Μ Ε Ρ Ο Σ Β΄
(συνέχεια από Χάρτης #70)
Μήλα & εσπεριδοειδή
H δεύτερη σειρά διαδρομών και δημιουργικών συγχύσεων, που καθιερώνει το μήλο ως απαγορευμένο καρπό, συμβαδίζει με ανάταξη του βιβλικού εδαφίου υπό την επίδραση του μύθου των Εσπερίδων. Τα χρυσά μήλα αποτελούν εξωτικούς καρπούς από το αρχαίο Φαρ Ουέστ, τα δυτικά όρια του γνωστού στην αρχαιότητα κόσμου, από την Εσπερία ή Ισπανία και τους Ηράκλειους Στύλους στο Γιβραλτάρ. Πρόκειται δηλαδή για μήλα, που δεν αποκλείεται να είναι εσπεριδοειδή, όπως τα πορτοκάλια.
Τρώγοντας μήλο των Εσπερίδων αποκτάς αθανασία. Σε μία ελληνοεβραιοχριστιανική σύμφυρση, το μήλο γίνεται έμβλημα της αθανασίας της γνώσης και της πτώσης, που συνεπάγεται η γνώση. Η συνείδηση έχει κόστος. Οι θεοί τιμωρούν τους φορείς της καινοτομίας, που θεωρούν εμπρηστές της παράδοσης. Οι Ερινύες της ατομικής βόμβας κυνηγούν τον Οπενχάιμερ. Δεν μοιάζει τυχαίο που, καθ’ οδόν προς την απόκτηση των μήλων, ο Ηρακλής ελευθερώνει τον Προμηθέα από το μαρτύριο, στο οποίο ο Δίας τον υποβάλλει για τη φωτιά, που έβαλε μεταξύ ανθρώπων. Σκοτώνει τον αετό, που έτρωγε το συκώτι του Τιτάνα. Ο Προμηθέας συμβουλεύει τον γιο του Δία και της Αλκμήνης πώς να μηλευτεί τους ιερούς καρπούς.
Η αρπαγή των μήλων είναι ο ενδέκατος άθλος του Ηρακλή. Όπως κάθε καλός, για τον εαυτό του, εργοδότης, ο Ευρυσθέας δεν αναγνωρίζει ρεπό, προσθέτοντας επιπλέον άθλους. Κλαδιά με χρυσά μήλα είναι το δώρο της Γαίας στους γάμους Δία και Ήρας, σύμφωνα με τον θεογονιστή ποιητή και δάσκαλο του Πυθαγόρα Φερεκύδη. Μήλα όμως έκλεβαν από τον κήπο, όπου τα εμπιστεύτηκε η υποψήφια νύφη, οι κόρες του Άτλαντα, που είχε τιμωρηθεί, από τον γαμπρό και πατέρα των θεών μετά την Τιτανομαχία, να κρατά τον ουρανό στους ώμους. Στις Εσπερίδες αναθέτει η Ήρα τη φύλαξη των μήλων. Σεκιουριτά βάζει τον άγρυπνο δράκοντα με εκατό κεφάλια Λάδωνα, γιο του Τυφώνα και της Έχιδνας.
Κυκλοφορούν διαφορετικές εκδοχές για το πώς ο Ηρακλής πήρε τα χρυσά μήλα. Υπάρχει όμως μύθος, που να έχει μία μόνον εκδοχή; Αν ακολούθησε τη συμβουλή του Προμηθέα, αντικαθιστά ως υποζύγιο του ουρανού τον Άτλαντα, που αποσπά τους καρπούς. Μετά ο Ηρακλής επιστρατεύει δικαιολογίες, ότι δήθεν μαξιλάρι θα κάνει για το κεφάλι του, για να ξεγελάσει τον Άτλαντα να επιστρέψει στη θέση του, αφού απειλεί ότι εκείνος θα πάει τα μήλα στις Μυκήνες. Ο Ευρυσθέας χαρίζει τα μήλα στον Ηρακλή, που τα παραδίδει στην Αθηνά, πριν ξαναβρεθούν στον κήπο τους. Ούτε Λάδων ούτε ζημιά. Ακύρωση συνιστά η ολοκλήρωση κάθε άθλου. Τέλος πάντων συνεπάγεται αρχή όλων.
