Το αβγολέμονο, αυτή η θεσπέσια συνάντηση αβγού και λεμονιού είναι ελληνικής έμπνευσης και καταγωγής. Η αρχαιότερη σάλτσα στο κόσμο, ίσως πιο γνωστή και από τον Παρθενώνα. Η μείξη αβγού και λεμονιού είναι εκρηκτική, όσο και η χημική αντίδραση διείσδυσης των μορίων του λεμονιού στον χτυπημένο κρόκο του αβγού. Η συνένωση ενός φυτικού οργανισμού όπως είναι το λεμόνι και ενός ζωικού είναι ενδεικτική των απείρων δυνατοτήτων και επιλογών που προσφέρει η ζωή η ίδια για ευφάνταστες, ετερόκλητες συνευρέσεις που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Η αίσθηση του αβγολέμονου αναταράσσει τις θηλές της στοματικής κοιλότητας, αιχμαλωτίζει τη γλώσσα, επαναπροσδιορίζει την ορμονική ισορροπία κατά την εμμηνόπαυση και καταπολεμά την ροδόχρου νόσο, αντικαθιστώντας ακόμη και τα καλύτερα αντηλιακά.
Πρώτος από όλους αναφέρθηκε σε , αυτή την υπέροχη μείξη ο Περικλής. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ντόναλντ Κέιγκαν, η Ασπασία του ετοίμαζε κάθε πρωί αβγολέμονο για να τον κρατά δραστήριο όλη μέρα και όλη νύχτα. Χρησιμοποιούσε μόνο δίκροκα αυγά και ποτέ κανονικά και τα συνδύαζε μόνο με λεμόνια από το Άκτιο, με οξύτητα λίγο μικρότερη από αυτή που έχουν λεμόνια από άλλα μέρη (αυτό αποδείχθηκε αργότερα).
Οι περιπέτειες του αβγολέμονου άρχισαν όταν φανατικές θρησκευτικές ομάδες και αντιδραστικές πολιτικές κλίκες απαγόρευσαν τη μείξη ρευστών φυτικής και ζωικής προέλευσης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η καθαρότητα στο σώμα και το πνεύμα. Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η περίοδος του Μεσαίωνα όπου το αβγολέμονο δεν επιτρεπόταν όχι μόνο να το φτιάξουν οι άνθρωποι αλλά ούτε και να αναφερθούν σε αυτό. Πίστευαν ότι το έμβρυο που φέρει το αβγό όταν έρχεται σε επαφή με κάτι όξινο, όπως το λεμόνι, δαιμονοποιείται, εισχωρεί στις ψυχές των ανθρώπων και τους απομακρύνει από το σωστό δρόμο της αρετής και της εγκράτειας. Ο Γουλιέλμος του Όκαμ αναφέρει ότι δεκάδες νοικοκυρές καταδικάστηκαν όταν επιχείρησαν κρυφά να φτιάξουν αβγολέμονο και τις έκαψαν ζωντανές ή σάπισαν στις φυλακές. Τους άντρες δε, που δοκίμασαν το αβγολέμονο τους ξάπλωναν σε μια ιδιόμορφη ξύλινη κατασκευή και, αφού τους ακινητοποιούσαν, τους έκοβαν τα γεννητικά όργανα για μην έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν με το μολυσμένο σπέρμα τους τις επόμενες γενιές. Οι περισσότεροι πέθαιναν από αιμορραγία.
Το αβγολέμονο, όμως, παρόλους τους διωγμούς, φανερούς ή υπόγειους, επικράτησε και, μάλιστα, ανεδείχθη ως πηγή έμπνευσης για υψηλές καλλιτεχνικές, και όχι μόνο, δημιουργίες. Ο Γκαουντί βλέποντας μια μέρα μια γυναίκα να χτυπά αβγολέμονο πριν το ρίξει στην κατσαρόλα με τη σούπα κοτόπουλο, παρατήρησε τα διαδοχικά καμπυλωτά σχήματα που έσβηναν και επανέρχονταν δημιουργώντας ένα μοναδικό μοτίβο στην επιφάνεια του σκεύους. Το γεγονός αυτό ήταν καθοριστικό στην προσπάθεια του να ανανεώσει την αρχιτεκτονική έκφραση. Το εμβληματικό έργο Κάσα Μιλά, το εμπνεύστηκε εξ ολοκλήρου από τα σχέδια που άφησε το αβγολέμονο σε διαφανή γυάλινο δοχείο κατά τη διάρκεια της μίξης του αβγού και λεμονιού.
Αλλά και η ζωγραφική θεματική έχει εμπνευστεί από το αβγολέμονο. Στον κλασικό πίνακα του Mikhail Germashev «Προετοιμασία για το Πάσχα», ο παππούς χτυπά σε ένα δοχείο αβγολέμονο που το χρησιμοποιεί σαν βάση για να βάψει τα αυγά του Πάσχα παρέα με τα εγγονάκια του.
Στο Μεξικό, μια από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής αβγών στο κόσμο, το αβγολέμονο έχει την τιμητική του. Όταν ανοίγει ένα νέο πτηνοτροφείο ραίνουν με αβγολέμονο τον περιβάλλοντα χώρο της μονάδας για να παγιδεύεται το κακό μάτι που δεν μπορεί να αντισταθεί στη γεύση του αβγολέμονου. Και στην Ινδία, στο οροπέδιο Ντέκαν, όπου υπάρχει μεγάλη παραγωγή αβγών και λεμονιών, συνηθίζεται να αλείφουν τις πατούσες των κοριτσιών όταν γεννιούνται με αβγολέμονο για να είναι η περπατησιά τους στη γη ελαφριά και αέρινη.
Δυστυχώς, το αίτημα να εορτάζεται και το αβγολέμονο μαζί με την παγκόσμια ημέρα αβγού κάθε Οκτώβρη έχει για ώρες απορριφθεί από τις χώρες του βορά που η παραγωγή του λεμονιού είναι μικρή και οι ελεύθερες κότες τους γεννούν λίγα αυγά. Ο κινέζος Ντιν Ζαν Μιν όμως, ο μεγαλύτερος παραγωγός αβγών στο κόσμο, υποσχέθηκε να επαναφέρει το αίτημα τον Οκτώβρη του 2024, υπολογίζοντας στη συνδρομή της Ελλάδας.
