Γουάλι Φλούντι: Ο βασιλιάς των τούνελ

___________
_{ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΕ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ {7}}
___________

«Η ιστο­ρία αυ­τή εί­ναι αλη­θι­νή. Αν και οι χα­ρα­κτή­ρες απο­τε­λούν σύν­θε­ση, και ο χώ­ρος με τον χρό­νο έχουν συ­μπιε­στεί, οι λε­πτο­μέ­ρειες της από­δρα­σης εί­ναι εντε­λώς ακρι­βείς». Με αυ­τά τα λό­για επί της οθό­νης, ξε­κι­νά μια κλα­σι­κή πε­ρι­πέ­τεια στα χρό­νια του Β΄ πα­γκο­σμί­ου πο­λέ­μου. Σκη­νο­θε­τη­μέ­νη στι­βα­ρά από το μά­στο­ρα του εί­δους, Τζον Στάρ­τζες, πε­ρι­γρά­φει ένα ιστο­ρι­κό γε­γο­νός: Τη με­γα­λύ­τε­ρη από­δρα­ση αιχ­μα­λώ­των από γερ­μα­νι­κό στρα­τό­πε­δο, γε­γο­νός που στρα­πα­τσά­ρι­σε την ει­κό­να του Γ΄ Ράιχ και έγρα­ψε ιστο­ρία.

Μάρ­τιος 1942. Με τον πό­λε­μο να μαί­νε­ται στην Ευ­ρώ­πη (και όχι μό­νο), οι Να­ζί εγκαι­νιά­ζουν το Stalag Luft III. Ένα στρα­τό­πε­δο αιχ­μα­λώ­των, για πι­λό­τους των συμ­μα­χι­κών αε­ρο­πλά­νων που εί­χαν κα­ταρ­ρι­φθεί από τους Γερ­μα­νούς. Λό­γω της ιδιό­τη­τας των κρα­του­μέ­νων, η διοί­κη­ση του στρα­το­πέ­δου ανα­τέ­θη­κε στην πο­λε­μι­κή αε­ρο­πο­ρία της χώ­ρας, τη Λου­φτ­βά­φε, και όχι στα Ες-Ες ή στην Γκε­στά­πο όπως ήταν η συ­νή­θης πρα­κτι­κή. Το στρα­τό­πε­δο Stalag Luft III βρι­σκό­ταν στην επαρ­χία της Σι­λε­σί­ας, το ση­με­ρι­νό Ζά­γκαν της δυ­τι­κής Πο­λω­νί­ας. Η πε­ριο­χή επι­λέ­χθη­κε από τους Να­ζί επει­δή το έδα­φός της ήταν αμ­μώ­δες, γε­γο­νός που κα­θι­στού­σε πο­λύ δύ­σκο­λη, έως αδύ­να­τη, την από­δρα­ση με διά­νοι­ξη τού­νελ. Στο στρα­τό­πε­δο κλεί­στη­καν 2.500 άν­δρες της αγ­γλι­κής ΡΑΦ, 7.500 της αμε­ρι­κα­νι­κής αε­ρο­πο­ρί­ας και γύ­ρω στους 900 από άλ­λες συμ­μα­χι­κές αε­ρο­πο­ρι­κές δυ­νά­μεις. Συ­νο­λι­κά, 10.949 κρα­τού­με­νοι, στην πλειο­ψη­φία τους αξιω­μα­τι­κοί και πλη­ρώ­μα­τα αε­ρο­σκα­φών.
Η «Με­γά­λη από­δρα­ση» βα­σί­στη­κε στο ομό­τι­τλο βι­βλίο του Πολ Μπρί­κιλ, ενός Αυ­στρα­λού πι­λό­του που ήταν αιχ­μά­λω­τος σε εκεί­νο το στρα­τό­πε­δο. Εί­χε ενερ­γό ρό­λο στο σχέ­διο της από­δρα­σης, αλ­λά δεν συμ­με­τεί­χε, εξαι­τί­ας της κλει­στο­φο­βί­ας που τον βα­σά­νι­ζε και τον εμπό­δι­σε να δια­σχί­σει το υπό­γειο τού­νελ. Στο βι­βλίο του, ο Μπρί­κιλ ανα­φέ­ρε­ται στους βα­σι­κούς πρω­τα­γω­νι­στές της ιστο­ρι­κής από­δρα­σης, πε­ρι­γρά­φο­ντας το κα­τόρ­θω­μά τους. Με­τα­ξύ αυ­τών ήταν ο αρ­χη­γός της Βα­σι­λι­κής Πο­λε­μι­κής Αε­ρο­πο­ρί­ας, Ρό­τζερ Μπά­σελ, με την κω­δι­κή ονο­μα­σία «Με­γα­λος Χ». Ο Τιμ Γουά­λεν, δε­ξιο­τέ­χνης πλα­στο­γρά­φος που ετοί­μα­σε τις ταυ­τό­τη­τες εκεί­νων που θα δρα­πέ­τευαν. Ο Αλ Χέιλ, που κα­τα­σκεύ­α­σε, εκ των ενό­ντων, τις πυ­ξί­δες για τον προ­σα­να­το­λι­σμό τους. Ο Τό­νι Γκεστ, ο οποί­ος δι­ηύ­θυ­νε μια ομά­δα κρα­του­μέ­νων για τη ρα­φή των ρού­χων και των ψεύ­τι­κων στο­λών που θα φο­ρού­σαν κα­τά την από­δρα­ση. Ο ευ­φυ­ής Ντες Πλάν­κετ, που μπο­ρού­σε να «ιχνη­λα­τή­σει» με ακρί­βεια τους χει­ρο­ποί­η­τους χάρ­τες και κα­τα­σκεύ­α­σε ένα πο­λύ­γρα­φο για την ανα­πα­ρα­γω­γή τους. Τέ­λος, ήταν ο Γουά­λι Φλού­ντι. Εκεί­νος που ορ­γά­νω­σε την υπό­γεια διά­νοι­ξη για την από­δρα­ση των κρα­του­μέ­νων και έμει­νε στην ιστο­ρία με το τι­μη­τι­κό προ­σω­νύ­μιο «Ο βα­σι­λιάς των τού­νελ».

