Τα περιστέρια, ή αγριοπερίστερα των βράχων, όπως τα ονόμαζε ο Δαρβίνος, είναι πτηνά της οικογένειας των περιστερίδων. Συνήθως έχουν γκριζογάλανο χρώμα και άσπρα πλευρά. Η ουρά τους καταλήγει σε μια σκούρα γραμμή και οι φτερούγες έχουν άλλες δύο, μαύρες. Τα περιστέρια ζουν σε υπαίθρια αλλά και σε απόκρημνα περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα οι γκρεμοί, όπου φωλιάζουν τα αγριοπερίστερα. Αν και αρχικά ζούσαν σε άγρια κατάσταση, σταδιακά ο άνθρωπος τα εξημέρωσε και εγκαταστάθηκαν στις πόλεις.
❦
Περιπλανιόμουν στην σκληρή πλάτη του Ψυρρή, εκεί που τα τουριστικά μαγαζιά δίνουν σιγά σιγά τη θέση τους
σε εγκαταλελειμμένα κτήρια και σε παρατημένες στοές και πολυκατοικίες και όπου κενά οικόπεδα έχουν μετατραπεί σε πάρκινγκ. Βόλτες με αυξανόμενη ένταση από την οδό Αριστοφάνους που συναντά την Μενάνδρου και την Ευριπίδου έως την πλατεία Θεάτρου και την οδό Σωκράτους με έβγαζαν στην Βαρβάκειο Αγορά και στην ομώνυμη πλατεία της και μια σύγχυση με έβρισκε και με συνόδευε πάντοτε, είτε ερχόμουν από την ιστορική Πανεπιστημίου, από την Ομόνοια και την Αθηνάς, είτε από την Αθήνα του εμπορίου, όπως είναι η Ερμού και το Μοναστηράκι, ή από το Θησείο και το τουριστικό Ψυρρή και συνειδητοποιούσα έτσι πως εδώ που όλο με έβγαζε ο δρόμος μου δεν γυρνούσε την πλάτη μόνον η ακμάζουσα, τάχα, περιοχή του Ψυρρή, όσο ολόκληρη η Αθήνα.
❦
Η λέξη περιστέρι προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη περιστερά, η οποία με τη σειρά της προήλθε μάλλον από την σημιτική φράση perah Istar, δηλαδή το πτηνό της Ιστάρ, μιας θεότητας ανάλογης προς την ελληνική Αφροδίτη.
Το αρσενικό περιστέρι ονομάζεται γούτος, το θηλυκό περιστέρα και τα νεογέννητα και νεαρά πιτσούνια. Ο τελευταίος όρος χρησιμοποιείται συμβολικά στην ελληνική γλώσσα για να περιγράψει ένα ερωτευμένο ζευγάρι εξαιτίας της τρυφερότητας που φαίνεται να δείχνουν τα περιστέρια στο έτερόν τους ήμισυ.
Η Βούτα ή Ουτζίτικο είναι μια ράτσα περιστεριού που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Είναι περιστέρι παράστασης και όχι περιστέρι εκτροφής για βρώση. Πετάει ψηλά μέχρι τα σύννεφα, και ύστερα εκτελεί κάθετη πτώση με ταχύτητες που φτάνουν τα 230 χιλιόμετρα την ώρα, επιβραδύνοντας μερικά μετρά πριν την προσγείωση της.
❦
Όμως μέσα εδώ υπήρχε έντονη ζωή και μία πολυπολιτισμικότητα άλλου τύπου από αυτήν που θα βρει κάποιος πηγαίνοντας στην Ακρόπολη. Με παραξένεψε η απόσταση των δύο κόσμων, με τράβηξε μέσα της. Τότε έπεσα στο βιβλίο ενός Πολωνού κοινωνιολόγου με τίτλο Σπαταλημένες ζωές. Αυτός μιλούσε για το δίπολο τουρίστα και πλάνητα, το οποίο χαρακτηρίζει τη μετανεωτερική κοινωνία μας. Ο πλάνητας ταξιδεύει επειδή δεν έχει επιλογή και ο τουρίστας επειδή θέλει και μπορεί. Μου φάνηκε ταιριαστό. Στην Αθήνα, την πόλη-θεά του τουρισμού και της δημοκρατίας είχα ανακαλύψει ένα μικρό «χωριό» γεμάτο πλάνητες αντί τουρίστες.
