Μποστ και ξερό ψωμί

Δυο πόρτες έχει η ζωή
η μία έχει θόρυβον
η άλλη ηρεμίαν.

Στις 13 Δεκεμβρίου συμπληρώνονται 28 χρόνια από το θάνατο του Μέντη (Χρύσανθου) Μποσταντζόγλου, του αξέχαστου Μποστ, όπως υπέγραφε τα κείμενα και τις ζωγραφιές του κι όπως τον ήξερε ο πολύς κόσμος.

Θυμάμαι πως στο 2005 το θέατρο «Στοά» του Θανάση Παπαγεωργίου με την Λήδα Πρωτοψάλτη, που ανέβασε πολλά έργα του Μποστ, είχε την πρωτοβουλία να διοργανώσει στην τότε δεκαετή επέτειο μια συγκινητική βραδιά μνήμης που, σαν τέτοια, έβγαλε πολλή ανθρωπιά με συνειδητό γέλιο και προκάλεσε σε όσους είχαμε την τύχη να προσκληθούμε, ανάμεσα στους γιους του και σε φίλους, να κάνουμε σκέψεις κωμικές – όσο και οδυνηρές, παρεπόμενες του πνεύματος του Μποστ που ολοζώντανο κυκλοφορούσε μέσα στην αίθουσα και την σκηνή, επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά σαν πρωταρχικό όσο και δημιουργικό γονίδιό μας, την χαρμολύπη.

Μεταφέρω λίγα στιγμιότυπα από αυτή την ξεχωριστή βραδιά. Άρχισε με λιτό όσο και εμπνευσμένο μονόλογο του Θανάση Παπαγεωργίου, που μας... αποκάλυψε πως πριν λίγο επικοινώνησε μαζί του ο Μποστ και τον ενημέρωσε, κατά το… «θα περάσει κι αυτό», πως θα έρθει απόψε εδώ και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, χαιρετώντας με αυτόν τον τρόπο την ταυτόχρονη άφιξη του κ. Κάρολου Παπούλια ! Από την ομιλία του Κώστα Γεωργουσόπουλου συγκράτησα την επισήμανση: «…Πίσω από τα σατυρικά του στιχάκια και κείμενα, πίσω από ολόκληρη αυτή την κατάρρευση του εκπαιδευτικού μύθου, ήταν ένας άνθρωπος που θρηνούσε…»

Στη συνέχεια παλιοί και νέοι συνεργάτες και ηθοποιοί της «Στοάς» όπως η Σοφία Φιλιππίδου. ο Κωνσταντίνος Τζούμας κ. α, με ιδιαίτερα συγκινημένη και γόνιμα φορτισμένη την Λήδα Πρωτοψάλτη, ξανάφεραν στη σκηνή και την μνήμη μας αξεπέραστα αποσπάσματα από έργα του Μποστ.
Σήμερα, που διατρέχουμε άλλον ένα Δεκέμβρη στα πρόθυρα μιας νέας χρονιάς, που κάποιες ελπίδες θάβει, όπως γεννάει καινούριες, αλλά και επειδή κάθε άνθρωπος κουβαλάει μια δόση αυταπάτης θα τολμήσω, αφιερωμένο στη μνήμη αλλά και στο «πνεύμα» του Μποστ, ένα – ας το πούμε διαχρονικό, δοκίμιο για την οικονομία της πατρίδας όπως – ίσως, θα έκαμνε και Εκείνος αν δεν τηρούσε ...αισίως είκοσι οκτώ χρόνια σιγής. Ένα ελάχιστο μνημόσυνο ενός «γενναίου» της ράτσας και της γλώσσας μας.