Η αλη­θι­νή ιστο­ρία ανα­δι­πλώ­νε­ται σε κά­ποιους από τους ηθο­ποιούς της ται­νί­ας, οι οποί­οι εί­χαν επί­σης υπάρ­ξει αιχ­μά­λω­τοι πο­λέ­μου –και από τις δύο πλευ­ρές. Ο Γερ­μα­νός Χά­νες Μέ­σμερ που υπο­δύ­ε­ται τον διοι­κη­τή του στρα­το­πέ­δου, Φον Λού­γκερ, υπήρ­ξε αιχ­μά­λω­τος των Σο­βιε­τι­κών. Οι συ­μπα­τριώ­τες του Τιλ Κί­βε (στρα­τιώ­της Φρικ στην ται­νία) και Χανς Ράι­ζερ (ο γκε­στα­πί­της κύ­ριος Κουν) πιά­στη­καν αιχ­μά­λω­τοι από τους Αμε­ρι­κα­νούς. Ο Ντό­ναλντ Πλέ­ζανς τους ξε­πέ­ρα­σε όλους. Ο Βρε­τα­νός ηθο­ποιός, στον ρό­λο του πλα­στο­γρά­φου Μπλάιθ που φτιά­χνει τις γερ­μα­νι­κές ταυ­τό­τη­τες όσων πρό­κει­ται να δρα­πε­τεύ­σουν, υπήρ­ξε επί­σης αιχ­μά­λω­τος πο­λέ­μου. Υπη­ρε­τώ­ντας ως πι­λό­τος μα­χη­τι­κού αε­ρο­σκά­φους της ΡΑΦ, κα­ταρ­ρί­φθη­κε από τους Γερ­μα­νούς και συ­νε­λή­φθη. Η πε­ρί­πτω­σή του ξε­χω­ρί­ζει για­τί κλεί­στη­κε στο –αντί­στοι­χο- στρα­τό­πε­δο Stalag Luft I. Η σύμ­πτω­ση ήταν μο­να­δι­κή, για αυ­τό θέ­λη­σε να προ­σφέ­ρει τις γνώ­σεις του στον σκη­νο­θέ­τη Τζον Στέρ­τζες. Εκεί­νος αρ­χι­κά δεν πεί­στη­κε, αλ­λά όταν πλη­ρο­φο­ρή­θη­κε ότι η ιστο­ρία που άκου­σε ήταν αλη­θι­νή, εκτός από συγ­γνώ­μη ζή­τη­σε και τις συμ­βου­λές του Ντό­ναλντ Πλέ­ζανς για την κα­λύ­τε­ρη δυ­να­τή ανα­πα­ρά­στα­ση της ζω­ής σε ένα τέ­τοιο στρα­τό­πε­δο.

