Αγκάθα Κρίστι: Όταν η κυρία εξαφανίστηκε

___________
_{ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΕ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ {8}}
___________

Είναι πα­γκο­σμί­ως γνω­στή χά­ρης στα 66 αστυ­νο­μι­κά μυ­θι­στο­ρή­μα­τα που έχει γρά­ψει, με πρω­τα­γω­νι­στές διά­ση­μους ντε­τέ­κτιβ όπως ο Βέλ­γος Ηρα­κλής Πουα­ρό (σε 33 μυ­θι­στο­ρή­μα­τα και πά­νω από 50 δι­η­γή­μα­τα) και η Βρε­τα­νί­δα Μις Μαρ­πλ (12 μυ­θι­στο­ρή­μα­τα, 20 δι­η­γή­μα­τα). Η επο­νο­μα­ζό­με­νη «Βα­σί­λισ­σα του εγκλή­μα­τος», Άγκα­θα (στα κα­θ’ ημάς Αγκά­θα) Κρί­στι, κα­τέ­χει την πρώ­τη θέ­ση στο Βι­βλίο Ρε­κόρ Γκί­νες για τις πω­λή­σεις των βι­βλί­ων της. Θε­ω­ρεί­ται η πε­ρισ­σό­τε­ρο με­τα­φρα­σμέ­νη συγ­γρα­φέ­ας, σε του­λά­χι­στον 103 γλώσ­σες, ενώ το ίδρυ­μα που φέ­ρει το όνο­μά της ισχυ­ρί­ζε­ται ότι τα έρ­γα της έρ­χο­νται τρί­τα σε αριθ­μό εκ­δό­σε­ων πα­γκο­σμί­ως, πί­σω από την Βί­βλο και τα έρ­γα του Σέξ­πιρ. Ανα­ρίθ­μη­τες, επί­σης, εί­ναι οι θε­α­τρι­κές, κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές και τη­λε­ο­πτι­κές με­τα­φο­ρές δια­φό­ρων έρ­γων της. Ιδιαι­τέ­ρως η «Πο­ντι­κο­πα­γί­δα», η οποία, χά­ρη στη θε­α­τρι­κή μα­κρο­βιό­τη­τά της, κα­τεί­χε (πριν εν­σκή­ψει η κα­ρα­ντί­να λό­γω κό­βιντ) το πα­γκό­σμιο ρε­κόρ συ­νε­χών πα­ρα­στά­σε­ων στο ίδιο θέ­α­τρο: 8.862 σε μια πε­ρί­ο­δο 21 χρό­νων. Η Ντέιμ Αγκά­θα Μαί­ρη Κλα­ρί­σα Κρί­στι, όπως ήταν το πλή­ρες ονο­μα­τε­πώ­νυ­μο και τί­τλος της (1890-1976), έγι­νε κά­ποια στιγ­μή η ίδια πρω­τα­γω­νί­στρια σε μια μυ­στη­ριώ­δη υπό­θε­ση αντά­ξια των ιστο­ριών που έγρα­φε.
Το πε­ρι­στα­τι­κό αυ­τό, που απα­σχό­λη­σε έντο­να την ει­δη­σε­ο­γρα­φία της επο­χής λό­γω του –ήδη γνω­στού– ονό­μα­τός της, απο­τέ­λε­σε το θέ­μα μιας ται­νί­ας του 1979, σε σκη­νο­θε­σία του Βρε­τα­νού Μάικλ Άπτεντ. Έχο­ντας ως τί­τλο το μι­κρό της όνο­μα («Agatha»), πα­ρου­σιά­ζει μια εν μέ­ρει αλη­θι­νή, εν μέ­ρει μυ­θο­πλα­στι­κή εκ­δο­χή για την ανε­ξή­γη­τη εξα­φά­νι­ση της διά­ση­μης συγ­γρα­φέ­ως. Ση­μειώ­θη­κε στις 3 Δε­κεμ­βρί­ου 1926 και δι­ήρ­κε­σε 11 ημέ­ρες, μέ­χρι την ανεύ­ρε­σή της, στις 14 Δε­κεμ­βρί­ου, έχο­ντας συ­ντα­ρά­ξει την κοι­νή γνώ­μη. Στο διά­στη­μα αυ­τό, τα πρω­το­σέ­λι­δα του βρε­τα­νι­κού και του διε­θνούς τύ­που γέ­μι­ζαν με φω­το­γρα­φί­ες και ρε­πορ­τάζ από τις έρευ­νες των αρ­χών, εξά­πτο­ντας την πε­ριέρ­γεια και αυ­ξά­νο­ντας την αγω­νία. Πε­ριέρ­γως, οι 11 εκεί­νες ημέ­ρες μυ­στη­ρί­ου αυ­ξή­θη­καν κα­τά μία στον ελ­λη­νι­κό τί­τλο της ται­νί­ας («12 μέ­ρες μυ­στη­ρί­ου»), χω­ρίς να δο­θεί κά­ποια εξή­γη­ση επ’ αυ­τού. Το ερώ­τη­μα, που πα­ρέ­μει­νε άλυ­το τό­σο για την αστυ­νο­μία όσο και για τα εκα­τομ­μύ­ρια θαυ­μα­στών της, δεν ήταν «ποιος το έκα­νε» (όπως στα βι­βλία της), αλ­λά «για­τί το έκα­νε».
