Κι ο κάθε Κινέζος έχει μέσα στο κίτρινο στήθος του πλήθος ψυχές.
Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας Ιαπωνία - Κίνα
Διάφοροι επώνυμοι συγγραφείς της Κίνας έχουν ήδη αρχίσει να διοχετεύουν τα μυθιστορήματα - ποταμούς τους στις λιλιπούτειες οθόνες των φορητών τηλεφώνων εκατομμυρίων αναγνωστών. Επιδιώκοντας προφανώς να συντάξουν και να αναδείξουν την αεικίνητη πολυμορφία της καθημερινής ζωής στη μικροσκοπική φωτεινή σελίδα του απαραίτητου πλέον κινητού πομποδέκτη, οι λογοτέχνες καταφεύγουν για μια ακόμη φορά στην παραγωγική σύζευξη του άγαν και του πλην. Η λειτουργική ανάπλαση του κόσμου συγκροτείται δηλαδή μέσα από την επεξεργασία μειζόνων θεμάτων του δραματικού χρόνου, κατά τρόπο ηλεκτρονικά πρόσφορο και μάλιστα ιδιαζόντως μινιμαλιστικό.
Η δημιουργική γραφή όχι μόνον εμπιστεύεται την τεχνολογία των τηλεμηνυμάτων, αλλά επιδιώκει να την προσεταιριστεί πλήρως. Ο γραπτός λόγος ενσωματώνεται στην ψηφιακή μονάδα για να συναγωνιστεί επάξια τις ταχύτητες με τις οποίες τρέχει ο σύγχρονος κόσμος της προωθημένης επικοινωνίας. Μετακομίζοντας από το χαρτί, το πεζογράφημα μετατρέπεται αμέσως σε ένοικο ενός συστήματος αναμετάδοσης μηνυμάτων ασύλληπτης μέχρι πρότινος ταχύτητας. Το σινικό μυθιστόρημα αναβαθμίζεται έτσι στα σημεία της ηλεκτρικής μνήμης.
Είναι σα να αποτυπώνεται, μ’ άλλα λόγια, σε ένα πλαίσιο ελάχιστων εγγραφών η ατελεύτητη φαντασμαγορία του απτού. Ο κειμενικός κόκκος ρυζιού: η εμπέδωση της υπαγωγής του απροσμέτρητου, του πολυκύμαντου λογοτεχνικού παρόντος στα ελάχιστα εκατοστά της καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο περιφερόμενης οθόνης.
Ο Τσιαν Φου-τζανγκ, ψευδώνυμο του Χε Σι-νιαν, που έως σήμερα κυκλοφορούσε ογκώδη μυθιστορήματα, συγκρινόμενος συχνά στην γενέτειρά του με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, κατένειμε τα 4.200 ιδεογράμματα του νέου του έργου, με τίτλο Έξω από το Κάστρο, σε κεφάλαια των 70 ιδεογραμμάτων το καθένα. Οι εκατοντάδες χιλιάδες των συνδρομητών, πληρώνοντας ένα ευτελές τέλος, που αντιστοιχεί στην διαβίβαση ενός συνηθισμένου, συντόμου κατά κανόνα κειμένου, μπορούν να διαβάσουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε το βιβλίο αυτό.
Καλώντας ένα συγκεκριμένο αριθμό δύο φορές την ημέρα, οι αναγνώστες αναζητούν τον μύθο μέσα από τον αλγόριθμο της προηγμένης τηλεφωνίας: το σήμα της οθόνης είναι η διασύνδεση του αναγνώστη με τον ηλεκτρονικό χωρόχρονο, εκεί που όλα σμικρύνονται, ελαχιστοποιούνται, αλλά δεν χάνονται ποτέ. Έτσι η περιδιάβαση σ’ έναν τόμο 200.000 ιδεογραμμάτων, όπως κατά κανόνα γινόταν ως τώρα, περιορίζεται αναγκαστικά σε ένα πρακτικότατο, ίσως ουσιαστικότερο υποπολλαπλάσιό της. Οι αναγνώστες μάλιστα που θέλγονται ιδιαίτερα από την ηχητική διάσταση των επεισοδίων της αφήγησης, δεν έχουν παρά ν’ ανατρέξουν στην ιστοσελίδα του ευρηματικού «εκδότη», στο hurray.com.cn, για να ακούσουν το απόσπασμα, δόση της ημέρας.
