• ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥΣ •
Το καλοκαίρι που μας πέρασε, ενώ κολυμπούσα στα νερά του Αγνώντα, δύο κορίτσια γύρω στα 20 βούτηξαν πλάι μου. Για την ακρίβεια η μία έσπρωξε την άλλη να βουτήξει ενώ εκείνη παρέμεινε στα ρηχά γκρινιάζοντας ότι την τσιμπούν τα ψαράκια και ότι γενικά δεν της άρεσε το μέρος που βρισκόταν. Τότε η άλλη, δεν ξέρω για ποιον λόγο, της είπε για να την καθησυχάσει «μην ανησυχείς, του χρόνου θα σε πάω στην Ιθάκη». «Ναι, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος» είπε η πρώτη. Σε κλάσματα δευτερολέπτου σκέφτηκα «κοίτα να δεις, πόσο ψαγμένη, ξέρει ότι ο Παναγιωτόπουλος έχει γράψει κάτι για την Ιθάκη, εγώ δεν έχω ιδέα, ίσως είναι από αυτά τα κείμενα που βάζουν στο σχολείο για την έκθεση τα τελευταία 70 χρόνια…». Δεν πρόλαβε να αναπτυχθεί πλήρως ο θαυμασμός μου που είχε συγκρατήσει μια τέτοια λεπτομέρεια από τη σχολική ύλη όταν η δεύτερη της απάντησε «του Καβάφη καλέ είναι η Ιθάκη». «Ε, εντάξει τι Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, τι Καβάφης, σιγά…».
Ναι, σιγά. Άλλωστε είναι μόνο ονόματα προς εξέταση, την επόμενη χρονιά δεν χρειάζεται να τους θυμάσαι καν…
Είχα κάποτε έναν φίλο, τον Τ. που με την κοπέλα του τη Ζ., όταν ο ένας απ’ τους δύο δεν αισθανόταν καλά, έλεγαν: «Ξέρω τι θα σου φτιάξει τη διάθεση. Ένα επεισόδιο Αστροφεγγιά». Εμένα αυτή η φράση μου την έδινε στα νεύρα. Δεν είχα δει κανένα επεισόδιο της σειράς, ό,τι απόσπασμα μικρό είχα πετύχει σε κάτι πρωινές επαναλήψεις της ΕΡΤ μου έμοιαζε τόσο ξεθωριασμένο που δεν μπορούσα καν να το παρακολουθήσω, και γενικώς δεν καταλάβαινα πώς μπορεί κάτι που είναι αυτούσιος ή διασκευασμένος Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος να σου φτιάξει τη διάθεση.
Ο Τ. επέμενε να διαβάσω τουλάχιστον το βιβλίο. Πρέπει να ομολογήσω πως τα προγνωστικά ήταν εναντίον μου. Εκείνος διάβαζε κυρίως Αγκάθα Κρίστι σε βίπερ (είχε μια συλλογή με τα άπαντα). Το μόνο άλλο βιβλίο που μου είχε προτείνει κι είχα διαβάσει, όταν στην προηγούμενη ζωή μου έκανα πρακτική άσκηση ως αρχαιολόγος σε προϊστορικές ανασκαφές στο Αρχοντικό Γιαννιτσών, το Κάστρο του Αρτσιμπαλντ Γιόζεφ Κρόνιν, δεν μου είχε αρέσει καθόλου. Είπα να δώσω, ωστόσο, μια ευκαιρία στην περιβόητη Αστροφεγγιά.
Και κέρδισα. Αυτήν τη φορά κέρδισα. Γραμμένο το 1946, το διάβασα το 2016 κι ένιωσα πως μιλά για μένα και για τη γενιά μου, για τη συνεχή διάψευση των όποιων τυχόν προσδοκιών μας είχαν απομείνει. Έκανα μάλιστα κι ανάρτηση στο facebook, που δεν το συνηθίζω, κι έγραψα «η ιστορία της ζωής μας». Δεν μπορούσα να πιστέψω πως ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος μπορούσε να πιάσει έτσι τον σφυγμό μιας κοινωνίας και μιας νεολαίας που τα όνειρά της συνεχώς διαψεύδονται και κατακρημνίζονται, κι εκείνοι προσπαθούν να μην προδώσουν τον εαυτό τους. Ως τότε τον είχα στο μυαλό μου μόνο ως έναν αδιάφορο, συντηρητικό άνθρωπο που έχει γράψει άπειρα κείμενα για σχολιασμό στο πλαίσιο της σχολικής αίθουσας. Τι κρίμα να μην μιλάμε για βιβλία στο σχολείο… Για τα βιβλία και για τις ιδέες τους… Τι κρίμα να ασχολούμαστε μόνο με σχήματα λόγου, πρωτοπρόσωπους και τριτοπρόσωπους αφηγητές και να χάνουμε όλο το ζουμί…
Το ζουμί που θα μας έκανε ικανούς να ξεχωρίσουμε τον Παναγιωτόπουλο απ’ τον Καβάφη…
___________
Το όνομα της στήλης είναι εμπνευσμένο από τη φράση του David Grossman «τα βιβλία είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο, όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα πράγματα και η απώλειά τους».