Η Αγκά­θα Κρί­στι δεν απο­κά­λυ­ψε τι συ­νέ­βη εκεί­νες τις μέ­ρες, με απο­τέ­λε­σμα να υπάρ­ξουν πολ­λές ευ­φά­ντα­στες ει­κα­σί­ες, αλ­λά και λο­γι­κο­φα­νείς θε­ω­ρί­ες, με την ται­νία να απο­τε­λεί μια από αυ­τές. Στο ει­σα­γω­γι­κό κεί­με­νό της ανα­φέ­ρε­ται ότι όσα πρό­κει­ται να ακο­λου­θή­σουν απο­τε­λούν μια φα­ντα­στι­κή επί­λυ­ση ενός αυ­θε­ντι­κού μυ­στη­ρί­ου. Το μυ­στή­ριο αυ­τό εί­χε ήδη βα­σα­νί­σει τη σε­να­ριο­γρά­φο της ται­νί­ας, Κά­θλιν Τάι­ναν. Η εξα­φά­νι­ση της Αγκά­θα Κρί­στι την απα­σχο­λού­σε χρό­νια και κά­πο­τε δο­κί­μα­σε να κά­νει ένα ντο­κι­μα­ντέρ για εκεί­νες τις 11 ημέ­ρες. Όταν η προ­σπά­θειά της απέ­τυ­χε λό­γω έλ­λει­ψης χρη­μα­το­δό­τη, στρά­φη­κε στη συγ­γρα­φή του σε­να­ρί­ου. Έτσι, αντί της τεκ­μη­ρί­ω­σης ενός πραγ­μα­τι­κού γε­γο­νό­τος, έπλα­σε μια φα­ντα­στι­κή εκ­δο­χή του. Στην ται­νία, η Βα­νέ­σα Ρε­ντ­γκρέιβ υπο­δύ­ε­ται πει­στι­κά την Αγκά­θα Κρί­στι – ίσως λό­γω… οι­κειό­τη­τας που απο­κό­μι­σε ως κα­μα­ριέ­ρα Μαί­ρη Ντέ­μπεν­χαμ, σε μια προ­γε­νέ­στε­ρη ται­νία βα­σι­σμέ­νη στο μυ­θι­στό­ρη­μα της Κρί­στι «Έγκλη­μα στο Οριάν Εξ­πρές».