Κά­ποιοι ρό­λοι αντα­πο­κρί­νο­νταν, αμέ­σως ή εμ­μέ­σως, σε υπαρ­κτά πρό­σω­πα. Ο «Βα­σι­λιάς του απο­μο­νω­τή­ριου» Χιλτς (Στιβ Μακ­Κουίν) και ο «Τρα­κα­δό­ρος» Χέ­ντλι (Τζέιμς Γκάρ­νερ) ήταν δύο από αυ­τούς. Ο ρό­λος του Χιλτς συν­δέ­ε­ται ευ­θέ­ως με τον επι­σμη­να­γό Ντά­ντλεϊ Κρεγκ, που επι­χεί­ρη­σε -ανε­πι­τυ­χώς- να δρα­πε­τεύ­σει φο­ρώ­ντας γερ­μα­νι­κή στο­λή και οδη­γώ­ντας στρα­τιω­τι­κή μο­το­σι­κλέ­τα. Κά­τι που επα­νέ­λα­βε ο Στιβ Μακ­Κουίν, χω­ρίς ντου­μπλέρ, σε μια ρι­ψο­κίν­δυ­νη σκη­νή κα­τα­δί­ω­ξης. Όσο για εκεί­νον που σχε­δί­α­σε και επέ­βλε­ψε τη διά­νοι­ξη της σή­ραγ­γας στη με­γά­λη από­δρα­ση, η κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή του εκ­δο­χή… δι­χά­στη­κε. Ο Τζον Λέι­τον ερ­μή­νευ­σε το ρό­λο του «βα­σι­λιά του τού­νελ» Γουί­λι (διά­βα­ζε Γουά­λι Φλού­ντι), ενώ ο Τσαρλς Μπρόν­σον ανέ­λα­βε το ρό­λο του (ελέω σε­να­ρί­ου) επί­σης «βα­σι­λιά του τού­νελ», Ντά­νι. Η ει­δο­ποιός δια­φο­ρά τους ήταν η κλει­στο­φο­βία: Ο Ντά­νι υπέ­φε­ρε κα­τά τη διά­νοι­ξη της σή­ραγ­γας, όμοια με το συγ­γρα­φέα του βι­βλί­ου στο οποίο βα­σί­στη­κε η ται­νία. Ο κι­νη­μα­το­γρα­φι­κός χα­ρα­κτή­ρας κα­τα­φέρ­νει, εντέ­λει, να δρα­πε­τεύ­σει, ενώ ο υπαρ­κτός χα­ρα­κτή­ρας εμπο­δί­στη­κε από τη φο­βία του.

Η με­γά­λη από­δρα­ση έγι­νε ακρι­βώς δύο χρό­νια από την έναρ­ξη λει­τουρ­γί­ας του στρα­το­πέ­δου. Τη νύ­χτα της 24ης Μαρ­τί­ου 1944. Δεν ήταν ένα εύ­κο­λο εγ­χεί­ρη­μα. Οι κρα­τού­με­νοι βρέ­θη­καν αντι­μέ­τω­ποι με πολ­λά δι­σε­πί­λυ­τα εμπό­δια και θα­νά­σι­μους κιν­δύ­νους. Το αμ­μώ­δες υπέ­δα­φος δυ­σκό­λευε την στή­ρι­ξη των τού­νελ που δια­νοί­γο­νταν, ενώ και οι θά­λα­μοι στους οποί­ους κρα­τού­νταν ήταν υψω­μέ­νοι πε­ρί­που 60 εκα­το­στά από το έδα­φος, επι­τρέ­πο­ντας στους φρου­ρούς να εντο­πί­ζουν κά­θε από­πει­ρα εκ­σκα­φής. Πρό­βλη­μα ήταν και το χώ­μα στην επι­φά­νεια του εδά­φους. Εί­χε ένα ανοι­χτό κί­τρι­νο χρώ­μα, σε αντί­θε­ση με το υπέ­δα­φος, κά­νο­ντας ευ­διά­κρι­τη την οποια­δή­πο­τε απόρ­ρι­ψη υλι­κών της υπό­γειας εκ­σκα­φής. Με­γά­λο εμπό­διο επί­σης, ήταν η λει­τουρ­γία σει­σμο­γρα­φι­κών μι­κρο­φώ­νων στην πε­ρί­με­τρο του στρα­το­πέ­δου, που επέ­τρε­πε την ανί­χνευ­ση ήχων από υπό­γειο σκά­ψι­μο.