Εσπεριδοειδή των Εσπερίδων κάνουν μήλα τα σύκα του Μικελάντζελο. Τρισυπόστατος στρογγυλός καρπός. Αγία τριάδα των φρούτων. Λες και πρόκειται για τριλογία του Αντονιόνι. Από εκείνες όπου εξανεμίζεται ο άγγελος με φτερούγες από πανί οθόνης. Τριλογίες σχηματίζονται με κάθε Αγγέλιασμα (1961), όπως γνώριζε ο Βασίλης Βασιλικός. Τις Εσπερίδες ανακαλούν ποιήματα του Τένισον και του Γέιτς. Στα μήλα των Εσπερίδων αναφέρεται ο Ρίτσος, εξόριστος στη Λέρο το 1968. Αναμνήσεις, μελέτες και άλλα κείμενα συγκεντρώνει σε έξι τόμους, με τίτλο Ρόδα και μήλα
(1920 κεξ.), ο Γιάννης Ψυχάρης. Οι ψυχές των φρούτων μετενσαρκώνονται σε άλλα φρούτα.
Μήλον της έριδος
Από τον κήπο των Εσπερίδων αποσπά το μήλον της έριδος η θεά της διχόνοιας. Κόρη της Νύχτας και αντίπαλος της Νίκης, η Έρις συνήθως καμπουριάζει και κουτσαίνει. Ο Πόνος, η Λήθη, ο Λιμός και η Δυσνομία είναι παιδιά της, σύμφωνα με τη Θεογονία (226-232). Σινιαρίζεται όμως, όταν σπέρνει ζιζάνια. Ακόμη χειρότερα, η ζήλια παρακινεί σε εργατικότητα, επιβεβαιώνει ο Ησίοδος. Όπως συχνά συμβαίνει σε εργασιακό περιβάλλον, οι συνάδελφοί της θεοί δεν την προσκαλούν στους γάμους της μητέρας του Αχιλλέα με τον Πηλέα. Η Θέτις δεν έχει αποφύγει τον γάμο, παρά τις μεταμορφώσεις της σε φωτιά και σε σουπιά. Ας όψεται ο Κένταυρος και δάσκαλος του γιου της. Ο μη Χείρων βέλτιστος.
Με γκρο πλαν η κάμερα της μυθολογίας εστιάζεται στο χρυσό μήλο, που θυμωμένη αφήνει να κατρακυλήσει η Έριδα. Εμφανίζεται λεζάντα, όπως στον βωβό κινηματογράφο. Τῇ καλλίστῃ. Στην ομορφότερη, μεταφράζουν οι υπότιτλοι. Εμπρός για καλλιστεία, αντιδρά ο Δίας, που δεν θέλει παρατράγουδα στους γάμους της καλής του. Τον ωραίο όπως ο Μπάρκουλης Πάρι, που είναι ο κριτής, ανταγωνίζονται να δωροδοκήσουν οι τρεις διεκδικήτριες του μήλου. Μία παρθένος και μία ύπανδρος τα βάζουν με τη θεά του έρωτα. Σοφία του τάζει η Αθηνά και δύναμη η Ήρα. Όμως την Αφροδίτη επιλέγει, που του υπόσχεται την πιο όμορφη γυναίκα του κόσμου. Πώς να μην καταστραφεί η Τροία; Πώς να μην παντρευτεί τη Σοφία Εγκαστρωμένου ο Σλήμαν, αναζητώντας τα ερείπια του γάμου μίας πόλης με τον έρωτα;
Δεν είναι σαφές πόσο παλιός είναι ο μύθος αυτός. Εξετάζοντας αρχαία κείμενα, ο Benjamin Oliver Foster (1899) θεωρεί τον μύθο άγνωστο μεταξύ Ελλήνων κλασικών συγγραφέων, καθώς αναφορές εντοπίζει μόνο σε μεταγενέστερα κείμενα. Από τη στιγμή της δημιουργίας του, κάθε μύθος επεκτείνεται προς τα πίσω για τους επόμενους. Το παρελθόν αποτελεί το μέλλον κάθε μύθου.
