«Όχι μια μουσική που λύνεται/μα πάθος για τη μέσα έκφραση/μιας ασυναρτησίας»

Στο νέο αφιέρωμα διαρκείας που φιλοξενεί ο Χάρτης, με τίτλο στίχους από το ποιητικό βιβλίο του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου Ο δύσκολος θάνατος (Θεσσαλονίκη 1954, Νεφέλη 2007), τραγουδοποιοί της νεότερης γενιάς παρουσιάζουν μελοποιήσεις ποιημάτων σύγχρονων ποιητριών και ποιητών που εκδόθηκαν στην Ελλάδα μετά το 2000. Το αφιέρωμα επιχειρεί να εξερευνήσει τη σχέση μεταξύ της ποιητικής τέχνης και της τραγουδοποιίας, όπως αμφότερες καλλιεργούνται και ανθίζουν τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη χώρα μας. Από τον Μάρτιο του 2024 έως και τον Μάρτιο του 2025, κάθε μήνα θα δημοσιεύεται στον Χάρτη μία μελοποίηση σε μορφή βίντεο καθώς και μια σύντομη γραπτή συνομιλία με τις/τους τραγουδοποιούς.

^_________
Ο Κρέων Κανακάρης μελοποιεί και ερμηνεύει το ποίημα «Με τα χέρια στις τσέπες» του Θεόδωρου Μπασιάκου.
^_______

Για ποιούς λόγους διάλεξες να μελοποιήσεις αυτό το ποίημα;

Στον Μπασιάκο (Ποιος είναι; Να πα' να τον μάθετε, που λέει σ’ άλλα συμφραζόμενα ο συγγραφέας του Μπιντέ), στο Μπασιάκο λέω, η μουσική είναι παρούσα με τα όλα της, με τις «ελαφρές μελωδίες», τα ταρατατζούμ αλλά και τις παύσεις της. Ίσως το διάλεξα για λόγους ευκολίας, λοιπόν! Δεν είναι μόνο αυτό όμως. Στο έργο του, κι αυτό το ποίημα είναι καλό δείγμα, πάντα υπάρχει κεντρί ― ή έστω ένα ζαχαρωμένο βότσαλο, που 'λεγε κι ο Χιόνης... Η δουλειά μου, όπως διαπιστώνω τώρα, ήταν περισσότερο να εκμαιεύσω ένα τραγούδι, παρά να μελοποιήσω ένα ποίημα. Η μελωδία προέκυψε ποδαροδρομικώς και με τα χέρια στις τσέπες.

Πόσο κοντά ή/και πόσο μακριά είναι το να γράφεις τραγούδια με το να γράφεις ποιήματα;

Νομίζω πως είναι πράγματα συγγενικά. Απλά στο ποίημα η υπόκρουση σημειώνεται με συμπαθητική μελάνη. Στο τραγούδι, όπου μουσική και στίχος πλάθονται αμοιβαία, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με τη μελωδία, το ρυθμό, την ερμηνεία κλπ., διαμορφώνουν ένα πιο «οριστικό» τοπίο. Αυτό συνεπάγεται κι έναν συγκεκριμένο τρόπο απεύθυνσης στη φαντασία του ακροατή. Το ποίημα, όσους κανόνες κι αν ακολουθεί ή παραβαίνει, είναι πιο ανοιχτό στην ενδεχομενικότητα, scripta volant δηλαδή, κι ας λένε.

Ποιές μελοποιήσεις ποιημάτων από εγχώριους ή ξένους καλλιτέχνες έχεις θαυμάσει και γιατί;

Μου ‘ρχονται στο μυαλό κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις στο έργο καλλιτεχνών, όπως η «Δικαίωση» του Καρυωτάκη, από την Ηδύλη Τσαλίκη κι ακόμα η «Νινόν» του Ορέστη Λάσκου, που μελοποίησε ο Σαββόπουλος. Μερικά τραγούδια της Violeta Parra, βασισμένα σε ποιήματα του αδελφού της Nicanor. Η «Ballade des dames du temps jadis» του Βιγιόν, όπως την τραγούδησε ο Brassens. Στις περισσότερες απ’ τις περιπτώσεις αυτές νιώθω πως η μουσική δένεται οργανικά με το λόγο, χωρίς να κραυγάζει το πόσο δουλεμένη είναι.
Πολύ ενδιαφέρον, από πρόσφατες κυκλοφορίες, παρουσιάζει το Estlin Project, που επικεντρώνεται στην ποίηση του Cummings.

Λειτουργεί το ποίημα σαν οδηγός για την μουσική που θα το συναντήσει, ή ανάποδα; Ποιες είναι κατά τη γνώμη σου οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να γίνει το ποίημα τραγούδι;

Συνήθως ο λόγος οδηγεί τη διαδικασία αυτή, το αντίθετο συμβαίνει μάλλον πιο σπάνια. Βασική προϋπόθεση είναι ν’ ακούς μες στο ποίημα κάτι που ενδεχομένως αξίζει να μάθουν περισσότεροι άνθρωποι.

Υπάρχει κάποιο ποίημα ή κάποια ποιητική σύνθεση που θα ήθελες πολύ να μελοποιήσεις στο μέλλον και αν ναι ποιο/ποια;

Κάτι από τη «Νυχτωδία των συνόρων» ή την «Εκδρομή» της Βικτωρίας Θεοδώρου.