Πε­ρισ­σό­τε­ροι των 600 κρα­του­μέ­νων συμ­με­τεί­χαν στο αρ­χι­κό σχέ­διο της από­δρα­σης από τρία τού­νελ, με τις κω­δι­κές ονο­μα­σί­ες «Τομ», «Ντικ» και «Χά­ρι». Η επι­χεί­ρη­ση ήταν τό­σο μυ­στι­κή, ώστε όλοι έπρε­πε να ανα­φέ­ρο­νται σε αυ­τά με το κω­δι­κό τους όνο­μα. Απει­λού­νταν, μά­λι­στα, με στρα­το­δι­κείο όσοι θα έλε­γαν τη λέ­ξη «τού­νελ». Ο «Τομ» ξε­κί­νη­σε από το θά­λα­μο κρά­τη­σης 123 και επε­κτά­θη­κε δυ­τι­κά μέ­σα στο δά­σος. Το μή­κος του έφτα­σε τα 42 μέ­τρα έξω από την πε­ρί­με­τρο του στρα­το­πέ­δου, Ανα­κα­λύ­φθη­κε όμως από τους Γερ­μα­νούς και δυ­να­μι­τί­στη­κε, πριν προ­λά­βουν να το χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν. Ο «Ντικ» ξε­κί­νη­σε από το θά­λα­μο 122 και αχρη­στεύ­τη­κε επί­σης, αφού εγκα­τα­λεί­φθη­κε από τους κρα­τού­με­νους λό­γω λαν­θα­σμέ­νης κα­τεύ­θυν­σης. Απέ­μει­νε ο «Χά­ρι», που ξε­κί­νη­σαν να σκά­βουν στο θά­λα­μο 107.

Με­τά την αχρή­στευ­ση των δύο τού­νελ, απο­φα­σί­στη­κε να δρα­πε­τεύ­σουν από το τρί­το μό­νο 200. Ανά­με­σά τους, υψη­λό­βαθ­μοι αξιω­μα­τι­κοί, όσοι μι­λού­σαν (στοι­χειω­δώς, έστω) γερ­μα­νι­κά και εκεί­νοι που εί­χαν δου­λέ­ψει πε­ρισ­σό­τε­ρο στη διά­νοι­ξη των τού­νελ. Ο «Χά­ρι», εντού­τοις, ανα­κα­λύ­φθη­κε κα­θώς η από­δρα­ση ήταν σε εξέ­λι­ξη, με 76 αιχ­μά­λω­τους να κα­τα­φέρ­νουν τε­λι­κά να δια­φύ­γουν. Από αυ­τούς, 73 συ­νε­λή­φθη­σαν τις επό­με­νες μέ­ρες και οι 50 εκτε­λέ­σθη­καν από την Γκε­στά­πο κα­τά πα­ρά­βα­ση της Σύμ­βα­σης της Γε­νεύ­ης, η οποία όρι­ζε ότι οι αιχ­μά­λω­τοι πο­λέ­μου δεν επι­τρε­πό­ταν να θα­να­τω­θούν αν επι­χει­ρού­σαν να δρα­πε­τεύ­σουν. Η εκτέ­λε­σή τους, μά­λι­στα, έγι­νε με προ­σω­πι­κή εντο­λή του Χί­τλερ, που δεν μπο­ρού­σε να κα­τα­πιεί τέ­τοιο φιά­σκο.