Όλα του γάμου δύσκολα
Η διαρκής απόλαυση του έρωτα συνεπάγεται απόσπαση από τη ζωική αναπαραγωγή, χωρίς να μειώνει τα ζωώδη χαρακτηριστικά της. Ζώα κάνει το σεξ όσους νομίζουν ότι δεν είναι. Αντίστιξη αποτελεί η εξαγγελία μιας πορνογραφίας των φυτών, κατάλληλης όχι μόνο για χορτοφάγους. Υπάρχουν σχέδια και ζωγραφιές, φωτογραφίες και βίντεο, που συνιστούν υλικό για φυτοπορνογραφικά έργα. Πώς οργιάζουν τα άνθη; Πώς ερεθίζουν τις μέλισσες; Πώς γύρω γύρω γυρίζει η γύρη; Πώς φτάνουν οι στήμονες σε οργασμό; Τι συμβαίνει με ερμαφρόδιτα λουλούδια ή σε διαφυλογενείς σχέσεις μεταξύ φυτών;
Επιπλέον, την εποχή της χορτοφαγίας, ζωδιακή ανανέωση συνιστά η αντικατάσταση των δώδεκα ζώων και λοιπών όντων από φυτά. Παραδείγματος χάριν, η βασίλισσα των οπωροφόρων Μηλέα αντικαθιστά τον βασιλιά των ζώων Λέοντα, η ερωτιάρα Γύρις την Παρθένο, τον Σκορπιό η Τριανταφυλλιά που απροσδόκητα τσιμπά, ενώ μία πανάγκαθη Κερατέα με χαρούπια βαυκαλίζει τον Ταύρο. Εξίσου συνετή επιλογή είναι η υποκατάσταση των ζωδίων από δώδεκα ποικιλίες μηλιάς.
Δεν πρέπει να προκαλεί απορία, επομένως, όταν μήλα μορφολογικά υποκαθιστούν το γυναικείο στήθος. Κομμένο κατακόρυφα στη μέση το μήλο παίρνει σχήμα αιδοίου. Από τη λέξη αυτή προκύπτει το ωδείο, θεωρούν άτομα με μουσική παιδεία. Τεχνοκριτικοί από την άλλη διαβλέπουν ομοφυλοφιλικές τάσεις, όταν ο Αδάμ απεικονίζεται με μήλο στο χέρι. Σε λαϊκές αγορές ο λόγος του μ’ανάβη ζεματίζει κάθε μήλο. Αφροδισιακές ιδιότητες αποδίδονται στην κατανάλωση μήλων. Θυμίζοντας ότι τα γεννητικά όργανα καλύπτουν οι γυμνιστές πρωτόπλαστοι, αφού γευθούν το φρούτο, σχολιαστές συνδέουν τα μήλα με την ερωτική πράξη.
Μεταφράσεις καλύπτουν την παρουσία του μήλου στην ερωτική ζωή των οπωροφόρων. Χνούδι από κυδώνι έχει μεταφραστεί, από τον Θρασύβουλο Σταύρου, το χνούδι μήλου στα αχαμνά των παιδιών στις Νεφέλες
του Αριστοφάνη, ενώ στη Λυσιστράτη, κατά τον Βάρναλη, τα αφράτα γυμνά κυδώνια των μήλων του στήθους της Ελένης κάνουν τον Μενέλαο να πετάξει το σπαθί του, όταν ορμά να τη σφάξει.
Ίσως ακόμη συμβαίνει στη Σκωτία, όπου δεν έχουν φανουρόπιτες, ιδίως την παραμονή των Αγίων Πάντων. Μήλα βάζουν κάτω από το μαξιλάρι, μήπως ονειρευτούν μελλοντικό σύζυγο. Το πρόσωπό του ελπίζοντας να δει στον καθρέφτη, μπροστά του μόνη σε ένα δωμάτιο μία κοπέλα τρώει ένα μήλο. Με μηλιά συγκρίνει η νύφη τον γαμπρό στο Άσμα Ασμάτων. Στο Μαυροβούνιο η νύφη ένα μήλο πετά στο σπίτι του γαμπρού. Αν πετύχει τη στέγη, όλα θα πάνε καλά. Στον κάτω κόσμο τρώγοντας στρογγυλό καρπό, ίσως ρόδι, που επίσης αποκαλείται μήλο, η Περσεφόνη επισφραγίζει τον γάμο της με τον Πλούτωνα. Κάτω από μοναχική μηλιά στο έδαφος στριφογυρίζει το σώμα της, για να γίνει γόνιμη, γυναίκα που δεν πιάνει παιδί, σύμφωνα με έθιμο Κιργισίων, που αναφέρει στον Χρυσό κλώνο (1890 κεξ.) ο Τζέιμς Τζορτζ Φρέιζερ.
Ένα κορίτσι πάνω από τον ώμο της πετά τη σερπαντίνα από χωρίς διακοπή ξεφλουδισμένο μήλο. Γυρνά. Θέλει να δει, αν στις συστροφές και τις καμπύλες της φλούδας διακρίνει τα αρχικά του αγαπημένου της. Σπόροι από μήλο τοποθετούνται στην παλάμη, που με δύναμη χτυπά το μέτωπο. Έπειτα διαβάζονται οι σπόροι, που έχουν κολλήσει και εξέχουν.
