_____________
Η Άψινθος είναι το καινούργιο ποιητικό σας βιβλίο μετά από πολλά χρόνια. Πρόκειται για ενιαίο συνθετικό ποίημα ή για συναγωγή επί μέρους ποιημάτων;
Η (Ο) Άψινθος εκδόθηκε πριν από ένα χρόνο περίπου και απέχει εννιά χρόνια από το προηγούμενο ποιητικό μου βιβλίο (Ο ύπνος του καπνιστή, 2003).Είναι μία ποιητική σύνθεση, όπως και το προηγούμενο και το προπροηγούμενο (Παραλογή, 1993) και όλα τα βιβλία μου, θα έλεγα.
Υπάρχει σε όλα ένας ευδιάκριτος θεματικός πυρήνας, γύρω από τον οποίο περιστρέφονται τα ποιήματα ακολουθώντας το καθένα την δική του τροχιά και δημιουργώντας, θέλω να πιστεύω, ένα μικρό σύμπαν με κεντρομόλες και φυγόκεντρες τάσεις.
Μέσα σε μία τέτοια σύνθεση εντάσσονται συνήθως και κάποια σκόρπια ποιήματα, που είναι γραμμένα σε διάφορες περιόδους και δεν «χωρούσαν» σε άλλα βιβλία μου, ενώ στο νέο περιβάλλον συνομιλούν και συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει και στην Άψινθο, ειδικά στην τρίτη ενότητα.
Ποιος είναι ο πυρήνας αυτής της σύνθεσης;
Δύσκολο να το πω με άλλα λόγια. Μάλλον πρέπει να διαβάσει το βιβλίο κανείς...
Στην Άψινθο ο αναγνώστης και γνώστης του προγενέστερου ποιητικού σας έργου παρατηρεί δυό πράγματα: το πρώτο είναι η συμπύκνωση των κεντρικών στοιχείων του ποιητικού σας σύμπαντος. Το δεύτερο είναι μία συνεχής συνομιλία με άλλους ποιητές, από τον Σεφέρη και τον Ελύτη μέχρι τον Παυλόπουλο, την Δημουλά και ποιητές της ευρωπαϊκής γραμματείας. Πώς προέκυψε αυτό;
Αυτό δεν είναι νέο, πάντα συνέβαινε. Τα ποιήματα που με έχουν αναστατώσει, αυτά, δηλαδή, που ζηλεύω και θα ήθελα πολύ να έχω γράψει, από το πολύ να τα διαβάζω και να τα μουρμουρίζω, δίκην άσματος, έχουν γίνει πιο δικά από τα δικά μου, και πιο αγαπημένα, γιατί είναι και πιο... καλογραμμένα από τα δικά μου ― έτσι νιώθω συχνά διαβάζοντας ποιήματα άλλων.
Γι’ αυτό παραθέτω συχνά στίχους ποιητών με τους οποίους έχω ανοιχτούς λογαριασμούς, αλλά και ολόκληρα ποιήματα, όπως αυτό του Γιώργη Παυλόπουλου, «Πού είναι τα πουλιά», που έβαλα στην Άψινθο.
Ποια είναι η σχέση της Αψίνθου με το κείμενο της Αποκαλύψεως του Ιωάννου;
Η πιο εμφανής σχέση είναι ο εσχατολογικός χαρακτήρας τους. Όλοι ξέρουμε ότι ο κόσμος μας κάποτε θα τελειώσει «μ’ έναν πάταγο» ή «μ’ έναν λυγμό», με φωτιά ή με πάγο... Δεν ξέρω αν μας τιμωρεί ο Θεός για τις αμαρτίες μας ή αν εμείς τιμωρούμε τους εαυτούς μας διαπράττοντας μία τεράστια Ύβρι απέναντι στον κόσμο που μας χαρίστηκε.
Δανείζομαι φράσεις από την Αποκάλυψη που με έχουν σημαδέψει νοηματικά και ποιητικά, και προσπαθώ να επινοήσω ένα είδος συνέντευξης, όπου αυτές οι φράσεις είναι οι ερωτήσεις και τα ποιήματά μου οι, τραυλές ίσως, απαντήσεις.
Οι καιροί μας είναι ―πιστεύετε― κατά έναν τρόπο αποκαλυπτικοί; Και γιατί;
Οι καιροί μας είναι σημαδιακοί. Έχουν πολλά στοιχεία «Αποκάλυψης Τώρα». Τα σημάδια είναι εμφανή στην αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών. Τα πυρηνικά ατυχήματα στο Τσερνόμπιλ (που στα ρώσικα σημαίνει Άψινθος, λένε) και στην Φουκουσίμα δείχνουν ότι έχουμε στα χέρια μας μιά τεράστια δύναμη, που δεν ελέγχουμε πλήρως ― και αυτό μπορεί να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για μας αλλά και για τον ίδιο τον πλανήτη.
Οι περίφημες «Αγορές» κάνουν ό,τι θέλουν και φαίνεται να μην μπορεί κανείς να τις αντιμετωπίσει, ούτε μεγάλα κράτη (ΗΠΑ) ούτε συνασπισμοί κρατών (Ευρωπαϊκή Ένωση).
Αποτέλεσμα; Ποτέ τόσοι πολλοί δεν χρωστούσαν τόσο πολλά σε τόσο λίγους. Πού θα πάει αυτό; Δεν ξέρω. Ανάθεμα κι αν ξέρει κανένας.
Και στην Άψινθο συναντά κανείς μόνιμα στοιχεία της ποιητικής σας. Εννοώ την συνεχή συνομιλία με το δημοτικό τραγούδι και με την εμμετρότητα, την ρυθμική τάξη του ποιητικού λόγου και την ομοιοκαταληξία. Πώς σχολιάζετε την τοποθέτηση κάποιων ότι όλα αυτά σήμερα είναι παρωχημένα;
Με τρομάζει η βεβαιότητα κάποιων ανθρώπων για το τί είναι παρωχημένο και τί πρωτοποριακό. Τόση αγωνία να προσηλυτίσουν το μέλλον στις απόψεις τους!
Δεν σχολιάζω αυτά που λένε. Γράφω ποιήματα. Με τον τρόπο μου φυσικά.
Κατά κοινή ομολογία και εμπειρία ζούμε σε μία κοινωνία όπου πολλά αυτονόητα καταρρέουν. Η Ελλάδα της κρίσης είναι γόνιμη πρόκληση για την ποιητική δημιουργία; Πώς βλέπετε τα ποιητικά μας πράγματα σήμερα;
Η ποιητική δημιουργία και οι τέχνες γενικότερα ανθίζουν και στα «πεδινά» της ευμάρειας και στα «ορεινά» της κρίσης.
Μαθημένα τα βουνά στα χιόνια, λοιπόν, αν είχαμε να κάνουμε με μία απλή οικονομική κρίση. Αυτό που ζούμε σήμερα, ειδικά στην Ελλάδα, είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι μία κρίση σε όλα τα επίπεδα κι αυτό θα έχει και διάρκεια και ένταση και θύματα, φοβάμαι.
Οι ποιητές, ωστόσο, θα συνεχίσουν να γράφουν ποιήματα, έμμετρα ή ελευθερόστιχα, με ρίμες ή χωρίς, στο χαρτί ή στο κομπιούτερ, δεν έχει και τόση σημασία, όπως έκαναν πάντα. Ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη, για τον θάνατο και τη μνήμη, για τον χρόνο και τη φθορά· και για την κρίση, φυσικά, αν δεν έχουν ήδη γράψει για την κρίση – αλλά ποιος τα διάβασε, ποιος τα άκουσε;
Επίκειται η συγκεντρωτική έκδοση του έργου σας. Ποιό νόημα έχει για σας;
Μέσα Νοεμβρίου περίπου θα κυκλοφορήσει η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων μου, Ποιήματα 1975-2012, από τις εκδόσεις «Μελάνι», με τη φροντίδα και την ιδιαίτερη αισθητική της Πόπης Γκανά.
Εφτά ποιητικές συλλογές (εξίμισι, για την ακρίβεια) μέσα σε τριάντα εφτά χρόνια, ένα βιβλίο κάθε πενταετία περίπου κατά μέσο όρο.
Θα προτιμούσα να κυκλοφορούν οι συλλογές μόνες τους, αλλά αυτό είναι πολυτέλεια σήμερα· έτσι, θα στεγαστούν σε έναν τόμο. Ίσως αυτή η συνύπαρξη να κάνει τα ποιήματα πιο αλληλέγγυα μεταξύ τους και να διαβάζονται διαφορετικά στο νέο τους περιβάλλον από τους αναγνώστες των συλλογών. Τι σημαίνει για μένα αυτή η έκδοση; Είναι η έκφραση βαθύτατης ευγνωμοσύνης στην γραφή, που με συντρόφεψε τόσα χρόνια, ακόμη κι όταν δεν έγραφα.
Αυτό γιορτάζω και θέλω να το μοιραστώ με τους συνοδοιπόρους αυτής της πορείας πρώτα αλλά και με νέους αναγνώστες εφόσον προκύψουν.
____________
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Νέα Ευθύνη
