όμοιος ομοίω αεί πιπιλίζει
Οι παρομοίες είναι φράσεις που θυμίζουν παροιμίες. Ίδιες, παρά όμοιες, τις θεωρούν οι περισσότεροι. Τόσο πολύ μοιάζουν σε ορισμένες περιπτώσεις. Πρόκειται για μαγνητική ιδιότητα, που τις καθιστά απαρομοίαστες. Καλύτερα παρομοίες παρά όμοιες. Η συνθήκη αυτή εκτροχιάζει τις μεταφορές, εφόσον η κίνηση γίνεται σε σταθερή τροχιά, όπως συχνά συμβαίνει με οχήματα της γλώσσας. Οι μετωνυμίες δεν επηρεάζονται πάντως, με αποτέλεσμα ο παροιμιώδης λόγος να επικρατεί. Το ίδιο συμβαίνει άλλωστε και με την πρόφραση, όπως λέγεται η μετάφραση χωρίς πρωτότυπο.
Εξελικτικοί λαογράφοι πιστεύουν ότι οι πα-Ρομίες, με διείσδυση φωνηέντων και άρνηση αναδίπλωσης από πα(πα)-Ρωμιές, ως κόρες ιερέων, δαρβινικά μεταλλάχθηκαν σε σιγανοπαπαδιές στα ύστερα χρόνια της αλλοφωνίας. Ήταν μία περίοδος, όταν η γλώσσα κινδύνευε από αλλόγλωσσες αυθεντίες, αλλά διασώθηκε, επειδή δεν υπήρχαν πνευματικοί ταγοί να διεκτραγωδούν την εκρίζωσή της. Λογυδρίων ενυδατικά υβρίδια συνέχισαν συνειρμούς να εκλύουν. Παρά τις κάποιες εξαιρέσεις, αυτό δεν επέτρεψε σε Έλληνες να διαπρέψουν στα ιταλικά ή άλλες γλώσσες, όπως συνέβη με τους Ιρλανδούς στα αγγλικά, όταν ο λιμός από τον λαιμό πήρε τη γλώσσα τους.
Είναι κρίμα που αυξήσεις ΦΑΠ (φόρου απρόσθετης παραξίας) εκτός κυκλοφορίας έχουν οδηγήσει τις «Παρομοίες του ελληνικού αλλού», αθησαύριστη συλλογή ενός Πολίτη, όπου όλα εξηγούνται. Ο διάδοχος αυτός Ανώνυμου Νομάρχη έθεσε τα θεμέλια της αλλουγραφίας, που, περί τα ελληνικά τυρβάζεται, ενώ με άλλα ασχολείται. Ασφαλώς δεν είναι ενθαρρυντικά τα τελευταία πειράματα για την ύπαρξη ή όχι αντι-ύλης. Πήρα πείρα μα πείραμα δεν πήρα, όπως παροιμιωδώς επιστημονικά συνοψίζεται. Ωστόσο και οι ανελλήνιστοι γνωρίζουν ότι μια άλλη Ελλάδα κάπου αλλού θα υπάρχει.
Για να μην τις ξεχνούν, παροιμίες και παρομοίες
προφανώς κάποιο άτομο, σοφός νεαρός ή άτακτη γριά, σε ένα χαρτί ή στον εγκέφαλό του ή στη σκόνη, που πίσω τους αφήνουν τα πράγματα όταν τρίβονται, έχει συνθέσει. Ευτυχώς στην παρομοιολογία δεν έχει εισπηδήσει η θεωρία του auteur, που κατέστρεψε τον κινηματογράφο, με σκηνοθέτες να γράφουν δικά τους σενάρια, υποκαθιστώντας εξ ίσου ατάλαντους συγγραφείς. Παροιμίες και παρομοίες
δεν αποδίδονται επωνύμως, επομένως, αλλά παραμένουν ένδοξο κτήμα ενός ακτήμονος λαού, που βρίσκεται αλλού.
Ώρα όμως είναι επί σκηνής να εμφανιστούν περισσότερα δείγματα, μεμονωμένα ή σε ομάδες. Σε αντίθεση προς τις παροιμίες, οι παραλλαγές δεν έχουν τοπικό χαρακτήρα. Οι παρομοίες δεν διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Διαφέρουν χρονικά. Αλλιώς λες την παρομοία το πρωί και αλλιώς το βράδυ. Αλλιώς όταν ανακουφίζεσαι και διαφορετικά σε δίσεκτα έτη. Κάθε πράγμα στον καιρό του, αν έχει γούστο ο Αύγουστος.