Μό­νο τρεις κρα­τού­με­νοι μπό­ρε­σαν να γλυ­τώ­σουν. Ο Ολ­λαν­δός πι­λό­τος της ΡΑΦ Μπραμ βαν ντερ Στοκ και οι Νορ­βη­γοί συ­νά­δελ­φοί του Περ Μπέρ­γκ­σλαντ και Γιενς Μί­λερ. Ο πρώ­τος διέ­σχι­σε ολό­κλη­ρη τη Γαλ­λία, πριν φθά­σει εξα­ντλη­μέ­νος σε ένα βρε­τα­νι­κό προ­ξε­νείο στην Ισπα­νία. Οι υπό­λοι­ποι δύο κα­τά­φε­ραν να φθά­σουν στην ου­δέ­τε­ρη Σου­η­δία, μπαί­νο­ντας κρυ­φά σε ένα πλοίο. Τρεις ήταν οι κρα­τού­με­νοι που τα κα­τά­φε­ραν στην αλη­θι­νή ιστο­ρία, τρεις και οι κρα­τού­με­νοι που τα κα­τα­φέρ­νουν στην ται­νία. Ού­τε με αυ­τούς, όμως, τη­ρή­θη­κε η ιστο­ρι­κή ακρί­βεια. Ο Αυ­στρα­λός υπο­σμη­να­γός Λού­ις Σέ­τζ­γουικ (Τζέιμς Κό­μπερν) περ­νά με πο­δή­λα­το στην ου­δέ­τε­ρη Ελ­βε­τία και οι αν­θυ­πο­σμη­να­γοί Ντά­νι Βα­λίν­σκι (Τσαρλς Μπρόν­σον) και Γουί­λι Ντικς (Τζον Λέι­τον), που συ­νέ­βα­λαν στο σκά­ψι­μο της σή­ραγ­γας, επι­βι­βά­ζο­νται κρυ­φά σε ένα πλοίο. Το μέ­σο δια­φυ­γής απο­τε­λεί το μό­νο ακρι­βές στοι­χείο σε σχέ­ση με την αλη­θι­νή ιστο­ρία. Τα υπό­λοι­πα θυ­σιά­στη­καν στο βω­μό της μυ­θο­πλα­σί­ας. Στην πε­ρί­πτω­ση του Γουί­λι Ντικς, μά­λι­στα, η ται­νία χρε­ώ­νε­ται με ένα ακό­μα φά­ουλ. Ο Γουί­λι εκ­προ­σω­πεί έναν από τους πρω­τα­γω­νι­στές της ιστο­ρι­κής από­δρα­σης. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ο Γουί­λι ονο­μα­ζό­ταν Γουά­λι και εί­χε δια­φο­ρε­τι­κό επί­θε­το. Έμει­νε, πά­ντως, στην ιστο­ρία ως ο «Βα­σι­λιάς των τού­νελ», αφού συ­νέ­βα­λε απο­φα­σι­στι­κά στην κα­τα­σκευή των τριών τού­νελ αλ­λά δεν χά­ρη­κε την ελευ­θε­ρία του, όπως ο κι­νη­μα­το­γρα­φι­κός του ομό­λο­γος.

