Ποιήματα που μου αρέσουν υπερβολικά

Wystan Hugh Auden (1907-1973)

________________________

Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΟΥ ΥΠΟΚΡΙΝΕΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΠΙΟ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ

στον Edgar Wind

Τραγούδα τον έρωτα δίχως δισταγμό
Μα μ’ ένα έξοχο τέχνασμα, παλιό και ταιριαστό:
Όταν οι κυρίες σε ρωτούν Πόσο πολύ μ’ αγαπάς; εσύ
Δεν απαντάς ποτέ, όπως οι χριστιανοί, cosi-cosi
Γιατί οι ποιητές δεν είναι κληρικοί ταγμένοι μες στους τέσσερις τοίχους:
Σκέψου, αν έτσι απαντούσε ο Δάντης, ποιος θ’ ασχολιόταν με τους δικούς του στίχους;
Να είσαι πανούργος, ευέλικτος, οξύνους, άσσος στα στολίδια με τις λέξεις
Και φυσικά να μην ακούς ποτέ τους κριτικούς, μ’ αυτούς μην μπλέξεις
Γιατί τ’ αγροίκα χωριάτικα λαρύγγια τους τα μόνα που ορέγονται απ’ τα βιβλία
Είναι κάτι νερόβραστα φαγιά από τα χέρια ξερακιανών μαγείρων, με γεύση αθλία
Λες και η Μούσα διάλεξε, για να γραφτούν, από τους γιους της, το πιο ανόρεχτο μυαλό·
Ο καλός ο ποιητής έχει μιαν ακόλαστη αδυναμία να παίζει με τις λέξεις, ως γνωστό.

Ας πούμε πως η Βεατρίκη σου άργησε πάλι
Και θέλεις τώρα να μας πεις πως περιμένοντάς την ζεις ένα χάλι
Σκέψου ελεύθερα, βρες την αίσθηση την αληθινή
Ναι, την αγαπάς τόσο πολύ που η κάθε ώρα μετράει για διπλή
Μα εσύ πρέπει να γράψεις ―Καθώς την περίμενα για να φανεί
Το κάθε δευτερόλεπτο ήταν πιο ζοφερό απ’ όλους μαζί
(Κάπως έτσι, κι άμα μπορείς, με περισσότερη λεπτοδουλειά)
Τους ερεβώδεις αιώνες που χρειάστηκαν για να γεμίσει με ορυκτά
Εκείνο τ’ ορυχείο όταν ο Έρωτας του Ενδυμίωνα σα μονόλιθος ξεριζώθηκε από τη γη·
Με τέτοια ψέματα, μικρά μα ευφυή, το κάθε ποίημα αποκτά ζωή.
Μετά, η καλή σου ίσως σε παρατήσει άμα βρεθεί κάνας άλλος μορφονιός
Ή μπορεί να σε πνίξει στα χρέη, ή μπορεί να πάει και να πεθάνει εντελώς,
Μα εσύ να θυμάσαι: καμιά μεταφορά δεν μπορεί να εκφράσει
Τούτο το δράμα των αιώνων όταν την έχεις χάσει·
Τα δάκρυά σου αξίζουνε μόνο αν μας ευθυμούν·
Ω Μακάρια Θλίψη! όλο κι όλο αυτό μπορούν οι θλιμμένοι στίχοι να πουν.

Εσένα η έγνοια σου είναι οι δεσποσύνες οι ζωντανές
(Κάποιες εμπνέουν των αντρών τον λογισμό με λογής παραξενιές):
Μπορεί τα χρονάκια της δικιάς σου να την κάνουνε να δείχνει για μαμά σου
Ή να έχει το ένα πόδι πιο κοντό απ’ το άλλο, για φαντάσου
Ή να τις αρέσουν τα μοντέρνα σπορ κι οι χοροί της εποχής
Το τυχερό σου είναι αυτό, μα για εμάς μια αφορμή αναψυχής·
Θα τη λατρέψουμε μόνο αν κατάλληλα μας την παρουσιάσεις
Παρασταίνοντάς την σαν το θαύμα της πλάσης.
Τραγούδα το θριαμβικό της διάβα στης γης τούτης τα μέρη
Με τον ήλιο στα πόδια της, το φεγγάρι μες στο δεξί της χέρι
Κι εφτά πλανήτες στα μαλλιά της να λάμπουν μεμιάς
Η Αυτοκράτειρα των Αιθέρων, η Βασίλισσα της Νυχτιάς·
Πες μας για τη συνοδειά της, εννιά κύκνοι βασιλικοί
Κι αγριόχηνες που της πλέκουν για φωτοστέφανο μια μαγική γραφή
Και ιππόκαμποι στο διάβα της όταν σκίζει τα νερά
Και τέρατα θαλάσσια, ήμερα για χάρη της, πρώτη φορά.
Τραγούδα τη στιγμή όταν πατά σε μιαν ακτή που αγαλλιά
Κι ευλογεί την άμπελο, και τον πόλεμο σταματά.

