Συχνά ανακαλώ μια ονειροπόληση μου. Διασχίζω έναν δρόμο οικείο, από αυτούς που γνωρίζεις πως είναι αδύνατον να ‘ναι μόνον φανταστικοί και προχωρώ προς ένα σημείο με έντονη βλάστηση, εκεί βρίσκεται ένα πέρασμα στενό, μικρό, σκοτεινό που συνδέει το πάνω με το κάτω, δυο κόσμους διαφορετικούς. Περπατώντας στον ανοιχτό χώρο του γυμνασίου βρέθηκα μεμιάς στον ίδιο τόπο και ήταν όπως στο όνειρο μου. Στα δεξιά αναγνώρισα το πέρασμα που είχα δει σ’ εκείνη την ονειροπόληση ― πλατύτερο και ψηλότερο, όμως διατηρούσε την αίσθηση του βυθίσματος. Εντός του αντίκρισα ένα στρωματογραφημένο τοπίο, έναν χώρο συμπύκνωσης δίχως χρήση ή σκοπό, που κρατούσε πάντως μέσα του μια ποιότητα αθέατη ακόμη και δυνητική, κάτι εύθραυστο που θα ‘λεγες πως από στιγμή σε στιγμή μπορούσε να μεταβληθεί. Είδα μορφές ριγμένες μέσα σε αυτή τη στρωματογραφία στερημένες τη δομή, με σύνταξη ασαφή και όμως υπόσταση, θραύσματα του παρελθόντος που δεν έχουν πια χρήση, όμως κάτι προσπαθούν να αφηγηθούν… Θέλω να αφουγκραστώ, να αισθανθώ… Μας ακούς; Εσύ που κάθισες ανάμεσά μας; Μας ακούς; Υπάρχει κάτι πέρα από εσένα μαζί μας· όσοι μας περπάτησαν και μας άγγιξαν, όσοι μας λάξευσαν δεν βρίσκονται πια εδώ, είναι μόνο φαντάσματα του μυαλού σου, ή κάτι δικό τους είναι αποθεμένο εδώ; Βλέπεις που πάνω μας τρεμοπαίζει το φως του ήλιου μέσα από τα κλαδιά; Μεταβάλλονται οι σκιές, φευγαλέα η ζωή κι εμείς παραμένουμε σιωπηλοί μάρτυρες των περασμένων, λησμονημένες κάτω από τις στρώσεις του χώματος με το οποίο η γη φροντίζει να μας κρατά σκεπασμένες. Αφεθήκαμε, θα πεις· αφήσαμε στις σχισμές να ριζώσουν αγριόχορτα, στην πλάτη να γλιστρήσει το μαλακό χώμα, τους ανέμους και την βροχή να μας στρογγυλεύουν. Εκτός εάν η φύση που μας εξασθενεί μας προστατεύει κιόλας, μας ενισχύει με έναν τρόπο ενώ μας καταβάλλει με άλλους.
Αιώνες βρισκόμαστε εδώ και έρχεσαι εσύ σήμερα και μοιάζεις να ‘χεις χαρεί που με μικρά εργαλεία και λεπτές κινήσεις μας εμφάνισαν εντέλει και μας έφεραν στην επιφάνεια ξηλώνοντας το υπόγειο καταφύγιό μας. Αναζητείς τι; Σου θυμίζουμε εκείνην την ονειροπόληση, μας λες, αλλά τι μέσα από αυτή; Μας κοιτάς, μας ακουμπάς, μας περπατάς ξανά και ξανά, τι είμαστε όμως για σένα; Μήπως ένας χάρτης; Και αν ναι, αναλογίσου τι θες να βρεις ― ως γνωστόν οι χάρτες που φτιάχνεις στο μυαλό κι η γη που αυτοί σταθμίζουν είναι ασύμπτωτα μεγέθη στο βάθος τους και ριζικά αλλιώτικα κι είναι σφάλμα να τα συγχέεις λες και μπορείς με το μυαλό να αποτυπώσεις ό,τι έχει όντως σημασία… Λοιπόν, πού θέλεις να φτάσεις; Μην ψάχνεις να βρεις διασυνδέσεις, η γη είναι ένα ανοιχτό πεδίο ερμηνείας. Άτρωτη σου φαίνεται η επιφάνειά μας και στιλπνή αλλά κοίτα καλύτερα, τόσες αιχμές που ’ναι οι εγγραφές του χρόνου. Περιμένεις εκεί στη μικρή πλαγιά κάτι να σου φανερώσουμε, όμως σκάψε κι εσύ μέσα σου όπως ανασκάψανε εμάς και ίσως δεις πως μέσα σου ενέχεις το πριν, το τώρα και το μετά, όπως άλλωστε κι εμείς ― μην ζητάς λοιπόν να σε μεταφέρουμε στο τότε, αφού υπάρχει ένα τώρα που μας περιέχει. Κι είναι στ’ αλήθεια λιγότερο σημαντική η ιστορία σου από τη δική μας; Οφείλεις να την κάνεις εξίσου σημαντική, ίσως συνομιλώντας μαζί μας. Άσε μας να σου αφηγηθούμε. Μέσα μας χορεύουν πτυχωμένα όλα τα στρώματα του χρόνου που νοσταλγείς σαν πέπλο το ένα πάνω στο άλλο, κι είναι τόσο ελάχιστο το βάρος καθενός από αυτά, ώστε με την παραμικρή κίνηση επηρεάζει το γειτονικό του και επηρεάζεται το ίδιο. Αυτές οι πτυχές εντός μας συνθέτουν την ολότητά μας. Ένα όλον τόσο κυμαινόμενο και μεταβαλλόμενο, πώς θα μπορούσε να γίνει το σπίτι σου, πόσο μάλλον το κέλυφός σου; Στάσου για λίγο και φαντάσου! Συρρικνώνεται το σώμα σου! Τώρα μόνον μπορείς να εισχωρήσεις ανάμεσά μας. Ορίστε! Βλέπεις; Υπάρχουν μάρτυρες για ό,τι σου αφηγούμαστε! Κοίτα τα ριζώματα πώς διακλαδίζονται μέσα στη δομή μας σαν να ‘ναι αυτά οι χάρτες που αναζητάς... Δες στην επιφάνειά μας τις οπές από τα τόσα μικρά λαγούμια που μας αυλακώνουν, ένα σπίτι της μεταβολής που μαρτυρεί πόσο εκείνοι που μας πρωτοπερπάτησαν και εσύ που τώρα μας αγγίζεις απέχετε αιώνες ενώ είστε τα ίδια πρόσωπα… Κατανοούμε γιατί περιπλανιέσαι εδώ ― προσπαθείς να θυμηθείς, προσπαθείς να ανακαλέσεις! Κι εμείς την θύμηση τη φέρουμε σαν δερματοστιξία πάνω μας και την ξυπνάμε σε όποιον αφεθεί να συνομιλήσει μαζί μας, χώρος και πρόσωπα είναι ένα χίασμα και αποκτούν μορφή από κοινού. Βλέπεις, μας έφτιαξαν με τρόπο που μπορούμε να γινόμαστε ένα με τον χρόνο, το έδαφος, τα φυτά, τα ζώα και την ιστορία, με τον τόπο και μαζί σου· και αν αυτό ζεις τώρα, τότε έχεις ήδη καταλάβει ― ότι κατά βάθος μνημεία και τάφοι δεν υπήρξαμε ποτέ. Κάθε τόπος, κάθε στοιχείο έχει έναν δαίμονα μέσα του, που συντάχθηκε αργά, η μια στρώση μετά την άλλη. Έτσι και ο κόσμος σου! Σε λίγο θα φύγεις. Άσε τις αντιθέσεις να υπάρχουν, ψάξε την αλληλοεπίδρασή τους· άσε τις στοιβάδες των φύλλων μας να κάτσουν πάνω σου, να φωλιάσουν στα κελύφη που εσύ δημιουργείς και τότε όλα θα γίνουν ένα δυναμικό πεδίο. Σαν το έδαφός μου. Που εκατομμύρια χρόνια σαλεύει και έχει εκατομμύρια φύλλα στρωμένα, πλεγμένα με ένα αιώνιο πήγαινε-έλα που σαν σαϊτα αργαλιού τα υφαίνει. Εμείς θα παραμείνουμε εδώ, άκαμπτοι σιωπηλοί μάρτυρες, θραύσματα της Ακαδημίας Πλάτωνος.
Υστερόγραφο
28/05/2023
Πήγα ξανά. Αυτή τη φορά περιπλανήθηκα στις γειτονιές. Ρηγματωμένα σπίτια πλάι σε φωτεινούς λείους σοβάδες· παλιές λαμαρίνες απέναντι από τα κτίρια των πολυεθνικών· χαμόσπιτα που γειτνιάζουν με πολυόροφες πολυκατοικίες· και σε μία από τις εισόδους του αρχαιολογικού άλσους, ένας χριστιανικός ναός. Αναρωτήθηκα γιατί το παλιό να ‘ρχεται σε τόση αντίθεση με το νέο; Γιατί να μην αλληλοκαλύπτονται και να δημιουργούν ένα σώμα έτοιμο να εξιστορήσει τις ιστορίες του και να ζήσει κι άλλο; Γύρω μου ο τόπος στεριώνει μόνον ως σύστημα αντιθέσεων. Προσπέρασα τα θραύσματα του παρελθόντος που μου ‘χαν μιλήσει εχθές, λες κι είχα ήδη πετύχει στην προετοιμασία μου, για να τρυπώσω σ’ ένα σκάμμα άλλο και ακόμη άγνωστο μέσα στο ίδιο άλσος. Στάθηκα στο πέρασμα, σκεπτική. Σε τέτοια μέρη δεν ξέρεις αν είναι η ηρεμία που σε μαγνητίζει ή μήπως η φαντασίωση…