Η ιστο­ρία που ξε­δι­πλώ­νε­ται στην οθό­νη ξε­κι­νά όταν η ήδη επι­τυ­χη­μέ­νη συγ­γρα­φέ­ας εί­ναι 36 ετών. Η Αγκά­θα πεί­θει τον σύ­ζυ­γό της, Άρ­τσι (Τί­μο­θι Ντάλ­τον), τον οποίο αγα­πά πα­ρά τις απι­στί­ες του, να την συ­νο­δεύ­σει σε μια εκ­δή­λω­ση για την κυ­κλο­φο­ρία του νέ­ου μυ­θι­στο­ρή­μα­τός της. Ήταν το Ποιος σκό­τω­σε τον Ρό­τζερ Ακρόιντ, στο οποίο ο Ηρα­κλής Πουα­ρό κά­νει για τρί­τη φο­ρά την εμ­φά­νι­σή του στις σε­λί­δες της. Ανά­με­σα στους κα­λε­σμέ­νους βρί­σκε­ται ένας Αμε­ρι­κά­νος δη­μο­σιο­γρά­φος, ο Γουά­λι Στά­ντον (Ντά­στιν Χόφ­μαν), που την πα­ρα­κο­λου­θεί από μα­κριά κα­θώς υπο­γρά­φει αντί­τυ­πα του βι­βλί­ου της. Ο Γουά­λι Στά­ντον εί­ναι ένας φα­ντα­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας, που προ­στέ­θη­κε στο μη­χα­νι­σμό της πλο­κής για δρα­μα­τουρ­γι­κούς λό­γους. Από την άλ­λη, αρ­κε­τά γε­γο­νό­τα που δια­δρα­μα­τί­ζο­νται στην ται­νία αντα­πο­κρί­νο­νται στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα: Ο Άρ­τσι ζη­τά δια­ζύ­γιο, λέ­γο­ντας ότι αγα­πά τη γραμ­μα­τέα του, Νάν­σι (στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, Τε­ρέ­ζα) Νιλ. Με­τά από ένα έντο­νο καυ­γά, εκεί­νος φεύ­γει από το σπί­τι για να πε­ρά­σει το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο με την ερω­μέ­νη του. Λί­γο αρ­γό­τε­ρα, η γραμ­μα­τέ­ας της Αγκά­θας, Σάρ­λοτ Φί­σερ, την πλη­ρο­φο­ρεί ότι η Νάν­σι θα πή­γαι­νε σε ένα ξε­νο­δο­χείο, στο Χα­ρο­γκέιτ του Γιορκ­σάιρ. Η πλη­ρο­φο­ρία πυ­ρο­δο­τεί την εσπευ­σμέ­νη ανα­χώ­ρη­ση της συγ­γρα­φέ­ως, στο κυ­νή­γι της ερω­μέ­νης.

Τα πραγ­μα­τι­κά γε­γο­νό­τα εξε­λί­χθη­καν ως εξής: Γύ­ρω στις 9:45 το ίδιο βρά­δι, η Αγκά­θα Κρί­στι εξα­φα­νί­στη­κε, αφή­νο­ντας ένα ση­μεί­ω­μα στη γραμ­μα­τέα της που έλε­γε ότι πή­γαι­νε στο Γιορκ­σάιρ. Σε αυ­τό το ση­μείο, η αλή­θεια δια­σταυ­ρώ­νε­ται με τη μυ­θο­πλα­σία: Κα­θώς η Κρί­στι οδη­γεί τα­ραγ­μέ­νη μέ­σα στη νύ­χτα, ρί­χνει το αμά­ξι της σε ένα δέ­ντρο. Την επό­με­νη μέ­ρα η αστυ­νο­μία ανα­κα­λύ­πτει το τρα­κα­ρι­σμέ­νο όχη­μα και βρί­σκει την ταυ­τό­τη­τά της, αλ­λά κα­νέ­να άλ­λο ίχνος της. Για την ακρί­βεια των γε­γο­νό­των, το αμά­ξι της βρέ­θη­κε πά­νω από ένα λα­το­μείο κι­μω­λί­ας στο Νιού­λαντς Κόρ­νερ, με ληγ­μέ­νο δί­πλω­μα οδή­γη­σης και με­ρι­κά σκόρ­πια ρού­χα.
