιο σε αναλαμπές χιούμορ, με αμέτρητες εμφανείς και υπόρρητες αναφορές σε συγγραφείς και βιβλία –από τον Φάουστ του Μάρλοου αλλά και τον Φάουστ του Γκαίτε, τον Δάντη, τον Σαίξπηρ, τον Σέλεϊ και τον Κόουλριτζ ως την Έρημη χώρα του Τ. Σ. Έλιοτ και τον Οδυσσέα του Τζόις–, εμποτισμένο από την Καμπάλα και την ελληνική μυθολογία, μοιάζει με «δάσος συμβόλων» (ο χαρακτηρισμός, δανεισμένος από τον Μπωντλαίρ, ανήκει στον ίδιο τον Lowry). Ένα «μαύρο αριστούργημα», πυκνό και περίτεχνο, «συσσώρευση συνείδησης, εμπειρίας και συγγραφικής χάρης», όπως το έχει χαρακτηρίσει ο ποιητής, μεταφραστής και κριτικός Μάικλ Χόφμαν.
Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Κουαουναγουάκ, μια πόλη στο κεντρικό οροπέδιο του Μεξικού, τον Νοέμβριο του 1938, Ημέρα των Νεκρών και τελευταία ημέρα της ζωής του Βρετανού προξένου Τζέφρι Φέρμιν. Στην Ισπανία μαίνεται η εμφύλια σύρραξη, ο Χίτλερ βάζει σε εφαρμογή τα καταχθόνια σχέδιά του, ο Β΄ Σινοϊαπωνικός Πόλεμος ήδη μετρά εκατόμβες θυμάτων, ενώ το Μεξικό προετοιμάζεται να γιορτάσει τον θάνατο. Μέσα σε αυτό το μακάβριο σκηνικό ο Πρόξενος θα συναντηθεί με τη σύζυγό του Υβόν (η οποία, αφού τον έχει εγκαταλείψει για έναν περίπου χρόνο, επιστρέφει στο Μεξικό με την ελπίδα να επανασυνδεθούν), τον ετεροθαλή αδερφό του Χιου, δημοσιογράφο σε μια προοδευτική εφημερίδα του Λονδίνου και θερμό υποστηρικτή των Δημοκρατικών της Ισπανίας, και τον παιδικό του φίλο και σκηνοθέτη κινηματογράφου Ζακ Λαρυέλ. Και με τους δύο η Υβόν είχε μια σύντομη ερωτική σχέση· και οι δύο υπονομεύουν με την παρουσία τους τη δυνατότητα της συμφιλίωσης ανάμεσα στον Πρόξενο και την Υβόν. Αλλά δεν είναι αυτοί η αιτία που ο Πρόξενος αδυνατεί, παρά την έντονη ανάμνηση της αγάπης του για την Υβόν, να ενδώσει στην απελπισμένη της έκκληση για επανασύνδεση. Αιτία είναι ο αλκοολισμός του, η απόλυτη παράδοσή του στη μέθη, η έλξη που του ασκεί ο παραισθητικός κόσμος στον οποίο εισέρχεται μέσω της τεκίλας και του μεσκάλ, ένας κόσμος που ναρκώνει, έστω και παροδικά, την οδύνη που κατατρύχει τον καταπτοημένο, παραιτημένο από το αξίωμά του, ματαιωμένο Πρόξενο, αλλά ταυτόχρονα του ανοίγει διάπλατα τις πύλες της Κόλασης.
Μέσα από μια σοφά κλιμακούμενη δράση, διάστικτη από συμβολικά περιστατικά (ένας μπάρμαν που καταβροχθίζει σοκολατένια κρανία, μια γριά που παίζει ντόμινο αγκαλιά με ένα κοτόπουλο, μια ιλιγγιώδης περιστροφή μέσα στο κουβούκλιο της ρόδας ενός λούνα παρκ), επιστρατεύοντας την τεχνική της συνειδησιακής ροής και διανθίζοντάς τη με επεισόδια παραληρηματικού χαρακτήρα, ο Lowry δημιουργεί ένα ζοφερό κλίμα επικείμενης τραγωδίας κάτω από τη σκιά των δύο ηφαιστείων, του Ποποκατέπετλ και της Ιστακσίουατλ, που δεσπόζουν στο τοπίο. Και τραγωδία δεν είναι απλώς ο θλιβερός, μοναχικός θάνατος του Προξένου έξω από μια απομονωμένη cantina, καθώς πέφτει θύμα μιας ομάδας φασιστών παρακρατικών. Η απόλυτη τραγωδία είναι η αδυναμία του ανθρώπου να τα βγάλει πέρα με τις δυνάμεις του παραλόγου, η τάση του για αυτοκαταστροφή, η διαπίστωση ότι η αγάπη και η φιλία δεν αρκούν για να σώσουν τον κόσμο, η ηθική χρεοκοπία της ανθρωπότητας. Κι όμως, «no se puede vivir sin amar» («δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αγάπη» – φράση που επανέρχεται ξανά και ξανά στο βιβλίο). Κι ίσως για χάρη της αγάπης, της αξιοπρέπειας και της αλήθειας να πεθαίνει ο Πρόξενος, ξαναβρίσκοντάς τες, επιτέλους, στην ύστατη ώρα της ζωής του.

