Pietro Torrigiano (1472-1528)
Όπως σωστά έγραψε ο Πεσσόα στον Ηρόστρατο:
«Η φήμη μπορεί να είναι θετική ή αρνητική.
Οι μεταβαλλόμενες αντιλήψεις περί καλού και κακού
περιπλέκουν το ζήτημα και σε κάποιες περιπτώσεις το καθορίζουν.
Εκεί που κάποιος βλέπει έναν φονιά,
ο άλλος βλέπει έναν γενναίο άνθρωπο.
Εκεί που κάποιος βλέπει έναν μάρτυρα,
ο άλλος βλέπει έναν ηλίθιο».
O Τοριτζάνο λοιπόν κέρδισε την υστεροφημία
σπάζοντας τη μύτη του Μιχαήλ Άγγελου!
Ο Τσελίνι στην περίφημη Vita του
αναφέρεται στο επεισόδιο,
αναπαράγοντας όσα του εξομολογήθηκε
ο ίδιος ο Τοριτζάνο:
«Αυτός ο Μπουοναρότι κι εγώ, όταν ήμασταν παιδιά,
πηγαίναμε στην εκκλησία της Santa Maria del Carmine,
για να μάθουμε να ζωγραφίζουμε
εξετάζοντας τις περίφημες τοιχογραφίες του Μαζάτσο
στο παρεκκλήσι Brancacci.
Ήταν συνήθεια του Μπουοναρότι
να πειράζει όλους όσους ζωγράφιζαν εκεί –
και μια μέρα, όταν άρχισε πάλι να μ’ ενοχλεί,
θύμωσα περισσότερο από το συνηθισμένο
και σφίγγοντας τη γροθιά μου
του έδωσα ένα τόσο δυνατό χτύπημα στη μύτη
που ένιωσα τα κόκαλα και τους χόνδρους
να πέφτουν σαν θρυμματισμένα μπισκότα
κάτω από τις αρθρώσεις μου –
και αυτό το σημάδι μου θα το πάρει μαζί του στον τάφο».
Ο φίλος του Μιχαήλ Άγγελου Βαζάρι
ισχυρίζεται βέβαια
ότι ο Τοριτζάνο υποκίνησε τον καυγά
επειδή τον φθονούσε βαθιά.
Όπως και να ’χει
ο μεν Μιχαήλ Άγγελος
σημαδεύτηκε για όλη του τη ζωή
(o Ραφαήλ, που τον μισούσε,
χάρηκε τόσο με το γεγονός
ώστε στο έργο του Ο Χριστός πέφτει υπό το βάρος του Σταυρού
φρόντισε να τον συμπεριλάβει στο πλήθος
με τη μύτη του παραμορφωμένη),
ο δε Τοριτζάνο εξορίστηκε από τη Φλωρεντία,
κι αφού αναγκάστηκε για ένα διάστημα
να βγάλει το ψωμί του
στην αυλή του Ερίκου Η΄
(σ’ αυτόν τον «canaglia»,
όπως τον χαρακτήρισε ο Πάπας Κλήμης Ζ΄),
κατέληξε να πεθάνει
σε φυλακή στην Ισπανία.
Σε μια από τις τελευταίες επιστολές του
προς τον Τσελίνι, σημειώνει:
«Non ho alcun rimpianto» –
«δεν μετανιώνω για τίποτα».
Προς τι άλλωστε;
Un pugno al naso
και ξαφνικά είσαι διάσημος!