Τις επό­με­νες 11 ημέ­ρες η Αγ­γλία βομ­βαρ­δί­στη­κε από δε­κά­δες ει­κα­σί­ες. Η μυ­στη­ριώ­δης εξα­φά­νι­ση ξε­πέ­ρα­σε τα σύ­νο­ρα της χώ­ρας και απα­σχό­λη­σε τη διε­θνή ει­δη­σε­ο­γρα­φία, με τους Νιού Γιορκ Τάιμς να το κά­νουν πρω­το­σέ­λι­δο θέ­μα. Ο υπουρ­γός Εσω­τε­ρι­κών, Ουί­λιαμ Τζόιν­σον-Χικς, άσκη­σε πιέ­σεις για γρή­γο­ρη δια­λεύ­καν­ση της υπό­θε­σης, ενώ μια εφη­με­ρί­δα πρό­σφε­ρε αμοι­βή 100 λι­ρών. Πε­ρισ­σό­τε­ροι από 1.000 αστυ­νο­μι­κοί, 15.000 εθε­λο­ντές και μι­κρά αε­ρο­σκά­φη «χτέ­νι­σαν» την πε­ριο­χή, χω­ρίς απο­τέ­λε­σμα. Αυ­τό­κλη­τος ερευ­νη­τής υπήρ­ξε και ο δη­μιουρ­γός του… συ­νά­δελ­φου ντε­τέ­κτιβ Σέρ­λοκ Χολμς, Σερ Άρ­θουρ Κό­ναν Ντόιλ, που ασχο­λεί­το με τον πνευ­μα­τι­σμό. Έδω­σε ένα γά­ντι της συγ­γρα­φέ­ως σε κά­ποιο μέ­ντιουμ για να τη βρει, και εδώ χω­ρίς απο­τέ­λε­σμα. Πα­ρά τις εκτε­τα­μέ­νες έρευ­νες, η Αγκά­θα Κρί­στι πα­ρέ­μει­νε αγνο­ού­με­νη για 11 ολό­κλη­ρες ημέ­ρες. Τε­λι­κά, στις 14 Δε­κεμ­βρί­ου 1926 βρέ­θη­κε σώα και αβλα­βής στο ξε­νο­δο­χείο «Υδρο­θε­ρα­πευ­τι­κός Κύ­κνος», στο Χα­ρο­γκέιτ του Γιορκ­σάιρ. Ήταν κα­τα­χω­ρη­μέ­νη ως Τε­ρέ­ζα Νιλ, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το επί­θε­το της ερω­μέ­νης του συ­ζύ­γου της. Όταν επέ­στρε­ψε σπί­τι ισχυ­ρί­στη­κε ότι εί­χε πά­θει αμνη­σία, αλ­λά κα­νείς δεν την πί­στε­ψε. Δεν μί­λη­σε πο­τέ ξα­νά για αυ­τό το πε­ρι­στα­τι­κό, ού­τε το ανέ­φε­ρε στην αυ­το­βιο­γρα­φία της.

Όλα τα στοι­χεία μιας κλα­σι­κής ιστο­ρί­ας της Αγκά­θα Κρί­στι ήταν πα­ρό­ντα σε αυ­τή την μυ­στη­ριώ­δη εξα­φά­νι­ση. Η ται­νία θέ­λη­σε να τα αξιο­ποι­ή­σει, διευ­κρι­νί­ζο­ντας όμως εξαρ­χής ότι η ιστο­ρία που πα­ρου­σιά­ζει απο­τε­λεί μια «υπό­θε­ση ερ­γα­σί­ας». Η κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή Αγκά­θα φθά­νει, όντως, στο ξε­νο­δο­χείο «Κύ­κνος» και κα­τα­χω­ρεί­ται με το επώ­νυ­μο της γραμ­μα­τέ­ως και ερω­μέ­νης του συ­ζύ­γου της. Σε αυ­τό το ση­μείο, την σκυ­τά­λη παίρ­νει ξα­νά η μυ­θο­πλα­σία: Ενη­με­ρω­μέ­νος από τη γραμ­μα­τέα της Αγκά­θας Κρί­στι, ο δη­μο­σιο­γρά­φος Γουά­λι Στά­ντον εγκα­θί­στα­ται στο ξε­νο­δο­χείο, φλερ­τά­ρο­ντάς την δια­κρι­τι­κά, αλ­λά χω­ρίς αντα­πό­κρι­ση. Στο με­τα­ξύ, εκεί­νη εξε­τά­ζει διά­φο­ρα μη­χα­νή­μα­τα στο γυ­μνα­στή­ριο-θε­ρα­πευ­τή­ριο που επι­σκε­πτό­ταν και η γραμ­μα­τέ­ας του συ­ζύ­γου της. Εν­δια­φέ­ρε­ται ιδιαί­τε­ρα για μια πο­λυ­θρό­να με ελεγ­χό­με­νη πα­ρο­χή ηλε­κτρι­κού ρεύ­μα­τος, που εί­χε πλη­ρο­φο­ρη­θεί ότι την χρη­σι­μο­ποιεί η Νάν­σι, σχο­λιά­ζο­ντας ότι θυ­μί­ζει την ηλε­κτρι­κή κα­ρέ­κλα που χρη­σι­μο­ποιούν στις αμε­ρι­κα­νι­κές φυ­λα­κές.