Προγαμιαία σύμφωνα & φωνήεντα
Την ερωτική δύναμη των μήλων επιβεβαιώνει ο μύθος της Αταλάντης, κάθε άλλο παρά ατάλαντης παρθένας και κυνηγού. Κανείς δεν έτρεχε πιο γρήγορα από εκείνη, την οποία θήλασε αρκούδα. Έπρεπε να την ξεπεράσει όποιος ήθελε να την παντρευτεί. Αυτό είναι ο όρος ή προγαμιαίο σύμφωνο, που θέτει υπ’όψιν του πατέρα της. Η Αφροδίτη κάνει τη ζημιά χαρίζοντας τρία χρυσά μήλα στον πονηρό μνηστήρα Ιππομένη. Ήταν γνωστός και ως Μελανίων, με όνομα που παραπέμπει σε μήλο, ακόμη και αν ο καρπός ήταν ρόδι.
Στον αγώνα δρόμου, όταν η ανύπανδρη κόρη πάει να τον προσπεράσει, στα πόδια της έναν χρυσό καρπό πετά, που τα κουκούτσια του εκσπερματώνει. Έτσι το παίρνει το κορίτσι. Μέσα στη χαρά τους όμως ξεχνούν να κάνουν θυσία στην Αφροδίτη, ενώ σε ιερόσυλες περιπτύξεις επιδίδονται στο εσωτερικό ναού του Δία, που εκνευρισμένος τους μεταμορφώνει σε λιοντάρια. Αν και από πέτρα γεννημένη, η Κυβέλη λυπάται και μόνιμη δουλειά τους βρίσκει να σέρνουν το άρμα της.
Τρία χρυσά μήλα σε γάμους με βρυχηθμούς καταλήγουν. Ένα χρυσό μήλο σε γάμο δεν οδηγεί. Τον λαμπερό καρπό σε όποιαν παντρευόταν θα έδινε ο Θεόφιλος. Η μητριά του Ευφροσύνη διοργανώνει τελετή επιλογής. Ο νεαρός αυτοκράτορας την πανέμορφη Κασ(σ)ία θα διάλεγε, η οποία συμμετείχε, σύμφωνα με τρεις βυζαντινούς χρονικογράφους, έναν Γραμματικό (Λέων), έναν Μεταφραστή (Συμεών) και έναν Αμαρτωλό (Γεώργιος).
Πληγώνεται όμως ο εγωισμός του, όπως σε άπειρους συμβαίνει. Εκ γυναικός τα χείρω, πετά μία εξυπνάδα για την Εύα. Και εκ γυναικός τα κρείττω, αυτή απαντά. Θεομήτωρ είναι η φεμινιστική απάντηση της εποχής. Εκείνος μένει με το μήλο στο χέρι και παντρεύεται τη Θεοδώρα. Υποστηρίζουν και οι δύο την εικονομαχία, ενώ η Κασία ήθελε τις εικόνες. Στη διαφορά αυτή επικεντρώνονται ιστορικοί. Σύμβουλοι γάμου ασυμφωνία χαρακτήρων διαπιστώνουν, αν η γυναίκα συνεχώς βλέπει ταινίες, ενώ ο σύζυγος τις βαριέται. Αυτοκράτειρα πια, ότι κοιταζόταν στον καθρέφτη δικαιολογείται η Θεοδώρα, όταν επ’ αυτοφώρω την πιάνει ο γελωτοποιός της αυλής να ασπάζεται εικόνες, επηρεασμένη ίσως από τη μητέρα της, που όπως οι περισσότερες μαμάδες τις λάτρευε.
Παραπέμποντας στα καλλιστεία του Πάρι, ο περί γυναικών διάλογος θεωρείται θρύλος. Η ιστορία εμφανίζεται έναν αιώνα μετά τη βασιλεία του Θεόφιλου (829-842), που σε εκστρατεία καταλαμβάνει τα Σαμόσατα, πατρίδα του Λουκιανού και πρωτεύουσα της Κομμαγηνής. Περισσότερες φορές από κάθε άλλου αυτοκράτορα το όνομά του έχει γραφεί στα τείχη της Κωνσταντινούπολης, που υψώνει και καλλωπίζει. Με προσωνύμιο φιλόκοσμος, σύμφωνα με εικονόφιλους χρονικογράφους, καθώς ούτε ένα κείμενο εικονομάχου ιστορικού δεν έχει σωθεί, έργα της εποχής του περιλαμβάνουν χρυσό πλατάνι με χρυσά πουλιά που κελαηδούν, όπως στο ποίημα του Γέιτς.
Εν τω μεταξύ, από πλούσια οικογένεια, εκείνη που δεν έγινε αυτοκράτειρα ιδρύει κοινόβιο, με ηγουμένη την ίδια. Συνεχίζει το δικό της τροπάριο. Ως υμνογράφος και ποιήτρια καθίσταται αθάνατη με το όνομα Κασ(σ)ιανή. Από λάθος αντιγραφέα, που προσθέτει (προγαμιαίο) φωνήεν, η Κασία αναφέρεται και ως Εικασία ή Ικασία.
Μήλα του έρωτα & της αθανασίας
Σε προτάσεις γάμου και ερωτική επικοινωνία μεταξύ ανδρών και γυναικών επικεντρώνεται το μοτίβο του μήλου στην ελληνική μυθογραφία, επιβεβαιώνουν ερεθισμένοι φιλόλογοι. Το μοτίβο εμφανίζεται σε δημοτικά τραγούδια της Ανατολής συχνά. Στην ισλαμική σχολιογραφία απόκτηση απογόνων και αθανασία συσχετίζονται. Ασθενείς θεραπεύει η ευωδία ενός μήλου στις αραβικές Χίλιες και μία νύχτες, των οποίων η μετάφραση στα αγγλικά αρχίζει το 1706. Κορίτσι του μήλου του Παραδείσου μεταφράζεται το όνομα Yang Gui-fei, της πανέμορφης παλλακίδας του Κινέζου αυτοκράτορα. Στιγμιαία αθανασία προκαλεί ο έρωτας, ακόμη και αν συρρικνώνεται από τη διάρκειά της.
Με ζωή ισοδυναμούν τα μήλα. Στη νορδική μυθολογία γερνάνε οι θεοί, όταν θύμα απαγωγής πέφτει η θεά Iðunn, με όνομα που σημαίνει διαρκώς νέα. Δεν έχουν πρόσβαση στο ξύλινο κουτί με τα μήλα της αιώνιας νεότητας, τη φύλαξη των οποίων έχει αναλάβει. Γνωστός στην κελτική μυθολογία ως ο γιος του μήλου, του καρπού της σοφίας, είναι ο ψευδο-άγιος Konorin της Βρετάνης, με εμπειρία διπλής γέννησης. Ληστές τον δολοφονούν, τον κομματιάζουν και τον καίνε. Απομένει ένα μυστηριώδες μήλο, που δαγκώνει και μένει έγκυος μία παρθένος, η οποία σε εννέα μήνες γεννά τον άγιο. Έως τα τέλη του εικοστού αιώνα στη δυτική Κορνουάλη, μεγαλύτερη από τα Χριστούγεννα ημέρα ανταλλαγής δώρων, που αποτελούσαν γυαλισμένα κόκκινα μήλα (Allan apples), ήταν η 31η Οκτωβρίου, ημερομηνία θανάτου του Νίκου Εγγονόπουλου.
Νήσος των μήλων χαρακτηρίζεται το μυθικό νησί Αβαλονία, όπου τον τραυματισμένο βασιλιά Αρθούρο μεταφέρει και θάβει η μάγισσα και μηλαδερφή ή ετεροθαλής αδελφή του Μοργκάνα λε Φέι. Οφθαλμαπάτη είναι το μαγικό παλάτι της, σύμφωνα με τη σικελική παράδοση. Φάτα Μοργκάνα, που αποτελεί μετάφραση του ονόματός της στα ιταλικά, ονομάζεται ένα είδος διπλού αντικατοπτρισμού. Οφείλεται σε αναστροφή θερμοκρασίας. Αντιθέτως από το τι συνήθως συμβαίνει, υπερκείμενος ζεστός αέρας και ψυχρός αέρας πιο κοντά στο έδαφος ή τη θάλασσα συνεπιδρούν ως διαθλαστικός φακός. Δημιουργείται αντεστραμμένο είδωλο, πάνω στο οποίο το ευθύ είδωλο αιωρείται. Γενικά ειδωλολατρία συνιστά η όραση.
Μηλιώνα με καρπούς, που τετρακόσια χρόνια παρατείνουν τη ζωή ιερέων, αντικρύζει ο Μέγας Αλέξανδρος αναζητώντας το ύδωρ της αθανασίας στην Ινδία, σύμφωνα με μεσαιωνικό θρύλο. Το χρυσό κρυστάλλινο μήλο του Αλέξανδρου κρατά στο χέρι του ο Χριστός σε πίνακα του Γιαν φαν Έικ (Jan van Eyck). Άνοιξη ή αρχή ανθοφορίας και φθινόπωρο ή τέλος καρποφορίας ταυτόχρονα το μήλο αναπαριστά. Από την αρχή έως το τέλος, από το αβγό έως το μήλο, ab ovo usque ad mala, έλεγαν οι Ρωμαίοι, καθώς το γεύμα αρχίζει με αβγά για ορεκτικό και τελειώνει με μήλα ως επιδόρπιο. Χρονιά καλή σαν μήλο και γλυκιά σαν μέλι εύχονται βουτηγμένα σε μέλι μήλα στη Ρος Ασανά, εβραϊκή πρωτοχρονιά και επέτειο δημιουργίας των πρωτόπλαστων.