Το όγδοον... θάβμα ( οικονομικό )

Πολλοί από ’μας έχουμε αναρωτηθεί πώς δεν έχουμε ακόμα πτωχεύσει σαν κράτος μια και όλες οι ενδείξεις, οι παράμετροι, τα ισοζύγια, οι προϋπολογισμοί, τα μνημόνια, οι δείκτες και πάνω απ’ όλα οι δηλώσεις των διαχρονικά κυβερνώντων βεβαιώνουν ότι τα πράγματα είναι πολύ στριμωγμένα. Με ευχολόγιο για διέξοδο και μόνη θεραπεία τα εναλλασσόμενα ανά τετραετίες προγράμματα λιτότητας. Διαδοχικές γενιές Ελλήνων έρχονται και φεύγουν χρεωμένες. Για να μην πάμε παλιότερα, λχ από την ευόδωση της επανάστασης του ’21, ελέω (και με το «αζημίωτο») μεγάλων συμμαχικών δυνάμεων, όπου πρωτογνωρίσαμε τον όρο «χρέος» ας δεχθούμε ότι το χάλι και το χρέος μας χρονολογείται από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Και να θυμηθούμε ψύχραιμα τι ακριβώς συνέβη στα χρόνια που ακολούθησαν. Με το που έγινε το κακό και μετρήσαμε τις πληγές μας ο αείμνηστος Σπύρος Μαρκεζίνης, που πάντα δήλωνε «παρών» στις δύσκολες στιγμές του Έθνους, άλλαξε ( δβζ. υποτίμησε ) την ισοτιμία της δραχμής με το δολάριο. Οι παλιότεροι θυμούνται ακόμα τα νούμερα 15 και 30. Τότε λοιπόν, αρκετά ελληνικά νοικοκυριά που είχανε προνοήσει, ή … «έτυχε» να ενημερωθούν εγκαίρως, πλούτισαν και έτσι βολεύτηκαν παρεπόμενα συγγενικοί και φιλικοί τους κύκλοι. Τα υπόλοιπα δεινοπάθησαν.
Στη συνέχεια ο Εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν μας έδωσε... αντιβίωση παρά μια-δυο ασπιρίνες : με το νόμο περί αντιπαροχής που χαμογέλασε ο κάθε πικραμένος !… Γιατί το χρήμα, όπως είπε υποτίθεται ο διάσημος Άγγλος οικονομολόγος... “Low”, πρέπει να κυκλοφορεί ως αίμα. Μπορεί μεν να καταστράφηκε αισθητικά η μισή Ελλάδα, όταν γκρεμίστηκαν υπέροχες μονοκατοικίες για να κτισθούν… περιστερεώνες, μπορεί να αντικαταστήσαμε πέτρα, ασβέστη και ξύλο με εμφανές μπετόν και αλουμίνιο, μπορεί να ξηλώθηκαν τα τραμ και αιωνόβιοι δρόμοι με κυβόλιθους, αλλά η οικονομία υπέστη μια ζωοφόρο μετάγγιση και άρχισε η χρυσή τριακονταετία των εργολάβων. Τελικά ο Σερραίος, με την αποφασιστικότητα που τον διέκρινε, υλοποίησε κάποια απ’ τα οράματά του. Ωστόσο, ακόμα και ο καλύτερος γιατρός μπορεί κάποια στιγμή να οδηγηθεί σε μια λανθασμένη διάγνωση. Και ο κόσμος, αντί να λιμοκτονεί και να κατέβει στα πεζοδρόμια, μπήκε σε μια θνητή αιθρία ! Λειτούργησε πάλι ο νόμος του …Low καθ’ ότι οι εργολάβοι δώσανε δουλειά σε μπετατζήδες, μηχανικούς, ηλεκτρολόγους και υδραυλικούς, αυτοί πάλι – αγόρασαν έγχρωμη τηλεόραση, μερσεντές και Armani και άρχισαν να κλείνουν πρώτο τραπέζι πίστα «σπάνοντες» πιάτα, πετώντας κήπους με γαρδένιες κλπ, εγκαθιδρύοντας την κατά τα άλλα συμπαθή τάξη των νεόπλουτων.
Αργότερα, εκεί που άρχισε να σκάει μύτη κάποια ύφεση, κατέφθασαν, πάντα με το αζημίωτο, τα κοινοτικά πακέτα «στήριξης» με μεγάλα δημόσια έργα κλπ Τότε – και πέραν των άλλων, οι αγρότες μας μπόρεσαν επιτέλους να κάνουν αγρανάπαυση. Αρχίσαμε να εισάγουμε μέχρι και λεμόνια και σκόρδα και άλλα ουσιώδη είδη ... εν ανεπαρκεία. Αυτοί άναβαν φωτιές με ‘κοπτσίδια’ και τσίπουρα και κλείνανε τις εθνικές αρτηρίες !