Η ομαδοποίηση σε κατηγορίες διευκολύνει τη μελλοντική αξιοποίηση παρομοιών σε περιπτώσεις όπου άλλα πειστήρια καταρρέουν. Όπως διαφέρουν οι νόμοι της φυσικής σε άλλους κόσμους, έτσι διαφέρουν και οι παροιμίες. Κάνε δική σου την παροιμία, αν θες να κάνεις τη δική σου παρομοία. Αυτά εν συντομία. Τι να την κάνεις άλλωστε μία μακροσκελή εισαγωγή, αν δεν υπάρχει έξοδος; Ποιος βγαίνει στη βροχή χωρίς ομπρέλα;
Πάλι έρχομαι και στην κορφή ούτε καν έλα
Ανθολογίες
Αν όλα τα λουλούδια είχαν ίδια μυρωδιά, κανείς δεν θα το μυριζόταν
Αν όλοι οι έρωτες ήταν ίδιοι, ποιος θα αγαπούσε τη διαφορά;
Αντήλικα
Η γριά η νότα τη μελωδία ξεζουμίζει
Διψά η αυλή για νεαρό, αλλά αλλού ιδρώνει
Να ήταν τα γεράματα σε πιο μικρή ηλικία
Γήρας το γέρας της ηλικίας λέγεται ή λήγεται;
Ή μικρός μικρός μαζέψου ή τρανός εκτρέψου
Βοήθα με, μικρέ, για να μη μεγαλώσω
Ανφάς ή αν δεν φας
Μπρος σεμνός και πίσω κρέμα
Από έξω μπούκλα και μέσα ζούγκλα
Μπρος στο πάλι τι είναι ο φθόνος;
Απάθεια
Εδώ ο κόσμος πλήττει και το υνί χαραμίζεται
Έπιασε η μύγα μόλο και έχασε τον κόσμο όλο
Αν όλο εμπιστεύεσαι, βρακί θα χέσεις
Μας τα πρήζεις, λέει στην τρόμπα το μπαλόνι
Το υνί σέρνει καράβι, που ούτε στόμα δεν το ράβει
Απαραθυροστομίες
Να είναι ο πάτος σου πάντα ευχές γεμάτος
Διαίρεση δεν ήξερε, άρχισε τα κλάσματα
Κουλούρες να πλάσει δεν μπορεί, άρτον θέλει να κλάσει
Κατά στην κούτρα σου
Αποστομωτικά
Έχασε τα αλφαβηταβγά και είναι χάλια
Έχασε τα εύγε και τα χαλιά
Απραξία
Ο τεμπέλης ο ανθοπώλης ορχιδέες ζυγίζει
Ένα γάμα να σου πω, λέει στο ράμμα το γράμμα
Αριθμητικά
καρ-δια μου, παριστάνει ότι λιποθυμά η διαίρεση
συν Αθηνά, κάνε και καμιά πρόσθεση
παντού αφαιρέσεις, πλην Λακεδαιμονίων
πολλαπλασιάζοντας μάνι μάνι φτάνει στη Μάνη
Αρχαιολογίες
Ουδέν κακόν αμπιγιέ καλού
Το χωνεμένον φαγείν αδύνατον
Δίσπαιδες οι γέροντες, δύσπαιδες
Ουδέν κραταιόν υπό τον ήλιον
Δεν έχει στον ήλιο μούτρα
Αδεές δέος ο μη Χείρων βέλτιστος
Κρείττον του ευλογείν το ευλογείσθε
Βασκανίες
Εκατό η αλεπού, 9,58 ο Γιουσέιν Μπολτ
Έκοψα το ύψος μου να μη φαίνομαι στους ψηλούς
Κοντός ψαλμός Λούης
Γαμιαία
Αφίσα γάμου πάει στα πουρνάρια (Η αγγελία απαγγέλλεται, κατά την πρόθεση του αγγέλου, ως αναγγελία, επαγγελία, ευαγγελία, παραγγελία, εισαγγελία ή άλλη εκδοχή.)