❦
Σύμφωνα με τους ειδικούς ερευνητές τα περιστέρια έρχονται από την Ανατολή και πιο συγκεκριμένα από την Ινδία και την περιοχή της Περσίας. Η παλαιότερη γνωστή μαρτυρία για κατοικίδια περιστέρια προέρχεται από τον καιρό της Πέμπτης Αιγυπτιακής Δυναστείας. Σήμερα υπολογίζεται πως στην Ευρώπη ο πληθυσμός των περιστεριών που ζουν σε φυσικό και αστικό περιβάλλον κυμαίνεται ανάμεσα στα δεκαεπτά και τα είκοσι επτά εκατομμύρια.
Το περιστέρι συνοδεύουν ενδιαφέροντες συμβολισμοί. Ένας από αυτούς είναι η ειρήνη και προέρχεται από την Παλαιά Διαθήκη και συγκεκριμένα από τον Κατακλυσμό του Νώε. Με το πέρας του κατακλυσμού, ο Νώε έστειλε δυο περιστέρια για να δει αν απέμεινε πουθενά ξηρά. Τα περιστέρια επέστρεψαν κρατώντας ένα κλαδί ελιάς, δείχνοντας πως ο θεός σταμάτησε να πολεμά τους ανθρώπους. Εξάλλου το περιστέρι συμβολίζει την αθωότητα και την αγνότητα και στη Χριστιανική θρησκεία αποτελεί σύμβολο του Αγίου Πνεύματος.
Συζητώντας με φίλους και γνωστούς για την συγκεκριμένη περιοχή συχνά επανερχόταν στη συζήτηση μία αίσθηση κινδύνου και ανασφάλειας. Παρόλα αυτά, συνέχιζα πεισματικά να περπατώ με την ψηφιακή μου κάμερα σχετικά εκτεθειμένη και το πορτοφόλι στην πίσω δεξιά τσέπη του παντελονιού. Ήθελα ν’ αποδείξω στον εαυτό μου ότι δεν διατρέχω κάποιον κίνδυνο; Σε κάθε περίπτωση μετά από καιρό είχα καταφέρει να γκρεμίσω το αφήγημα μιας υποτιθέμενης διαφοράς με αυτούς τους «άλλους» που η πόλη τούς έχει γυρισμένη την πλάτη. Κοιτούσα το βιβλίο μου, το οποίο άθελα του με συνόδευε στις παρατηρήσεις μου, και διάβαζα για την ελευθερία της επιλογής πάνω στην οποία έχει κατασκευαστεί ολόκληρο το καπιταλιστικό οικοδόμημα. Όσο βυθιζόμουν στη γειτονιά, τόσο έβλεπα συνθήματα όπως το «δεν υπάρχουν αδιέξοδα στην δημοκρατία», ή «όποιος δουλεύει σκληρά ανταμείβεται» να γκρεμίζονται γελοιωδώς μπροστά στα μάτια μου.
❦
Στις σύγχρονες μητροπόλεις τα περιστέρια έχουν πολλούς εχθρούς, κάποιοι εκ των οποίων τα αποκαλούν «φτερωτούς αρουραίους». Τα περιττώματά τους είναι μια από τις σοβαρές ενοχλήσεις που έρχονται στο νου και μόνον με την εμφάνισή τους. Για τον λόγο αυτόν καταστήματα και σπίτια εφαρμόζουν τις εξής μεθόδους και χρησιμοποιούν προϊόντα, όπως:
1. Περιμετρική επάλειψη με βαζελίνη
2. Βόλους Ναφθαλίνης
3. Μπαχαρικά με έντονη μυρωδιά
4. Συστήματα πλαστικών ακίδων
5. CD που επικρέμανται από κάγκελα, κιγκλιδώματα, οροφές, ταράτσες
6. Σακούλες Super Market που κουνιούνται με τον αέρα
7. Απωθητικά spray
8. Συστήματα εκπομπής υπερήχων.