Η μαζική αποδοχή του τηλεφωνοπεζογραφήματος
ήταν ιδιαίτερα θετική. Το σύστημα του αυτοπεριορισμού της παραδοσιακής επικής ρητορείας σε δραστικές περικοπές, που θυμίζουν βεβαίως την παραδοσιακή, οριακή τεχνική των χάι - κου και των τάνκα, απέδωσε κατά απρόβλεπτο τρόπο. Το κοινό αφήνεται στην ταχύτητα των καιρών, διατηρώντας όμως μια τακτική επαφή με το αφηγηματικό ήθος. Οι 70 χαρακτήρες αποτελούν αποτυπώσεις ριζικών πράγματι πυκνώσεων. Είναι τα ευδιάκριτα ίχνη της περίληψης μιας μισό-φανταστικής, μισό-πραγματικής ζωής, που ανοίγεται ανά πάσα στιγμή στη χούφτα μας. Οι τακτές περικοπές συντηρούν με τον τρόπο τους ακέραιη και λειτουργική την αναγνωστική και ακουστική ικμάδα.
Αν τα μέτρα είναι το κοπάδι των θεών, όπως διατείνεται το Śatapatha Brāhmaņa, το σπουδαιότερο από τον κύκλο των Brāhmaņa, το οποίο αποδίδεται συνήθως στον Γιατζναβάλκυα, τότε οι τηλεφωνικές δόσεις της αφηγηματικής διαδικασίας είναι τα κύματα, τα ακατάβλητα μέτρα ενός δυναμικού, ηλεκτρονικού θεού, ή, δαίμονα της γλώσσας, για να θυμηθούμε και πάλι τους αρχαίους Κινέζους. Κατά τα άλλα, η συγκεκριμένη μαρτυρία των αριθμών τεκμηριώνει την αναμφισβήτητη επιτυχία του εγχειρήματος. Ο Τσιαν Φου-τζανγκ έχει ήδη δώσει συνεντεύξεις σε εκατό και πλέον δημοσιογράφους, έχει προεισπράξει το ποσόν των 180.000 γιουάν, που αντιστοιχεί περίπου σε 2.000 ευρώ, από την προαναφερόμενη διαδικτυακή εταιρεία, ενώ σκέφτεται να παραχωρήσει τα δικαιώματα της παράδοξης αυτής κυκλοφορίας του ευρήματος του και στην Ταϊβάν, απ’ όπου αναμένεται να εισπράξει ακόμη μεγαλύτερα χρηματικά ποσά.
Καλούμενος μάλιστα να αποδώσει με 70 μόνον ιδεογράμματα το νόημα του Έξω από το Κάστρο, ο συγγραφέας κερδίζει και πάλι το στοίχημα των λακωνικών εκφορών. Με την πείρα που έχει αποκτήσει μετά από τόσες υφολογικές συστολές, αρκείται να τονίσει ότι κατά βάθος πρόκειται για μια μεθοδικά σχεδιασμένη επένδυση της μεταφορικής χρήσης της λέξης «κάστρο», που σημαίνει στα κινεζικά, όπως μάλλον θα το περίμενε κανείς, «γάμος». Ή εξιστόρηση στρέφεται λοιπόν σε όλα εκείνα τα επιμέρους επεισόδια, που αφορούν στις ατελεύτητες προσπάθειες τόσο εκείνων που θέλουν να εισέλθουν παρανόμως στο εσωτερικό του Κάστρου, όσο βεβαίως και εκείνων που θέλουν, αντιστοίχως, να εξέλθουν προσωρινά ή μόνιμα απ’ αυτό, σχηματίζοντας κατά συνέπεια τα απαραίτητα, καταλυτικά ερωτικά τρίγωνα.
Η περίληψη των 1.200 κεφαλαίων σε ένα μόριο πεζού λόγου είναι η ευθεία αναγωγή του πατροπαράδοτου μυθιστορήματος των χιλιάδων σελίδων σ’ ένα και μόνο δάκρυ.