Αλλού τα καρυκεύματα και αλλού βράζει η σούπα
Της στραβής ψηλής οι κοντές τής φταίνε
Τα μεταξωτά βρακιά φαίνονται στους τσολιάδες
Δεν μας φτάνει το σώμα, καυλώνει και η ψυχή
Γης γραφικά
Είπε ο Μαλέας τον Ταίναρο κεφάλα
(Ξέχνα την οικογένεια, αν από εκεί στρίβεις, ο Στράβων έλεγε: Μαλέαν δε κάμψας επιλάθου των οίκαδε, αν και στον Ταίναρο ήταν η πύλη για τον Άδη.)
Γραμματολογικά
Άνθρωπος αγράμμωτος, παλούκι χωρίς γυμναστήριο
Άνθρωπος αναγραμματισμένος, ξύλο ανορθόγραφο
Κακάδι της πληγής, αλλά πλην γης ποιος κακό άδει;
Έχω πολλά γράμματα για την κούνια σου
Ο άνθρωπος είναι καλός, αλλά παροξύτονος
Ήταν της μοίρας του προφορικό
Γράφει ότι θα πάει αδιάβαστος
Διεθνολογίες
Μην πεις προ του τέλους Μακάριε
Λείπει ο Μάρτης από το Μακεδονικό;
Κάθε Πέρσης και καλύτερα
Και το πουλί των Γάλλων
Εγγειοβελτιωτικά
Άλλοι παίρνουν, άλλοι ερίζουν
Άμα Μωάμεθ και βουνό δεν πάνε, στη θάλασσα θα βρεθούν
Αλλού με κρύβεις, δέσποτα, και αλλού δεν φαίνομαι
Καλομελέτα και έρχονται αβγά
Εδώδιμα
Ζήσε, βάζελε, να φας τριφύλλι
Ο χορτάτος τον πεινασμένο κάνει ότι ονειρεύεται
Ό,τι πιεις θα το λουστείς
Οι καλοί λογαριασμοί κλείνουν τα καλύτερα μαγαζιά
Εκφοβισμοί
Δεν φοβάται το σκάκι, αλλά τα πιόνια
Εν τάχει
Κάλλιο γοργά, παρά κάποτε
Κάλλιο αλ ντέντε και στο χέρι παρά κυάλια και καρτέρι
Κάλλιο μια μέρα δόκτορας παρά αιώνιος φοιτητής
Κάλλιο να σου βγει ο πάτος παρά το ανώι (αν λείπει το ασανσέρ)
Ένεκεν
Άδειος ο τενεκές πιο πολύ θόρυβο κάνει
Στον διάολο βάλε ένα δάχτυλο, στον άγιο δέκα
Εντούτοις Νίκος
Βάλανε Νίκο να φυλάει τα άβατα
Θρέψε Νίκο τον χειμώνα για να δεις Νίκη το καλοκαίρι
Ο Νίκος και αν εγέρασε χτένα στην τσέπη δεν έβαλε
Τα του Νίκου όχι στον Δήμο
Εξαγωγές
Δάσκαλε που δεν ασκείς όταν θες να τους περάσεις
Γιάννης περνά και Γιάννης χύνει
Βγάζει από τον μάγο ξίδι
(Οι ξινοί μάγοι υπολείπονται από τις μύγες, που αριθμούν 17 εκατομμύρια για κάθε άτομο που ζει στη Γη, σύμφωνα με υπολογισμό της Erica McAlister στην Κρυφή Ζωή [The Secret Life of Flies, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Λονδίνο 2018].)
Επιστροφές
Απρίλης χωρίς πούπουλα και Μάης εγκυμονείται
Αχ, καλέ μου μήνα, δώδεκα φορές να ήσουν
Μήνας που δεν έχει ρο καλοκαίει με αργό ρυθμό
Μαύρος ήλιος, άχρωμη ημέρα
Όσα παίρνει το νερό δεν φέρνει ο αέρας
Επιτατικά
Κλαίνε οι χοίροι, κλαίνε και οι ανύπαντροι
Κοντά στα μηριά ζωηρεύουν και τα χαλαρά
Μαζί με τα μωρά καίγονται και οι μεγάλοι
Εργασιακά
Η πολλή αφεντιά τρώει τη δουλειά
Ενοικιάζεται η ρέντα;
Ερωτηματικά
Με τόσο καλούς εχθρούς τι θες τους φίλους;
Καλύτερα γίγαντας με πήλινα πόδια ή νάνος με ατσάλινα πέλματα;
Αν δεν ποτίζεις τα λουλούδια στους πίνακες, διατηρείται η νεκρή φύση;
Αν χορτοφάγα ζώα τρώνε οι κρεατοφάγοι, σαρκοβόρα θα τρώνε οι χορτοφάγοι;
Υπάρχει σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια πιο επικίνδυνη από τον έρωτα;
Αν πολλά ξέρεις, αυτό είναι χειρότερο για εσένα ή για όσα ξέρεις;
Υπάρχει ζωή πριν από τον θάνατο;
Ζεύγη
Άμποτε & Καστέλο
Μπάστερ Κίτον & Μπέκετ: Δύο ονόματα για το ίδιο πρόσωπο
Ζώου λογικά
Χορτασμένο αρκούδι χωνεύει
Ποιος έβαλε το φίδι στην τρύπα;
Γαλή γαλή γίνεται γάτα το γατί
Καμτσίκι αν πρήζεις, από γάιδαρο θα τις φας
Αρμένιζε λαγούς και κορόιδευε χελώνες
Πουλιά που δεν πετούν, αλλά κυλούν, λέγονται αβγά
Όπου δεν φτάνει η αλεπού, θα βάλει ναφθαλίνη
Κλαίει και το ασορτί κατσίκι
Τον κύκνο έβαλαν να λέει το άσμα
Ηλίου φαεινότερα
Κάνε αγιασμό, αν πιάνει ποντίκια ο παπάς
Θεολογικά
Θέλω να διαολιστώ, αλλά κανείς άγιος δεν με αφήνει
Ο θεός αγαπά τον στριμμένο, αλλά και τον άστροφο
Ο ψόγος σου με χόρτασε και τα κρουασάν σταύρωσέ τα
Παις μετά Χριστόν δεν προφυτεύει
Θεός βοηθός, λένε όσοι θέλουν τον θεό τσιράκι
Η διαβολή έχει όρια, λέει για όσα του σέρνουν ο διάβολος, πριν ξαναγίνει άγγελος
Το καλό ριγεί
Ιατρικά
Δεν ήθελε να αρρωστήσει πριν προλάβει να πεθάνει
Αν οι γιατροί λένε ότι δεν έχεις πολλά ψωμιά, πας στον φούρνο
Καθαριότητα
Καθαρό πάτωμα σκούπα δεν φοβάται
Άγραφο χαρτί μολύβι δεν τρομάζει
Καλλιεργητικά
Όπου θερίζουν, μη φυτρώνεις
Καλοσύνες
Ο καλός ο καπετάνιος στον βυθό δεν φαίνεται
Ο καλός ο ψύλλος όλα τα ψηλώνει
Κομμωτικά
Έφτασε ο κόμβος στο τρένο
Κάνε καλό μαλλί και ρίξ’ το στο γυαλί
Κυνολογίες
Μπάτε σκύλοι στο σαλόνι και μπατόν σαλέ δαγκώστε
Ένας πούλος δεν φέρνει πουλολόγους
Εγώ τα λέω στην ουρά, αλλά σκύλο μην περιμένεις
Χωρίς σκύλο κυνηγός δεν υπάρχει
Λαμδαλογίες
Ο αμίλητος Βαβέλ ονειρεύεται
Μελισσοκομικά
Βαράει το σμάρι να τσιμπήσει ο Μέλισσος
(Μεταξύ προσωκρατικών φιλοσόφων, τελευταίος της ελεατικής σχολής θεωρείται ο Μέλισσος, που αρχιστράτηγος των Σαμίων διετέλεσε, πριν ο σχινοκέφαλος Περικλής, επικεφαλής αθηναϊκού στόλου, σε συνθηκολόγηση τους αναγκάσει μετά από εννεάμηνη πολιορκία, όπου για πρώτη φορά στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε πολιορκητικός κριός, σύμφωνα με τον Διόδωρο.)