Κανένα αδιέξοδο, λοιπόν, δεν βλέπουν ορισμένοι και συνιστούν σκληρή δουλειά... Όσον αφορά το αδιέξοδο, μου 'ρθε αμέσως στο μυαλό η πλατεία Βαρβακείου. Μεγαλώνοντας την περνούσα από την πλευρά της Αθηνάς και την έβλεπα πάντα σαν αδιέξοδο, όχι ένα αδιέξοδο φυσικό, καθώς είναι διαμπερής, αλλά νοητό, καθώς ο κόσμος που κρυβόταν από πίσω της ήταν επικίνδυνος· έτσι μου έλεγαν. Με τα χρόνια και μελετώντας τις πλατείες της πόλης συνειδητοποίησα ότι η συγκεκριμένη πλατεία κατασκευάστηκε ακριβώς για να είναι αδιέξοδο. Υπήρξε ένας τοίχος, ώστε να κρύβει από τους τουρίστες που κατέφθαναν ανά χιλιάδες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 όλη τη «βρομιά» μας. Μόνον που η «βρομιά» ήταν άνθρωποι, οι οποίοι μάλιστα, για να περάσω και στο έτερο γραφικό σύνθημα, ήταν σκληρά εργαζόμενοι. Γνώρισα κάποιους από αυτούς· και δεν ήταν σύγχρονοι νομάδες που δουλεύουν απ’ όλες τις άκρες του κόσμου με το λάπτοπ τους. Ορίστε, πώς τα λόγια του Πολωνού συγγραφέα, ότι η παγκόσμια κινητικότητα έχει δύο εκφάνσεις, αυτήν της ελευθερίας και αυτήν του καταναγκασμού, εντείνονταν και επιβεβαιώνονταν μπροστά στα μάτια μου.
❦
Τα περιστέρια έχουν αυξημένη την αίσθηση του προσανατολισμού. Χρησιμοποιούν τα μαγνητικά πεδία της Γης με σκοπό να επιστρέψουν στο σημείο από το οποίο ξεκίνησαν το ταξίδι τους, γεγονός που στο παρελθόν τα καθιστούσε ιδανικούς ταχυδρόμους.
Όμως τείνουν να πεθαίνουν σε απομακρυσμένα μέρη. Το περιστέρι προτιμά να πεθάνει κάπου ήρεμα, δίχως οχλήσεις και δίχως τον κίνδυνο να κατασπαραχθεί ζωντανό τις τελευταίες του στιγμές σε αυτόν τον κόσμο, αν και νεκρό θα εκτιμηθεί δεόντως από τα λοιπά μέλη του οικοσυστήματος της πόλης, όπως οι γάτες, οι σκύλοι ή τα ποντίκια.
❦
Η αίσθηση ελευθερίας του τουρίστα, σύμφωνα με εκείνον τον κοινωνιολόγο, είναι το αποτέλεσμα της κρίσιμης διαφοράς του από τον πλάνητα. Τους χρειαζόμαστε λοιπόν αυτούς τους πλάνητες που συναντούσα κάθε φορά που έμπαινα στη γειτονιά. Το σύστημα τους δημιουργεί γιατί είναι ξένοι. Και οι ξένοι προκαλούν αβεβαιότητα και δυσφορία. Μπορείς να κατηγορήσεις αυτούς τους περιπλανώμενους αλήτες για την βρομιά της πόλης, την εγκληματικότητα, την υφαρπαγή των θέσεων εργασίας και τα λοιπά. Ένας Ιταλός αρχιτέκτονας, μιλώντας για τον θάνατο του τραγικού, περιγράφει μία κοινωνία που επειδή πλήττεται από το τραγικό και τις εκφάνσεις του απλώς επιλέγει να το απομακρύνει. Έτσι, όταν αυτοί οι ξένοι πεθαίνουν στις βομβαρδισμένες πόλεις τους, αδιαφορούμε· όταν πεθαίνουν στα πελάγη και τις ακτές μας, μακριά από τις πόλεις μας, αδιαφορούμε· όταν πεθαίνουν στις πόλεις μας αρκεί να μην τους βλέπουμε για να μπορούμε να αδιαφορούμε...
Τα περιστέρια δεν είναι αποδημητικά. Δεν ήρθαν μόνα τους. Τα φέραμε εμείς για να περπατάνε στις μεγάλες μας πλατείες. Και όταν βραδιάζει, τα περιστέρια της παράστασης παύουν να ‘ναι τουριστική ατραξιόν. Αναρωτήθηκα μεταξύ σοβαρού και αστείου πού πάνε τότε, πού κοιμούνται· έχει δει κανείς πού βρίσκεται το σπίτι τους; Από τις βόλτες μου κατάλαβα ότι εκεί μαζεύονται και αυτά, στην πλατεία Θεάτρου, στην οδό Μενάνδρου και στην οδό Σωκράτους. Σε αυτήν την περιοχή, όπου οι εικονοκλάστες της τουριστικής Αθήνας πέταξαν τα σκουπίδια τους, φωλιάζουν περιστέρια μακριά από ακίδες, ναφθαλίνη και CD.