Κάπως έτσι φθάνουμε ‘επί των ημερών μας’, αφού προηγήθηκε η ιστορική πια φράση άλλου Μεγάλου Ηγέτη : «Τσο-βόλα δώστα-όλα». Εκεί χαμογέλασαν όχι μόνο οι πικραμένοι. Η «δεξιά» Μητέρα μου που έπαιρνε τότε, χήρα, 85.000 δραχμές σύνταξη, από τον άλλο μήνα άρχισε να παίρνει 144.000 και μεταλλάχθηκε σε σοσιαλίστρια πίνοντας στην υγειά του Ανδρέα με τα ζιβάγκο.
Το γονίδιο της ράτσας μας είναι θεωρητικά χαρισματικό, αλλά πρακτικά επιπόλαιο και αυτοκαταστροφικό. Τότε άρχισαν να κυκλοφορούν ανησυχητικές φημολογίες για το πώς ζει ο νεοέλληνας. Μέχρι και ανέκδοτα ακούσαμε όπως εκείνο, σε bar κεντρικού ξενοδοχείου στην πλατεία Συντάγματος όπου press men συζητάνε για την Ευρωπαϊκή Ένωση και ένας Γερμανός δημοσιογράφος τολμά την κρίσιμη ερώτηση : «τελικά ποια είναι η ουσιαστικότερη συμβολή της χώρας σας στην Κοινότητα», για να πάρει από Έλληνες συναδέλφους την πρέπουσα απάντηση : «ο δικός μας ρόλος είναι να σας μάθουμε πώς να… τρώτε τα λεφτά σας».
Για να αφήσουμε όμως τα αστεία, καταπώς αρμόζει σε ένα σοβαρό δοκίμιο ( “σικ” ! ), θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πράγματι όπου υπάρχει καπνός ενυπάρχει φωτιά, ή το άλλο που λέει κάτι για τα λεφτά, τον έρωτα και το βήχα.
Ποια είναι λοιπόν η εξήγηση ή το ...θαύμα ότι, παρά την ‘επίφαση’ φτώχειας, η Ελλάδα τα βολεύει και πορεύεται ;
Μια ενδιαφέρουσα μονολεκτική απάντηση είναι το … ε υ σ ύ ν ο π τ ο !
Μάλιστα. Το ευσύνοπτο του πληθυσμιακού δείκτη. Η Ελλάδα αριθμεί περίπου 10.000.000 κατοίκους. Ούτε 30 ούτε 45 ούτε – ο μη γένοιτο (!) 90 ή 100 εκατομμύρια όπως συμβαίνει λ. χ στη γειτονιά μας, ή σε άλλες χώρες. Από το νούμερο αυτό λοιπόν, μετά από... «εμπεριστατωμένες» αφαιρετικές επεμβάσεις ( δηλαδή εξαιρώντας κυρίως γέρους, μωρά, συνταξιούχους, ανέργους, οιονεί ανέργους κλπ ) οι εναπομένοντες ‘ενεργοί’ ( παραγωγικοί αν θέλετε ) πολίτες είναι όλοι κι όλοι κάπου 3.000.000. Στον αριθμό αυτό συνυπάρχουν βέβαια και ‘συλλήβδην’ όσοι ...δουλεύουν την κρατική μηχανή : Πρόεδρος Δημοκρατίας και Πρόεδρος Βουλής, με όλους τους παρελκόμενους, από συμβούλους, γραμματείς, σωφέρ, φρουρούς , μαγείρους, ενίοτε για λόγους ασφαλείας και βατραχανθρώπους κλπ… Ακολουθούν Πρωθυπουργός, Υπουργοί, Υφυπουργοί, Αναπληρωτές, Γενικοί Γραμματείς και Φαρισαίοι, Νομάρχες, Δήμαρχοι, Πολιτευτές (...), Διοικητές ΔΕΚΟ και λοιπών οργανισμών, Πρόεδροι, Αντιπρόεδροι και λοιπά στελέχη των γνωστών εταιριών ‘μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα’ ( άλλη ευρύτατη και κοινωφελής κατηγορία ) έχοντας ‘παρά πόδα’, σε πλήρη ετοιμότητα, τους εργολήπτες δημοσίων έργων με τα… εργοτάξια τους ( την περήφανη εργατιά ). Ποιοι απομένουν ;... – Η προνομιακή, κατά κοινή εκτίμηση, τάξη των δημοσίων υπαλλήλων, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι επιχειρηματίες, οι συνεπέστατοι φορολογικά ελεύθεροι επαγγελματίες ( που δυστυχώς η συντριπτική τους πλειοψηφία λιμοκτονεί δηλώνοντας «μετά βίας» 10-12.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα ) και τέλος οι ...εισοδηματίες, που παρεμπιπτόντως «συντηρούν» και τον ΕΝΦΙΑ. 

Τα παραπάνω δε νομίζω πως χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης, γιατί η παραδοσιακά διαρθρωμένη κρατική μηχανή φροντίζει με αναθέσεις, εργολαβίες, προμήθειες, λαδώματα, διορισμούς κλπ να τροφοδοτεί εναλλάξ όλους, υιοθετώντας στο ακέραιο την παραίνεση να μη… «σωθεί το λάδι», της ελάχιστης πατρίδας. Βέβαια υπάρχουν πάντα και δυσαρεστημένοι. Αλλά κάθε τέσσερα χρόνια μια δημοκρατική χώρα, όπως εμείς, έχει εκλογές, οπότε αν η μειοψηφία των δυσαρεστημένων εξελιχθεί σε πλειοψηφία αλλάζουμε κυβέρνηση και ρόλους… Το βασικό είναι η… πίτα και ο αριθμός των … ομοτράπεζων. Το είπε άλλωστε και ο Θεόδωρος Πάγκαλος με μία μόνο φράση του, που παρερμηνεύτηκε ειδεχθώς, καθότι ...πικρή αλήθεια. Αλλά αυτόν, και άλλους ντόμπρους σαν αυτόν, ο μέσος βολεμένος Νεοέλληνας τους βγάζει τρελούς. Αποτελούν την μύγα μες στο γάλα. Και τους «χαλά την πιάτσα» … Παλαιότερα τους εξοστράκιζαν. Σε πιο προηγμένες χώρες τους σκοτώνουν. Είχαμε και εμείς ένα-δυο περιστατικά, που καθόρισαν την μοίρα μας. Σε κάθε περίπτωση φροντίζουν να τους παροπλίσουν. 

Αυτό λοιπόν το ‘ευσύνοπτο’ του πληθυσμιακού μας δείκτη, δηλαδή ο αριθμός των συνδαιτυμόνων συνιστούν το όγδοο, καθ’ ημάς, Θαύμα. Όσο ο αριθμός αυτός παραμένει μικρός «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει». Ουαί και αλίμονο αν ακούσουμε όλες αυτές τις χαζομάρες περί υπογεννητικότητας και αρχίσουμε να αραδιάζουμε δύο και τρία και τέσσερα παιδιά.

Τότε θα έχουμε μια βίαιη ανατροπή όλων των ροπών, των δεικτών και των συνηθειών μας, και θα οδηγηθούμε … «ανεπιστρεπτοί» σε αφανισμό. «Εκσηγήσαμε» πώς λειτουργεί η εθνική μας οικονομική πολιτική, αλλά τί να σου κάνει κι αυτή όταν, αντί να θρέψει 10.000.000 πληθυσμό, θα κληθεί να… ταΐσει ― ας πούμε 100.000.000…Θα... σωθεί το «λάδι».

Γι’ αφτό συνιστώ να οπληστούμε με ιππομονή και αισιοδοκσία.

Μποστ (και ανταφτού, ΘΛ)