Μέσον άωτον
Ο σπανός τρίχες δεν ευλογεί
Ο ντυμένος από τα μάλλινα πιάνεται
Ο άυπνος τρέφει όνειρα και πράξεις ο κοιμισμένος
Όπως έστριψες, θα κατευθυνθείς
Μετρονομικά
Μια στο πι και μια στο φι ήρθε επιφοίτηση
Μια του ψεύτη, δυο του κλέφτη, τρεις και νέφτι
Ο κλέφτης και ο ψεύτης στην πρώτη ομοιοκαταληξία χαίρονται
Το πολύ τοις μετρητοίς το παιδί θα βγει ποιητής
Αν ήταν το βιολί φιλί, θα παραφυλούσαν όλοι
Μουσικοχορευτικά
Κύλησαν τα ντραμς και βρήκαν την κιθάρα
Κύλησε η Τζίντζερ και βρήκε τον Αστέρ
Χορεύουν τα αβγά όταν λείπει η κότα;
Νιοστί
Ένας μπασκλασίστας παίζει ξεπερασμένες επιτυχίες
Ξηρασίες
Τα ξερά από τοίχο δεν ξεκολλάνε
Τα ξερά σου δεν ξέρω;
Ο αμνημόνευτος την λήθην βαλέτω
Από στροφή και από αρχή, καλό μην περιμένεις
Από μακριά και από τρολ μαθαίνεις την αλήθεια
Οποιότητα
Όποιος βιάζεται δεν ανάφτει
Όποιος δεν χαίρεται να πουλά, ούτε λίγα δεν αγοράζει
Όποιος έκαψε το μυαλό φυσά και στο στόμα
Όποιος δεν θέλει να ζει μαζί, συνέχεια κοσκινίζει
Όποιον με ούρα ανακατεύεται τον λούζονται οι κότες
Όποιος με χτένες γράφει, με πένες χτενίζεται
Όποιος έχει τον μάγο μαγεύεται
Όποιος μπαίνει στον ορό μεταγγίζεται
Όποιος λάκκο σκάβει, χώματα δεν θάβει
Όποιος πέθανε μετάνιωσε
Ορατότης μηδέν
Ευτυχώς στο σκοτάδι δεν βλεπόμαστε
Όργανα
Αν την άρπα σου φας, τι όργανο θα κλέψεις;
Ο κόσμος το έχει τούμπανο και εμείς κρυφό τσουμπλέκι
Όποιος δεν έχει βιολί, πολλά δοξάρια ξέρει
Οστεογλωσσικά
Τα κόκαλα γλώσσα δεν έχουν και σκασμό δεν βγάζουν
Εις αιώνα τον άπιστο αμήν υπέρ πάρτης
Ποσοτικά
Όπου ακούς πολλά καλάθια, μη φέρεις κεράσια
Όπου λαλούν πολλά βαπόρια, η προκυμαία κινδυνεύει
Όποιος πάει για το λα, χάνει και το σολ
Όπου υπάρχει άπνοια, λείπει αέρας
Προεκλογικά
Κακό σκυλί ψήφο δεν έχει
Κακό σκαλί ψήφο δεν έχει (για ανεκπλήρωτες υποσχέσεις έργων υποδομής)
Και σκύλο ολόκληρο και πίτα για χορτασμένους
Προληπτικά
Αν καείς στο λάδι, φυσάς και τα κεριά
Προτεραιότητες
Η τέχνη θέλει τεκνά και η φάβα λάκκο
Η τρέλα δεν πάει με μαγιό στα βουνά
Προτρεπτικά
Κάνε μου φουφού να σε ζεστάνω
Κάνε γονιό και γωνιά μη δεις
Κάνε γωνία να μην έχεις αγωνία
Με αυτό το πλευρώτους να θυμάσαι
Μάζευε ψευδάργυρο και ας είναι από ράγες
Πυρομανίες
Μην καίγεσαι στο παιχνίδι
Μού ’ψησες τον χάρο στα χείλη
Μας έχουν στα πούπουλα μέχρι να έρθει η πίσσα
Ρόδινα
Ρόδι πήγε, ρόδα γύρισε
Ρόδα είναι και μυρίζει
Βασιλικός και αν μαραθεί, ροδιά δεν έχει