Στον ιμπρεσιονισμό οι εντυπώσεις αρχαίων συμβολισμών του μήλου ξεθωριάζουν. Με ένα μήλο θέλω να καταπλήξω το Παρίσι, λέει ο Πολ Σεζάν. Ακολουθούν πάνω από 270 πίνακες. Νεκρή φύση. Μήλα και αχλάδια. Κβαντική αμφισημία εμφανίζει η μυθολογία. Έρχεται άλλοτε σε κύματα και άλλοτε με σωματίδια. Εξαρτάται από τις συνθήκες παρατήρησης, που επηρεάζει η παρουσία παρατηρητή, όπως είναι γνωστό από τη μετακλασική φυσική και την προρομαντική ψυχολογία.
Μύθοι & παραμύθι
Το σεξ αναζωογονεί. Πρόκειται για μάντρα, που επαναλαμβάνουν σύμβουλοι ερωτικού προγραμματισμού. Θυμίζουν του πρίγκιπα τον ασπασμό, που σπασμούς ανάστασης – όπως ανοίγουν οι οφθαλμοί της μηλιάς – στη Χιονάτη προκαλεί. Σε γυάλινο φέρετρο, όπου την έβαλαν οι νάνοι, ξυπνά από λήθαργο, που έφερε το φαρμακωμένο μήλο της μάγισσας μητριάς της. Ποτέ δεν έχει καλό τέλος να ρωτάς ποια είναι η ομορφότερη σε κανενός Λακάν τον καθρέφτη.
Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι ψηλώνουν στην οθόνη το 1937. Την πιο σπουδαία ταινία που έγινε ποτέ, χαρακτηρίζει ο Σεργκέι Αϊζενστάιν αυτή την πρώτη μεγάλου μήκους παραγωγή κινουμένων σχεδίων από το στούντιο του Ουόλτ Ντίσνεϊ. Πηγή για το σενάριο αποτελεί το παραμύθι αριθμός 53 από τη συλλογή (1812) των αδελφών Γκριμ. Στην πρώτη του εκδοχή, η κακιά βασίλισσα δεν είναι μητριά, αλλά μητέρα της μικρής Χιονούλας.
Στους ενήλικες νάνους, οι υπεύθυνοι της παραγωγής δίνουν τα ονόματα, Γκρινιάρης, Ντροπαλός, Σοφός, Συναχωμένος, Χαζούλης, Χαρούμενος και Υπναράς, όπως μεταφράζονται στα ελληνικά. Επιλέγονται από μακρύ κατάλογο, όπου επίσης εμφανίζονται τα ονόματα Θορυβώδης, Καθαρός, Κοντόχοντρος, Νευρικός, Φαλακρός, Φλύαρος και Φουσκωμένος. Ως αυτάρεσκος, ενθουσιώδης και πομπώδης περιγράφεται ο αρχινάνος, που λέγεται Σοφός. Το επτά συνιστά μαγικό αριθμό. Όσα και τα θανάσιμα αμαρτήματα.
Πρόσφατη αναποίηση (ριμέικ) της ταινίας έχει εκθέσει το στούντιο Ντίσνεϊ σε διαμάχες για θέματα ρατσισμού, σεξισμού, ΑΜΕΑ σε σχέση με τους επτά βραχύσωμους και πολιτικών τοποθετήσεων για τη σύγκρουση στη Γάζα από ηθοποιούς, που υποδύονται τη Χιονάτη και τη μητριά της.
Στην παρέα της Χιονάτης ανήκει το ελληνικό παραμύθι Μυρσίνη ή Μυρτιά για τρεις ορφανές, που συνέλεξε (1927) ο Γεώργιος Α. Μέγας. Διαφορές στο μοτίβο περιλαμβάνουν δύο κακές αδελφές αντί για μητριά, τον Ήλιο αντί για μαγικό καθρέφτη να αναγγέλλει ποια είναι ομορφότερη, Μήνες στη θέση των νάνων, φαρμακωμένο γλύκισμα (ίσως κόλλυβα για τη νεκρή μητέρα) και δηλητηριασμένο δαχτυλίδι ως μεθόδους αποπομπής από τη ζωή. Η καλλιέργεια μήλων στην Ελλάδα είναι περιορισμένη πριν από το 1940.