Η εξέ­λι­ξη μοιά­ζει βγαλ­μέ­νη από τις σε­λί­δες κά­ποιου βι­βλί­ου της Κρί­στι. Έχο­ντας πει­ρά­ξει τον ρο­ο­στά­τη, κά­θε­ται στη θε­ρα­πευ­τι­κή πο­λυ­θρό­να και πε­ρι­μέ­νει την Νάν­σι. Όταν εκεί­νη έρ­χε­ται, την πα­ρα­κα­λεί να γυ­ρί­σει τον δια­κό­πτη πα­ρο­χής ρεύ­μα­τος, με απο­τέ­λε­σμα το σώ­μα της να δε­χτεί ισχυ­ρή εκ­κέ­νω­ση. Θα μπο­ρού­σε να εί­ναι η τέ­λεια αυ­το­κτο­νία μιας απελ­πι­σμέ­νης γυ­ναί­κας, που έκα­νε το θά­να­τό της να μοιά­ζει με δο­λο­φο­νία, για να εκ­δι­κη­θεί τη γυ­ναί­κα που της έκλε­ψε τον σύ­ζυ­γο. Η άμε­ση επέμ­βα­ση του Γουά­λι, όμως, της σώ­ζει τη ζωή. Σύ­ντο­μα, ο Άρ­τσι κα­τα­φθά­νει στο ξε­νο­δο­χείο για να την πά­ρει στο σπί­τι, ακο­λου­θού­με­νος από πλή­θος δη­μο­σιο­γρά­φων. Σε ένα δω­μά­τιο του πά­νω ορό­φου, ο Γουά­λι ολο­κλη­ρώ­νει το άρ­θρο του (μα­ζί και την ται­νία), με τί­τλο «Πώς ανα­κά­λυ­ψα την Αγκά­θα Κρί­στι».
Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα εί­θι­σται να δια­φέ­ρει από την κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή εξι­στό­ρη­ση. Ο Μπομπ Τά­πιν, μου­σι­κός στην ορ­χή­στρα του ξε­νο­δο­χεί­ου, ήταν εκεί­νος που την ανα­γνώ­ρι­σε ανά­με­σα στους πε­λά­τες και ει­δο­ποί­η­σε την αστυ­νο­μία. Η οι­κο­γέ­νειά της υπο­στή­ρι­ξε την εκ­δο­χή της αμνη­σί­ας από το σοκ που της προ­κά­λε­σε το πα­ρα­λί­γο μοι­ραίο αυ­το­κι­νη­τι­στι­κό ατύ­χη­μα. Μια εκ­δο­χή που προ­συ­πέ­γρα­ψαν δύο για­τροί που την εξέ­τα­σαν. Ού­τε η οι­κο­γέ­νεια, ού­τε οι για­τροί μπό­ρε­σαν να πεί­σουν την κοι­νή γνώ­μη. Πολ­λοί ήταν εκεί­νοι που πί­στευαν ότι όλη η ιστο­ρία ήταν δια­φη­μι­στι­κό κόλ­πο για να ανέ­βουν οι πω­λή­σεις των βι­βλί­ων της. Σύμ­φω­να με τον βιο­γρά­φο Άντριου Νόρ­μαν, η συγ­γρα­φέ­ας ήταν πο­λύ πι­θα­νό να βρι­σκό­ταν σε μια κα­τά­στα­ση που ονο­μά­ζε­ται «ψυ­χο­γε­νής έκ­στα­ση». Μια σπά­νια δια­τα­ρα­χή που προ­κα­λεί­ται από κα­τά­θλι­ψη ή από έντο­νο στρες.

Στο επέ­κει­να της ται­νί­ας, η ζωή επι­φύ­λασ­σε άλ­λη συ­νέ­χεια στη διά­ση­μη συγ­γρα­φέα. Πα­ρό­λο που η Αγκά­θα Κρί­στι επέ­στρε­ψε στο σύ­ζυ­γό της, φαί­νε­ται ότι δεν του συγ­χώ­ρη­σε την απι­στία και ο γά­μος τους δια­λύ­θη­κε με­τά από δύο χρό­νια. Η ίδια πα­ντρεύ­τη­κε αρ­γό­τε­ρα τον αρ­χαιο­λό­γο Σερ Μαξ Μά­λο­ουαν και έγι­νε Λαί­δη, δια­τη­ρώ­ντας συγ­γρα­φι­κά το πρώ­ην επί­θε­το με το οποίο ήταν γνω­στή. «Ει­δι­κεύ­ο­μαι στα μυ­στή­ρια οι­κια­κού εν­δια­φέ­ρο­ντος», εί­χε πει κά­πο­τε. Εκεί­νες οι 11 μέ­ρες σί­γου­ρα απο­τε­λούν το πιο μυ­στη­ριώ­δες κε­φά­λαιο «οι­κια­κού εν­δια­φέ­ρο­ντος», όχι σε κά­ποιο βι­βλίο της, αλ­λά στην προ­σω­πι­κή της ζωή. Ένα μυ­στή­ριο που δεν θα μπο­ρού­σε να λύ­σει ακό­μα και αυ­τός ο Ηρα­κλής Πουα­ρό.

Το πρω­τό­τυ­πο τρέι­λερ της ται­νί­ας: