Επιστολές ή περί άλλα...

¤¦ Στη στή­λη αυ­τή δη­μο­σιεύ­ο­νται εν­δια­φέ­ρου­σες επι­στο­λές γνω­στών καλ­λι­τε­χνών (συγ­γρα­φέ­ων, μου­σι­κών, ζω­γρά­φων,...) απευ­θυ­νό­με­νες σε φί­λους, συ­να­δέλ­φους, οι­κεί­ους ή απλώς γνω­στούς, στις οποί­ες ανα­φέ­ρο­νται σε θέ­μα­τα που ου­δε­μία σχέ­ση έχουν με το καλ­λι­τε­χνι­κό τους έρ­γο ού­τε, ει δυ­να­τόν, με τις τέ­χνες γε­νι­κό­τε­ρα. Μπο­ρεί να πρό­κει­ται για θέ­μα­τα προ­σω­πι­κά ή επι­και­ρό­τη­τας, να αφο­ρούν τρα­γι­κά συμ­βά­ντα ή να σα­τι­ρί­ζουν κα­τα­στά­σεις και αν­θρώ­πους. Το πιο ση­μα­ντι­κό κρι­τή­ριο για την επι­λο­γή τους θα εί­ναι το εν­δια­φέ­ρον που πα­ρου­σιά­ζουν, φυ­σι­κά, αλ­λά και το κα­τά πό­σο, μέ­σα από αυ­τές, δια­φαί­νο­νται πλευ­ρές της προ­σω­πι­κό­τη­τας των επι­στο­λο­γρά­φων ή των απο­δε­κτών, που απέ­χουν ή και επι­βε­βαιώ­νουν τη συμ­βα­τι­κή ει­κό­να που έχου­με δια­μορ­φώ­σει στο νου μας για τους καλ­λι­τέ­χνες αυ­τούς σαν άτο­μα. Ως εκ τού­του, η επι­λο­γή των επι­στο­λών εί­ναι κα­θα­ρά υπο­κει­με­νι­κή.


Επιστολές ή περί άλλα...

ΕΠΙ­ΣΤΟ­ΛΗ ΤΗΣ
Φ Ρ Ι Ν Τ Α   Κ Α Λ Ο
ΣΤΟΝ
Ν Τ Ι Ε Γ Ο    Ρ Ι Β Ε Ρ Α

Το τεχνητό πόδι της Φρίντα
Το τεχνητό πόδι της Φρίντα



Με­ξι­κό
1953

Αγα­πη­τέ μου κε Ντιέ­γο,

Σου γρά­φω αυ­τό το γράμ­μα από το δω­μά­τιο του νο­σο­κο­μεί­ου προ­τού να ει­σα­χθώ στην αί­θου­σα χει­ρουρ­γεί­ου. Μου λέ­νε να κά­νω γρή­γο­ρα, εί­μαι όμως απο­φα­σι­σμέ­νη πρώ­τα να τε­λειώ­σω αυ­τό το γράμ­μα, για­τί δεν θέ­λω να αφή­σω τί­πο­τα μι­σο­τε­λειω­μέ­νο. Ει­δι­κά τώ­ρα που ξέ­ρω τι πρό­κει­ται να κά­νουν. Θέ­λουν να πλη­γώ­σουν την υπε­ρη­φά­νειά μου κό­βο­ντας ένα πό­δι. Όταν μου εί­παν ότι θα χρεια­στεί να προ­χω­ρή­σουν σε ακρω­τη­ρια­σμό, δεν αντέ­δρα­σα σε αυ­τό το νέο όπως όλοι πε­ρί­με­ναν. Όχι, ήμου­να ήδη μια σα­κα­τε­μέ­νη γυ­ναί­κα τό­τε που σε έχα­σα, ξα­νά, ίσως για πολ­λο­στή φο­ρά, και όμως επέ­ζη­σα.

Δεν με φο­βί­ζει ο πό­νος και το ξέ­ρεις. Εί­ναι σχε­δόν συ­νυ­φα­σμέ­νος με την ύπαρ­ξή μου, αν και ομο­λο­γώ ότι υπέ­φε­ρα, και πο­λύ μά­λι­στα, κά­θε φο­ρά που με απα­τού­σες, κά­θε φο­ρά που το έκα­νες, όχι μό­νο με την αδελ­φή μου* αλ­λά και με τό­σες άλ­λες γυ­ναί­κες. Πώς αφέ­θη­καν έτσι να τις κο­ροϊ­δέ­ψεις; Πι­στεύ­εις ότι ήμου­να έξω φρε­νών λό­γω της Κρι­στί­να, σή­με­ρα όμως σου ομο­λο­γώ ότι δεν ήταν εξαι­τί­ας της. Ήταν εξαι­τί­ας μου και εξαι­τί­ας σου. Πρώ­τα-πρώ­τα εξαι­τί­ας μου, αφού πο­τέ δεν μπό­ρε­σα να κα­τα­λά­βω τι γύ­ρευ­ες και γυ­ρεύ­εις ακό­μα, τι σου προ­σφέ­ρουν αυ­τές που εγώ δεν μπο­ρώ. Ας μην κο­ροϊ­δευό­μα­στε Ντιέ­γκο, σού έδω­σα ό,τι ήταν αν­θρω­πί­νως δυ­να­τό να προ­σφέ­ρω, το ξέ­ρου­με και οι δυο μας. Και όμως, πώς διά­ο­λο κα­τα­φέρ­νεις να γοη­τεύ­εις τό­σες γυ­ναί­κες όταν εί­σαι ένα τό­σο άσχη­μο κα­θί­κι;

Ο λό­γος που σου γρά­φω δεν εί­ναι με σκο­πό να σε κα­τη­γο­ρή­σω για κά­τι πε­ρισ­σό­τε­ρο από όσα ήδη έχου­με κα­τη­γο­ρή­σει ο ένας τον άλ­λο σε αυ­τή, και σε πό­σες άρα­γε ακό­μα πα­λιο­ζω­ές. Εί­ναι επει­δή θα μου κό­ψουν το ένα μου πό­δι (διά­ο­λε, τε­λι­κά το πή­ρε αυ­τό που ήθε­λε). Σου το έχω πει ότι, εδώ και πο­λύ και­ρό θε­ω­ρού­σα τον εαυ­τό μου λει­ψό, αλ­λά για­τί γα­μώ­το πρέ­πει να το ξέ­ρει όλος ο κό­σμος γύ­ρω μου; Τώ­ρα, ο δια­με­λι­σμός μου θα εί­ναι εμ­φα­νής, έτσι ώστε να τον βλέ­πουν όλοι, να τον βλέ­πεις εσύ... Γι αυ­τό σου το λέω εγώ, προ­τού το μά­θεις από κου­βέ­ντες αλ­λω­νών. Συγ­χώ­ρε­σέ με που δεν ήρ­θα προ­σω­πι­κά στο σπί­τι σου να σου το πω, όμως εί­ναι τέ­τοιες οι συν­θή­κες και η κα­τά­στα­σή μου, που δεν μου επι­τρέ­πε­ται να βγώ από το δω­μά­τιο, ού­τε για να παω στο μπά­νιο. Δεν έχω την πρό­θε­ση να κά­νω εσέ­να ή οποιον­δή­πο­τε άλ­λον να με λυ­πη­θεί και δεν θέ­λω να έχεις ενο­χές. Σου γρά­φω για να σου πω ότι σε απο­δε­σμεύω, σε ακρω­τη­ριά­ζω. Να εί­σαι ευ­τυ­χι­σμέ­νος και να μη με γυ­ρέ­ψεις ξα­νά. Δεν θέ­λω να ξα­να­μά­θω νέα σου και δεν θέ­λω κι εσύ να μά­θεις δι­κά μου. Αν υπάρ­χει κά­τι που θα με κά­νει χα­ρού­με­νη προ­τού πε­θά­νω αυ­τό θα εί­ναι να μην ξα­να­δώ την απαί­σια κα­κά­σχη­μη σκα­τό­φα­τσά σου να τρι­γυρ­νά­ει στον κή­πο μου.

Αυ­τά· τώ­ρα μπο­ρώ να πάω ήρε­μη να με κά­νουν κομ­μα­τά­κια.

Αντίο από κά­ποια που εί­ναι τρε­λά και πα­θια­σμέ­να ερω­τευ­μέ­νη μα­ζί σου.

Η Φρί­ντα σου.


________________
* Πρό­κει­ται για την αδελ­φή της, την Κρι­στί­να Κά­λο (Cristina Kahlo, 1908-1964), η οποία υπήρ­ξε ερω­μέ­νη του Ρι­βέ­ρα και αφορ­μή για το δια­ζύ­γιο του με την Φρί­ντα το 1939.