Μήλα εμφανίζονται σε παραμύθια νεότερων συγγραφέων. Υπουργός Παιδείας γίνεται ο αγράμματος θετός πατέρας της Μηλιάς, όταν την παντρεύεται ο βασιλιάς στο ομώνυμο παραμύθι του Ροΐδη. Καταγωγή και γάμος ποτέ δεν παίρνουν διαζύγιο από την πολιτική. Στενόμυαλους και σκληρόκαρδους άρχοντες βγάζει από τη μέση φέρνοντας την ειρήνη η Μηλιά με τα χρυσά μήλα του Κόντογλου.
Στην Κόκκινη Μηλιά, που αντιστοιχεί με το Μονοδένδριο σε βυζαντινές προφητείες, κατά τον Νικόλαο Πολίτη, θα εκδιωχθούν οι πορθητές της Κωνσταντινούπολης. Από οθωμανικής πλευράς, η Ρώμη, η Βιέννη, η Μόσχα χαρακτηρίζονται Κόκκινο Μήλο (Kizil Elma). Κάψε τη γη. Αφάνισε τους χωρικούς. Σκόρπισε τον τρόμο. Απομόνωσε τα φρούρια. Ως ώριμα φρούτα θα πέσουν οι πόλεις. Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει Ξενοδοχείο Kizil Elma. Ο μύθος αναφέρεται στα Απομνημονεύματα ενός γενίτσαρου του Κονσταντίν Μιχαήλοβιτς, Σέρβου στρατιώτη στην Οθωμανική αυτοκρατορία (1455-1463). Το Κόκκινο Μήλο επικαλείται ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν κατά την εισβολή στη Συρία εναντίον Κούρδων το 2018.
Χρυσό μήλο υψώνεται στην κορυφή του Καθεδρικού του Αγίου Στεφάνου στη Βιέννη, όπου ανεκόπη η προέλαση των Οθωμανών. Πριν γενικευτεί ως ένδειξη βασιλικής εξουσίας μετά την κατάρρευση των αυτοκρατοριών τον δέκατο αιώνα, μήλο εμφανίζεται στο σκήπτρο μόνο Ρωμαίων αυτοκρατόρων και εν συνεχεία Φράγκων και Γερμανών.
Μύλος η υπόθεση
Καρπός της θεάς του έρωτα είναι το μήλο.
Μηλεία αποτελεί προσωνύμιό της. Χωρίς μήλα ούτε χέρια να αντισταθεί, η Αφροδίτη της Μήλου στο Λούβρο καταλήγει. Στα κορίτσια του μουσείου την προσθέτει ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ ο Επιθυμητός. Του έχει περιέλθει ως δώρο του Γάλλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, που την αγόρασε. Μια θεατρικότητα δεν παύει να διατρέχει τον έρωτα. Κοντά σε ερείπια θεάτρου στο νησί χωρικός έχει ξεχώσει το άγαλμα. Τι γυρεύει σε ηφαιστειογενές νησί ένα κορίτσι ηφαίστειο από την Κύπρο; Μήπως τη λάβα από μέσα της θέλει να βγάλει; Στην κατοχή των Γάλλων περιέρχεται μετά από συμπλοκή με Έλληνες, στην οποία συμμετέχει πρόγονος του Νάνου Βαλαωρίτη, μου έχει πει ο ίδιος.
Από τη Δήλο ο Μήλος πάει στην Κύπρο, σύμφωνα με μία εκδοχή. Γίνονται φίλοι με τον Άδωνι, εραστή της Αφροδίτης και γιο του βασιλιά. Παντρεύεται τη συγγενή τους Πελία. Τα πρώτα κόκκινα τριαντάφυλλα φυτρώνουν από το αίμα του Άδωνι. Κάπρος θανάσιμα να τον τραυματίσει έχει φροντίσει ο θεός του πολέμου Άρης. Ανεμώνες φυτρώνουν από τα δάκρυα της Αφροδίτης. Απαρηγόρητος ο φίλος του κρεμιέται από ένα δέντρο. Ο καρπός παίρνει το όνομά του και λέγεται Μήλο. Απεγνωσμένη αυτοκτονεί και η γυναίκα του. Η Αφροδίτη μεταμορφώνει την Πελία σε περιστέρι, το ιερό πτηνό της. Ο γιος τους, που επίσης ονομάζεται Μήλος, γίνεται ο πρώτος κάτοικος της Μήλου, που φέρει το όνομά του. Είναι σοφός. Διδάσκει πώς να κουρεύουν τα πρόβατα και να φτιάχνουν μάλλινα ρούχα. Μήλα λέγονται και τα πρόβατα, όπως έχει σημειωθεί.