Ο Γουά­λι (Κλαρκ Γουά­λας Φλού­ντι, 1918-1989) ήταν μη­χα­νι­κός που κα­τα­σκεύ­α­ζε στο­ές σε ορυ­χεία του Κα­να­δά. Αυ­τά μέ­χρι το 1940. Όταν ξέ­σπα­σε ο πό­λε­μος κα­τα­τά­χτη­κε στην πο­λε­μι­κή αε­ρο­πο­ρία και ένα χρό­νο αρ­γό­τε­ρα οδη­γού­σε ένα κα­τα­διω­κτι­κό Spitfire. Χτυ­πή­θη­κε από εχθρι­κά πυ­ρά, γλύ­τω­σε το θά­να­το, όχι όμως και την αιχ­μα­λω­σία. Έχο­ντας κά­νει αρ­κε­τές απο­τυ­χη­μέ­νες από­πει­ρες από­δρα­σης (πά­ντα με δια­νοί­ξεις τού­νελ) στα στρα­τό­πε­δα που κρα­τή­θη­κε, οδη­γή­θη­κε τε­λι­κά στο Stalag Luft III όπου σχε­δί­α­σε τη με­γα­λύ­τε­ρη από­δρα­ση στα χρο­νι­κά του πο­λέ­μου. Ο Γουά­λι έφτια­ξε τρία τού­νελ, κα­τε­βαί­νο­ντας σε βά­θος 9 μέ­τρων για να απο­φύ­γει την ανί­χνευ­ση ήχων από τα σει­σμο­γρα­φι­κά μι­κρό­φω­να και συ­νέ­χι­σε σκά­βο­ντας ορι­ζό­ντια, με κα­τεύ­θυν­ση το δά­σος που έζω­νε το στρα­τό­πε­δο. Όταν όμως, λί­γο πριν την από­δρα­ση, οι Γερ­μα­νοί ανα­κά­λυ­ψαν τυ­χαία το τού­νελ, ο Γουά­λι, λό­γω της προη­γού­με­νης δρά­σης του, στάλ­θη­κε σε άλ­λο στρα­τό­πε­δο. Εκεί τον βρή­κε η λή­ξη του πο­λέ­μου. Επέ­στρε­ψε στην Κα­να­δά και στην δου­λειά που τό­σο κα­λά ήξε­ρε να κά­νει, την κα­τα­σκευή στο­ών σε ορυ­χεία. Το κε­φά­λαιο της Γερ­μα­νί­ας, όμως, δεν εί­χε κλεί­σει στη ζωή του.

Ο Γουά­λι επέ­στρε­ψε μια ακό­μα φο­ρά στη χώ­ρα όπου κρα­τή­θη­κε αιχ­μά­λω­τος και με­γα­λούρ­γη­σε υπο­γεί­ως. Ο Τζον Στάρ­τζες, ανα­ζη­τώ­ντας επι­ζώ­ντες και πλη­ρο­φο­ρί­ες για τη με­γά­λη από­δρα­ση, έφθα­σε μέ­χρι τον Κα­να­δά και τον θρυ­λι­κό «Βα­σι­λιά των τού­νελ». Το απο­τέ­λε­σμα ήταν να τον προ­σλά­βει ως σύμ­βου­λο στην ται­νία που ετοί­μα­ζε. Ο Γουά­λι ακο­λού­θη­σε το συ­νερ­γείο στη Γερ­μα­νία και ερ­γά­στη­κε εκεί για ένα χρό­νο, δια­σφα­λί­ζο­ντας την αυ­θε­ντι­κό­τη­τα στην πε­ρι­γρα­φή της με­γά­λης από­δρα­σης. Εκτός από τις πο­λύ­τι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες που έδω­σε σχε­τι­κά με τον τρό­πο που άνοι­ξαν τα τού­νελ, ο Γουά­λι πρό­τει­νε στον Στάρ­τζες να προ­σθέ­σει μια σκη­νή με το κόλ­πο που εί­χε επι­νο­ή­σει για να κρύ­βουν τα ίχνη της εκ­σκα­φής. Δι­κή του ιδέα ήταν να τα σκορ­πί­ζουν κρυ­φά έξω από τους θα­λά­μους κρά­τη­σης, στα παρ­τέ­ρια όπου, με έγκρι­ση των Γερ­μα­νών, καλ­λιερ­γού­σαν λα­χα­νι­κά για το φα­γη­τό τους. Ο Γουά­λι έχα­σε, δυ­στυ­χώς, το κο­πι­ράιτ της ιδέ­ας -κι ας υπήρ­ξε ο «χο­ρη­γός» της συ­γκε­κρι­μέ­νης σκη­νής. Σύμ­φω­να με το σε­νά­ριο, ο Βρε­τα­νός πλω­τάρ­χης του Βα­σι­λι­κού Ναυ­τι­κού, Έρικ Άσλεϊ-Πιτ (Ντέι­βιντ Μακ­Κά­λουμ), εί­ναι εκεί­νος που επι­νο­εί τη μέ­θο­δο. Απο­δει­κνύ­ο­ντας, έτσι, ότι στο σι­νε­μά η μυ­θο­πλα­σία έχει συ­νή­θως το πά­νω χέ­ρι.

Το πρω­τό­τυ­πο τρέι­λερ της ται­νί­ας: