Η Γυναίκα στο Βασίλειό της, συνταγές μαγειρικής κι η χούντα

______
_{Τ Α   Π Ρ Α Γ Μ Α Τ Α   Κ Α Ι   Η   Α Π Ω Λ Ε Ι Α   Τ Ο Υ Σ}
^________

Υπάρ­χουν βι­βλία-κει­μή­λια; Βι­βλία που περ­νά­νε από γε­νιά σε γε­νιά; Η δι­κή μου οι­κο­γέ­νεια έχει κά­ποια. Κά­ποια από αυ­τά περ­νά­νε αθό­ρυ­βα, σιω­πη­λά. Κά­ποιος πε­θαί­νει, κά­ποιος (η υπο­φαι­νό­με­νη) ξε­σκα­λί­ζει τις βι­βλιο­θή­κες και τις κού­τες και κά­νει τις μοι­ρα­σιές όσο πιο δί­καια μπο­ρεί.

Πα­ρέν­θε­ση: Το ορ­κί­ζο­μαι, όσο πιο δί­καια μπο­ρεί μοι­ρά­ζει βι­βλία ανά­λο­γα με τα εν­δια­φέ­ρο­ντα των υπό­λοι­πων συγ­γε­νών. Κι όχι μό­νο αυ­τό. Επι­στρέ­φει μά­λι­στα και σε όσους ήταν οι αρ­χι­κοί ιδιο­κτή­τες των βι­βλί­ων που με τα χρό­νια ξέ­μει­ναν… δα­νει­κά κι αγύ­ρι­στα.

Άλ­λα βι­βλία πά­λι περ­νά­νε επί­σης σιω­πη­λά, αλ­λά οι λό­γοι που συμ­βαί­νει αυ­τό εί­ναι μάλ­λον υπο­τι­μη­τι­κοί για το ίδιο το βι­βλίο. Υπάρ­χει δη­λα­δή η πε­ρί­πτω­ση να έχω κα­λή ώρα ένα βι­βλίο όπως το Η Γυ­ναί­κα στο βα­σί­λειό της, της Στα­μα­τί­ας Μα­στρο­γιαν­νο­πού­λου από τις εκ­δό­σεις με το δη­λω­τι­κό όνο­μα «Ευ­σέ­βεια». Το βι­βλίο αυ­τό πρω­το­κυ­κλο­φό­ρη­σε το 1952, αλ­λά η μα­μά μου το αγό­ρα­σε εί­κο­σι χρό­νια με­τά.

«Κα­λά, ρε μα­μά, πώς σου ήρ­θε να πά­ρεις αυ­τό το βι­βλίο;»
«Ήταν… υπο­χρε­ω­τι­κό. Μέ­σα στη χού­ντα στο δη­μό­σιο γυ­μνά­σιο τα προ­ω­θού­σε η θε­ο­λό­γος και μας ανά­γκα­ζε να τα πά­ρου­με. Πο­τέ δεν το διά­βα­σα, ού­τε ξέ­ρω τι λέ­ει μέ­σα, χά­ρι­σμά σου αν το θες.»

Κι εγώ το ήθε­λα και το διά­βα­σα και το έκα­να και περ­φόρ­μανς, για­τί –το πι­στεύω αυ­τό βα­θιά– κά­θε βι­βλίο μπο­ρεί κά­πως να φα­νεί χρή­σι­μο, ακό­μη και αν αυ­τό συμ­βαί­νει με τρό­πο που δεν ήταν στις προ­θέ­σεις του συγ­γρα­φέα, ακό­μη και αν το χρη­σι­μο­ποι­ή­σεις ως πα­ρά­δειγ­μα προς απο­φυ­γή. Γι’ αυ­τό δεν μπο­ρώ να κα­τα­λά­βω κι όσους που­λά­νε τα βι­βλία τους. Εάν δεν βρί­σκο­νται δη­λα­δή στο έσχα­το οι­κο­νο­μι­κό ση­μείο…
Υπάρ­χουν όμως και κά­ποια άλ­λα βι­βλία που περ­νούν από γε­νιά σε γε­νιά συ­νει­δη­τά και δη­λω­μέ­να με αφιε­ρώ­σεις στην πρώ­τη-πρώ­τη σε­λί­δα. Ε, ό,τι κι αν εί­ναι ένα τέ­τοιο βι­βλίο, τε­λι­κά με­τα­μορ­φώ­νε­ται σε ένα βι­βλίο (οι­κο­γε­νεια­κής) ιστο­ρί­ας. Στην πε­ρί­πτω­σή μου αυ­τό εί­ναι το Συ­ντα­γές Μα­γει­ρι­κής και Ζα­χα­ρο­πλα­στι­κής από τον Νι­κό­λαο Τσε­λε­με­ντέ. Το βι­βλίο αυ­τό χά­ρι­σε ο παπ­πούς μου στη για­γιά μου για την ονο­μα­στι­κή της εορ­τή το 1960 (ήδη εφτά χρό­νια πα­ντρε­μέ­νοι, ό,τι κι αν ση­μαί­νει αυ­τό σε σχέ­ση με το δώ­ρο…), η για­γιά μου το χά­ρι­σε στη μα­μά μου «για να τη θυ­μά­ται» χω­ρίς να γρά­φει ημε­ρο­μη­νία, και πριν από δε­κα­τρία χρό­νια η μα­μά μου το χά­ρι­σε σε εμέ­να, «για να συ­νε­χί­σω την οι­κο­γε­νεια­κή πα­ρά­δο­ση». Εγώ βέ­βαια μάλ­λον συ­νε­χί­ζω την πα­ρά­δο­ση της για­γιάς, που δεν πε­τού­σε και τη σκού­φια της για την κου­ζί­να, πα­ρά της μα­μάς. Εκτός κι αν η πα­ρά­δο­ση έχει να κά­νει μό­νο με το βι­βλίο.
Για­τί το βι­βλίο το έχω δια­βά­σει –κά­τι ανά­με­σα σε μυ­θο­πλα­σία και βι­βλίο γνώ­σε­ων. Χω­ρίς τις ει­κό­νες και τα βί­ντεο των σύγ­χρο­νων συ­ντα­γών, με αρ­κε­τές άγνω­στες –κυ­ρί­ως γαλ­λι­κές– λέ­ξεις, η φα­ντα­σία ορ­γιά­ζει.

Δεν λες που του­λά­χι­στον οι αφιε­ρώ­σεις αυ­τές εί­ναι γραμ­μέ­νες με στυ­λό; Εί­ναι μια συ­νή­θεια τε­λευ­ταία οι άν­θρω­ποι να σου χα­ρί­ζουν βι­βλία με μο­λυ­βέ­νια αφιέ­ρω­ση. Εί­ναι λι­γό­τε­ρο «πλη­γω­τι­κό» για το βι­βλίο; Μπο­ρεί. Το μο­λύ­βι όμως, πε­ρισ­σό­τε­ρο ή λι­γό­τε­ρο αχνό, ξε­θω­ριά­ζει και σβή­νει λί­γο λί­γο.
Λες να εί­ναι μια στρο­φή αυ­τή; Μια «μο­λυ­βέ­νια» στρο­φή στις σχέ­σεις που ενώ­νο­νται με αχνές γραμ­μές κι αν δεν τις ξα­να­πα­τή­σεις από πά­νω σι­γά-σι­γά σβή­νουν και ξε­θω­ριά­ζουν;

__________
Το όνο­μα της στή­λης εί­ναι εμπνευ­σμέ­νο από τη φρά­ση του David Grossman «τα βι­βλία εί­ναι το μο­να­δι­κό μέ­ρος στον κό­σμο, όπου μπο­ρούν να συ­νυ­πάρ­χουν τα πράγ­μα­τα και η απώ­λειά τους».