Σε σχήμα πέταλου, η Μήλος είναι το πιο νοτιοδυτικό νησί στον κύκλο των Κυκλάδων. Βορειοδυτικά τής αντιμιλά η Αντίμηλος. Μεταξύ μεταλλευμάτων, που σε διαφορετικές περιόδους έχουν εξορυχθεί, περιλαμβάνονται οψιδιανός ή οψιανός (από το όνομα του Οψίου, που τον ανακάλυψε στην Αιθιοπία, σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο), καολίνης (από το όνομα βουνού στην Κίνα), ποζολάνη (από το όνομα ρωμαϊκού χωριού κοντά στον Βεζούβιο), μπεντονίτης και περλίτης, διογκωνόμενο ηφαιστειακό γυαλί, με ελληνικό μερίδιο στην παγκόσμια παραγωγή πάνω από το ένα τέταρτο. Νομισματολόγοι ερίζουν αν μήλο, κυδώνι, ρόδι ή άλλος καρπός απεικονίζεται στον εμπροσθότυπο αρχαίων νομισμάτων της Μήλου.
Μέγιστο αγώνισμα συνιστά κάθε εξιστόρηση γεγονότων, ακόμη και όταν μετέχουν κάποιου μύθου, όπως κατά κανόνα συμβαίνει. Διαρκώς ημιτελής και συνεσταλμένη παραμένει η καταγραφή κάθε πολέμου, όπως εκείνος τον οποίο ιστορεί ο Θουκυδίδης. Η διάσταση αυτή θέτει ένα δίλημμα. Τι είναι εκείνο που ποτέ δεν τελειώνει; Ένας πόλεμος ή ένα κείμενο;
Από την πλευρά των θυμάτων όμως, σε σχέση με τη γενοκτονία στη Μήλο για παραδειγματισμό, το δίλημμα που θέτουν στους κατοίκους της οι Αθηναίοι είναι μεταξύ σφαγής και άνευ όρων υποταγής. Πάντοτε προσφέρουν επιλογές οι ισχυροί. Στα χρόνια που ακολουθούν, αφού ξεχαστούν οι σφαγές, όσοι θυμούνται τους σφαγμένους αναρωτιούνται αν μπορούν να αδελφοποιηθούν πόλεις και περιοχές, που γενοκτονίες έχουν υποστεί.
Μήλα μας και μη μας αγαπάς
Ψηφία της γεύσης ενός αληθώς μυθικού κόσμου είναι τα μήλα και εν γένει οι καρποί. Ξαφνικά ανατέλλουν στον ουρανίσκο του στόματος του λόγου. Στη γλώσσα θυμίζουν ότι για χάρη της δαγκώνονται τα γράμματα, που απαρτίζουν τη σάρκα των λέξεων. Να ένα μήλο. Το δείχνουν σε παλιά αλφαβητάρια, εκπαιδεύοντας τα παιδιά στα προπατορικά αμαρτήματα της ανάγνωσης και της γραφής. Από τον έρωτα των γραμμάτων για την αθανασία μαθαίνουν για έναν θάνατο χωρίς τέλος.
Παιδιά αμίλητα χωρίς μήλα κινούνται. Προς τα πού; Από τη Σάμο για τη Θράκη αν ξεκινάς, στη Σαμοθράκη φτάνεις. Ακέφαλη στο Λούβρο, στον πρώτο όροφο, καταλήγει η αντίπαλος της Έριδας Νίκη. Της έχουν πάρει τα μυαλά. Ούτε φτερά ούτε κορμό ούτε καράβι έχει στην αρχή. Με το κεφάλι μου αλλού, στην αίθουσα 346 της Αφροδίτης επιστρέφω. Ας ξέρω πως δεν γίνονται όσα θέλω. Έτσι όμως κυλά ο λόγος. Ζητώντας ό,τι φαίνεται αδύνατον. Τι θέλω από τη θεά; Μήλα, να της πω και ας μη μιλά. Χωρίς χέρια θέλω στην αγκαλιά της να με πάρει.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Aκηδία ¤ Μελαγχολία της ανατομίας ¤ 400 λέξεις¤ Περί πλάνης; ¤ Γκοντάρ: Αποχαιρετισμός στη γλώσσα του αποχαιρετισμού