Σειριολογία
Χυτή διάβαινε και χωρίς ζάρες μην περιπάτει
Και αραμπάς αν είσαι, με αμαξά θα πας
Άμα σπίτι δεν ερειπώσεις, όρθιο θα σε φάει
Όποιο μέρος του λόγου και αν είσαι, με την αράδα σου θα πας
Συγκριτολογίες
Κοντό ψαλμό οι νάνοι ψέλνουν
Και εκεί και εκεί γεμίζει το σακί
Συνέπειες
Έμαθε αμνός και ντρέπεται λιοντάρι
Ο τρόμος τρέφει το σασπένς και το ουέστερν το μοσχάρι
Όποιος σκάβει τον λάκκο του, άλλους μέσα θέλει να ρίξει
Τα πράσα δεν σε κάνουν να πιάνεσαι
Όποιος χάνει στα χαρτιά κερδίζει χάπι
Αν έχεις τοίχο, διάβαινε
Φτάνει σε τοίχο ο πρόστυχος;
Έλος καλό, βάλτος πρώτος
Συνθήκες
Το φαγητό δεν είναι νόστιμο για τον χορτασμένο
Αν έπεσες σε τρύπα, όσο αφαιρείς μεγαλώνει
Το σπασμένο είναι πιο χρήσιμο, αν πρόκειται για αβγό
Τα αυτονόητα δεν είναι πάντοτε ετερονόητα
Με ένα συν σε κάθε είδηση, αποκτάς συνείδηση
Συντεχνιακά
Τυφλός τυφλού μάτι δεν βγάζει
Κοίτα με να σε κοιτώ να ανεβούμε στην υπόληψή μας
Ταυτότητες
Δείξε μου τον όλο σου και μη λες ποιος είσαι
Δεν έγινα παπάς να αδειάσω, αν γεμάτα θα τα πιάσω
Τζεμολογίες
Είδε ο γνωστικός τον αμέθυστο και τρελάθηκε
Της θείας
Βιάζεται ο θεός και ξεσπιτώνεται ο φτωχός
Βιάζεται ο θεός και του φτωχού δεν σκάει ουρανός
Αν την πίτα σου δεν τρως, σε τραγανίζει ο θεός
Από το πτώμα σου και στου θείου αυτή
Ο θεός να της βάλει χέρι (Λέγεται για παρθένους)
Τοπολογίες
Εκεί που ήμουνα θα φτάσω
Σήμερα εδώ είμαστε, αύριο δεν θα είστε
Εκεί που θα είσαι δεν ήμουνα ούτε εδώ θα έρθεις
Έλα πια που να σου δείξω τα αμπελοπάπουτσά σου
Έμαθα δύτης και ντρέπομαι μεταξύ λουομένων
Δώσε τράτο στον χωριάτη να σου κάνει ρουστίκ το κρεβάτι
Υποθετικά
Σε κάποιο σάκο θα είναι η φάβα
Και ο άγιος φαβέλα θέλει
Φτωχολογίες
Η τιμή έκπτωση δεν έχει και με χαρά θέλει παρά
Η φτώχια τρώει νηστικούς
Η φτώχεια φέρνει γκίνια
Όπου φτωχός και μοιρογνωμόνιο
Φυτολογίες
Δεν είναι άνηθος ο μαϊντανός, αν έχει δική του ηθική
Χωρητικότητες
Δυο Γκάγκαροι μαλώνανε σε ξένο Αχέροντα
Σε δύο σκανδάλες δεν χωρά το ίδιο δάχτυλο
Δεν χωρούν δυο όλοι σε ένα βρακί
Δυο νότες δεν χωρούν στο ίδιο στόμα
Ψιλή ραπτική
Όσο βιάζεται η γριά, τόσο σπάει η κλωστή
Ω Τορίνο οφθαλμολογικά
Μάτια που δεν βλέπονται χρειάζονται γυαλιά
Δεν έχει οφθαλμίατρο ο λαγός ούτε η κουκουβάγια
Ο ήχος και ο ορατός δεν κρύβονται
Ο κρυμμένος την αποκάλυψη φοβάται
Ήταν κουφό το κλάμα, δεν ακούει και ο γάιδαρος
Όταν τα παιδιά λένε κλαίω, εννοούν ότι γελούν