Η Λι Μανγκ, το όνομα της οποίας κατά λέξη σημαίνει Το όνειρο του δάσους, έχει έρθει πρόσφατα από το Σιτσουάν να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Μένει στο διπλανό διαμέρισμα. Είναι συνδρομήτρια της κινητής λογοτεχνίας. Μανιώδης μάλιστα. Πολύ συχνά διαβάζει και μου μεταφράζει. Αρχίζω να εθίζομαι στις δόσεις του ηλεκτρονικού πάθους. Σήμερα, Κυριακή βράδυ, έχει έρθει στο σπίτι μου. Έχω παραγγείλει φαγητό από ένα γειτονικό εστιατόριο. Επιδοκιμάζουμε και οι δύο την επιλογή μου. Αυστραλέζικο κόκκινο κρασί, ένα σιράζ, συνοδεύει το μάλλον ελαφρύ δείπνο.
Φτάνει η ώρα που διαβιβάζεται μια νέα περικοπή από το βιβλίο. Τα μαύρα μακριά μαλλιά της σκεπάζουν σε λίγο το λιλιπούτειο φωσφορίζον τετράγωνο. Τα ιδεογράμματα μπλέκονται, ο ειρμός διακόπτεται, οι ήρωες αμφιταλαντεύονται μαζί με τις απορίες μου, χάνω την σειρά των σινικών χαρακτήρων μέσα στον χείμαρρο των μαλλιών. Σκύβω κι άλλο, να ξεχωρίσω κάποια σημάδια, εκεί που το κογχύλι, η μικρή παλάμη της συγκρατεί την απόλαυση, την διαδικτυακή αποστολή της συνέχειας των περιπετειών. Μπροστά μου η σύγχυση του κόσμου σε περίληψη. Ευτυχώς δεν πρόκειται να διαρκέσει πολύ. Οι καταιγιστικές διευκρινήσεις της ακούραστης Λι Μανγκ αποκαθιστούν γρήγορα το χαμένο αφηγηματικό κέντρο. Ο μίτος της πολύπλοκης δράσης είναι εδώ, στην γωνία της οθόνης. Ένα κλικ στα πλήκτρα της αρκεί για να περάσουμε από την διφορούμενη εποπτεία, από το παροδικό χάος, στην τάξη, στην ορθή κατανόηση των χαρακτήρων. Οι λέξεις μιας τρίτης γλώσσας, της αγγλικής, ακούγονται και πάλι με ανακούφιση. Είναι η γλώσσα που έχουμε κατ΄ ανάγκην υιοθετήσει, κοινή πλέον και παρήγορη μέσα στην μοναξιά του Πεκίνου.
Έχω πλησιάσει κι άλλο. Ιδεογράμματα και μισάνοιχτα χείλη, μισομεταφρασμένα αποσπάσματα, υποτροπιασμοί ερωτικών βασάνων, γλώσσες και πόθος• το φωτεινό, το σκοτεινό σημείο, όπου ο έρωτας μας συναντά για να μας καθηλώσει, το αναπόφευκτο στιγμιαίο άγγιγμα: η ρητή έλξη, ο πρόλογος δηλαδή μιας αντικειμενικής ιστορίας, που περιμένει τη Λι Μανγκ μέσα κυριολεκτικά στο επινοημένο σύμπαν του μυθιστορήματος. Συμπέρασμα: το πέρασμα από την καλά θεμελιωμένη συγγραφική χλωρίδα και πανίδα στη δική μας αναντίρρητη πραγματικότητα είναι απλώς υπόθεση ενός σκιρτήματος.
Ή μήπως η επινόηση είναι το άλλο όνομα του μέλλοντός μας; Του μέλλοντος, που ήδη αρχίζει να γεννιέται, να σχηματίζεται τώρα, αυτήν ακριβώς τη στιγμή που διαβάζω στο πρόσωπο της Λι Μανγκ την αποκλειστικά ιδιωτική μας, αληθινή πράξη. Σκύβοντας αργά, λίγα μόλις δευτερόλεπτα προτού ν΄ αναλυθώ μέσα στο ―σχεδόν ― μυθιστορηματικό στόμα της, είμαι ήδη το σημερινό κεφάλαιο.