^{―KATEΡINA ΣXINA}

O   T Y Π Ο Σ

Ένα βιβλίο προφητικό, ο παραληρηματικός δρόμος του ανθρώπου μέσα στη ζωή, η επερχόμενη υπαρξιακή και ιστορική συντριβή, μια ζωή όπως αναδύεται στο μυαλό μέσα και στην ψυχή την τελευταία της μέρα, συνειρμική, ποιητική, εφιαλτική, με την αγάπη μόνη της άγκυρα και διαφυγή. Σε εξαιρετική μετάφραση Κατερίνας Σχινά, η δεύτερη ευκαιρία μας (μετά εκείνη την έκδοση της Αστάρτης) να καταλάβουμε τα σπλάχνα μας, την πτώση μας, τα έγκατα τελικά της ζωής. Ελένη Γκίκα, Fractal

Όλα αυτά αναδεικνύουν ένα υπερφυσικό σύστοιχο, βγαλμένο από τη φιλοσοφία των στωικών, τον κόσμο του Οράτιου και του Σαίξπηρ, απηχώντας τις αρχές του έπους και της τραγωδίας, τις οποίες βοηθούν πολύ να κατανοήσουμε οι άκρως κατατοπιστικές υποσημειώσεις της μεταφράστριας Κατερίνας Σχινά, που μας χαρίζει μια απόδοση στα ελληνικά ισάξια του κειμένου (τα εύσημα και στις εκδόσεις Μεταίχμιο για την απόφαση να κυκλοφορήσουν μια νέα μετάφραση). Τίνα Μανδηλαρά, Lifo

Τη νέα μεταφραστική ματιά, που μετά από σαράντα και πλέον χρόνια ήταν όντως απαραίτητη, χρωστάμε στο μόχθο της Κατερίνας Σχινά που όχι μόνο έφερε εις πέρας αυτό το δύσκολο εγχείρημα και παρέδωσε μια μετάφραση που θα ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη, αλλά συμπεριέλαβε και μεγάλο αριθμό ιδιαίτερα κατατοπιστικών επεξηγηματικών υποσημειώσεων οι οποίες υποστηρίζουν την καλύτερη κατανόηση του κειμένου. Ματίνα-Ιωάννα Κυριαζοπούλου, The Book’s Journal

To μυθιστόρημα κυκλοφορεί εκ νέου, αυτή τη φορά έχοντας την υπογραφή της Κατερίνας Σχινά που μας χαρίζει μιαν έξοχη μετάφραση ενός βιβλίου που προειδοποιούσε για την εσωτερική και εξωτερική κατάρρευση του κόσμου και την υπαρξιακή κρίση εντός και εκτός των τειχών της ανθρώπινης συνείδησης και της Ιστορίας. Ξενοφών Μπρουτζάκης, Το ποντίκι

Ένα μοντερνιστικό, απαιτητικό, μυθιστόρημα που παρασύρει τον αναγνώστη στη δίνη της αφήγησης σαν να ξυπνάει από ένα βαρύ μεθύσι. Η νέα έκδοση του μυθιστορήματος έγινε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε εξαιρετική μετάφραση της Κατερίνας Σχινά. Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Η εποχή

<sub>_________________

Περισσότερα για το βιβλίο και τη μετάφραση εδώ

_________________</sub>