Τέτοιον ύμνο συνθέτεις στην καλή σου, αίφνης όμως
Με οχλαγωγή και τουφεκιές γεμίζει έξω ο δρόμος.
Σε μια νύχτα μέσα, στο Νέο Καθεστώς
Τι εφιάλτης, ο Ποιητής δεν είναι πια αρεστός.
Μείνε στο γραφείο σου εσύ, μην αφήνεις τον πανικό να σε τουμπάρει
Αυτό που τώρα γράφεις μπορεί και να σου σώσει το τομάρι:
Απλώς άλλαξε το φύλο σε μερικές αντωνυμίες, πρόσθεσε κάτι εδώ κι εκεί
Και ιδού! να μια πανηγυρική ωδή που υμνεί
(Δεν θα καταλάβει τίποτα ο λογοκριτής, ο Θεός να τον έχει καλά)
Τον νέο Αρχιστράτηγο, αυτόν τον κοιλαρά.
Βέβαια, μερικά επίθετα, όπως με στηθάκια σαν το κρίνο λευκά
Πρέπει να προσαρμοστούν, να γίνουν αυτός με τη λιονταρίσια καρδιά
Ο τίτλος Η Θεά των ταπεινών πτηνών των αγρών
Να γίνει Ο Μέγας Αποστραγγιστής των ελών
Κι έτσι, μέσα σε μια ώρα, με τέτοιο ποίημα, σε βλέπω υποψήφιο νικητή
Για το ετήσιο βραβείο Του ή για μια Σύνταξη κρατική.
Άσε δε που θα πεθάνεις στο κρεβατάκι σου (όχι όμως κι Αυτός:
Σκέτη πληγή για τον λαό, από κρεμάλα ή τουφέκι θα πάει σηκωτός).
Αν και, ο τίμιος Ιάγος, πιστός στη φύση του, Ντροπή!
Θα γράψει στα περιθώρια του βιβλίου σου, Γλείφτη! Υποκριτή!
Ωστόσο, οι άδολες καρδιές, τα καθαρά μυαλά, θ’ αφουγκραστούν
της δόξας το ανακοινωθέν
Και μέσα σε εισαγωγικά θα κλείσουν τούτην την ιστορία σου,
σαν κάτι δήθεν
Σκεπτόμενοι ―Αχ, παλιοκατεργάρη! Θα μείνει πάντα για μας κρυφό
Το όνομα ή η κοψιά της. Δεν πειράζει, ίσως και να’ ναι προτιμότερο αυτό.
Διότι τον Μέσο Άνθρωπο, εκ γενετής, ή λόγω παιδείας,
Αυτό το Είδωλο Θεού, που’ χει ξεχάσει τη θέση του εντός της κοινωνίας,
Πλάσμα αυτοτελές, που μονάχο του τον εαυτό του τον παιδεύει,
Το μόνο πλάσμα που ξέρει πώς να ξεγελά, να κοροϊδεύει,
Χωρίς τίποτε πια το φυσικό όταν χαμογελά τάχα με αγάπη
Σαν τις κούφιες θεωρίες του για το φυσικό του ανθρώπου, σκέτη απάτη,
Τι άλλο, παρά τέτοια παραμύθια, τέτοια καλή σοδειά λογοπαιγνίων
Μπορεί να κεντρίσει την ψευδόμενη φύση του ώστε να πιστεύει πως,
τουναντίον,
Η αγάπη, ή η αλήθεια, σε κάθε εμβριθή τους εκδοχή
Σαν την ορθοφροσύνη κι αυτές, μένουν πάντα κρυμμένες στη σιωπή;

Σεπτέμβριος 1953

Aπό την έκδοση: Auden: Collected Poems, επιμ. Edward Mendelson, Faber & Faber 1976.
«Συνομιλεί» με το ποίημα «Εν Δήμω της Μικράς Ασίας» του Κ. Π. Καβάφη.