Φρίντα Κάλο: «Φρίντα και Ντιέγο Ριβέρα» 1931
Φρίντα Κάλο: «Φρίντα και Ντιέγο Ριβέρα» 1931



Η Φρί­ντα Κά­λο (Frida Kahlo, 1907-1954), όταν έστει­λε αυ­τή την επι­στο­λή από το νο­σο­κο­μείο ήταν γνω­στή ζω­γρά­φος με πλού­σιο έρ­γο, που όμως δεν εί­χε τό­τε την ανα­γνώ­ρι­ση που εί­χε εκεί­νο του Ρι­βέ­ρα. Σε ηλι­κία 18 ετών τραυ­μα­τί­στη­κε πο­λύ σο­βα­ρά στην σπον­δυ­λι­κή στή­λη σε αυ­το­κι­νη­τι­στι­κό δυ­στύ­χη­μα, και η ακι­νη­σία που της επι­βλή­θη­κε για κά­ποιους μή­νες την έσπρω­ξε να ασχο­λη­θεί με την ζω­γρα­φι­κή, αλ­λά έκα­νε την υπό­λοι­πη ζωή της να κυ­λί­σει μέ­σα σε συ­νε­χή πό­νο, πολ­λές εγ­χει­ρί­σεις, νάρ­θη­κες, μέ­χρι τον ακρω­τη­ρια­σμό του πο­διού της. Υπήρ­ξε μέ­λος του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, της Τέ­ταρ­της Διε­θνούς και, με­τά, πά­λι του Κ.Κ. Γνώ­ρι­σε τον Ρι­βέ­ρα το 1927 και πα­ντρεύ­τη­καν το 1929. Έζη­σαν μια θυ­ελ­λώ­δη σχέ­ση, με πά­θος, απι­στί­ες (εί­ναι γνω­στή η σύ­ντο­μη ερω­τι­κή σχέ­ση της Κά­λο με τον Τρό­τσκι), απο­μα­κρύν­σεις, επα­να­συν­δέ­σεις. Το 1939 πή­ραν δια­ζύ­γιο, για να πα­ντρευ­τούν ξα­νά τον Δε­κέμ­βριο του 1940. Το έρ­γο της επα­νε­κτι­μή­θη­κε και ανα­γνω­ρί­στη­κε διε­θνώς από την δε­κα­ε­τία του 1970 και με­τά.

Ο Ντιέ­γο Ρι­βέ­ρα (Diego Rivera, 1886-1957) όταν έλα­βε την επι­στο­λή αυ­τή ήταν ήδη διά­ση­μος ζω­γρά­φος, ιδιαί­τε­ρα σαν πρω­το­πό­ρος στην τέ­χνη της τοι­χο­γρα­φί­ας, κα­θώς εί­χε δη­μιουρ­γή­σει πολ­λά έρ­γα σε κρα­τι­κά κτή­ρια και Πα­νε­πι­στή­μια στο Με­ξι­κό, αλ­λά και στις ΗΠΑ (στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρ­κη, στο Detroit Institute of Arts, στην Διε­θνή Έκ­θε­ση του Σαν Φραν­σί­σκο και αλ­λού). Ήταν επί­σης γνω­στός για την πο­λι­τι­κή του δρά­ση στον χώ­ρο της Κομ­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς στο Με­ξι­κό, εί­τε σαν μέ­λος του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, εί­τε στο πλευ­ρό του Τρό­τσκι κα­τά τα χρό­νια της εξο­ρί­ας του στο Με­ξι­κό, όταν υπέ­γρα­ψε μα­ζί με τον Αντρέ Μπρε­τόν το Μα­νι­φέ­στο για μια ανε­ξάρ­τη­τη επα­να­στα­τι­κή τέ­χνη, το οποίο εί­χε συ­ντά­ξει ο Τρό­τσκι. Εξί­σου πλού­σια ήταν και η ερω­τι­κή του ζωή, αφού η Φρί­ντα Κά­λο ήταν η τρί­τη σύ­ζυ­γός του, και ο με­γα­λύ­τε­ρος έρω­τας, πα­ρ' όλες τις συ­νε­χείς εξω­συ­ζυ­γι­κές σχέ­σεις του. Ένα χρό­νο με­τά τον θά­να­το της Κά­λο, έκα­νε τέ­ταρ­το γά­μο με την γκα­λε­ρί­στα και ατζέ­ντισ­σά του Έμα Ουρ­τά­δο.

ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: