Mawng (400), Bininj Kunwok (2000), Yolngu-Matha (4600), Burarra (1000), Ndjébbana (177), Na-kara (75), Kunbarlang (50), Iwaidja (150) και Torres Strait Creole (30.000) είναι οι εννέα γλώσσες, με δέκατη τα αγγλικά, που ακούγονται σε ένα μικρό νησί στις βόρειες ακτές της Αυστραλίας. Σε παρένθεση αναφέρεται ο αριθμός ομιλητών, ο οποίος υπολογίζεται για κάθε γλώσσα, που περιλαμβάνει διαφορετικές διαλέκτους ή συνιστά ολόκληρη γλωσσική οικογένεια. Πρόκειται για όσους τη μιλούν σε όλο τον κόσμο. Στο νησί κατοικούν πεντακόσιοι Αυτόχθονες.
Έχει διαπιστωθεί ότι κάθε νησιωτική κοινότητα στον πορθμό του Τόρες έχει τη δική της εκδοχή της εν λόγω κρεολής γλώσσας, ενός αμαλγάματος αυστραλιανών αγγλικών με τοπικές γλώσσες, που επίσης ονομάζεται Ailan Tok [Island Talk] ή Yumplatok. Περίπου 1,35 δισεκατομμύρια άτομα μιλούν αγγλικά παγκοσμίως. Για 360 εκατομμύρια αποτελεί μητρική τους γλώσσα. Η γλώσσα Iwaidja έχει τρία φωνήεντα: a, i, u. «Δέκα κανό» (2006) λεγόταν η πρώτη ταινία μυθοπλασίας στην Αυστραλία με διαλόγους αποκλειστικά σε γλώσσες Αυτοχθόνων. Με μέλη Αβορίγινες και μη, σε μια διάλεκτο Yolngu τραγουδά το ροκ συγκρότημα Yothu Yindi, που σημαίνει παιδί και μητέρα.
Σε ένα νησί πεντακόσιοι κάτοικοι επικοινωνούν σε εννέα διαφορετικές γλώσσες. Δεν μιλούν όλες τις γλώσσες ούτε έχουν επιλέξει μία γλώσσα ως κοινή. Καθένας μιλά τη γλώσσα του, ενώ καταλαβαίνει άλλες χωρίς να μιλά ή να γράφει σε αυτές. Το ίδιο συμβαίνει σε μεταναστευτικές κοινότητες, με τα παιδιά να μιλούν και να γράφουν στη γλώσσα της χώρας υποδοχής, ενώ κατανοούν τη γλώσσα των γονιών τους. Πρόκειται για φαινόμενο δεκτικής πολυγλωσσίας, όπως ονομάζεται από γλωσσολόγους, που εμφανίζεται σε συνοριακές περιοχές, όπου άτομα με διαφορετικές γλώσσες συνεννοούνται μεταξύ τους μιλώντας ο καθένας τη δική του.
Σε πρόσφατο άρθρο της, η γλωσσολόγος Ρουθ Σίνγκερ από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας αναφέρθηκε σε ένα από τα ταξίδια της στο νησί το 2006, όταν έγινε φίλη με τη Νάνσυ Νγκαλμιντζαλμάγκ και τον Ρίτσαρντ Ντανγκαλανγκάλ. Η Νάνσυ μιλούσε στον Ρίτσαρντ στη γλώσσα Mawng, ενώ εκείνος απαντούσε σε Yolngu-Matha. Πάντοτε. Ακούγοντας το ζευγάρι να συνομιλεί συνειδητοποίησε ομόλογες περιπτώσεις, όπου δύο άτομα που κατασκεύαζαν μαζί έναν φράχτη ή ένας πελάτης και ένας πωλητής σε κατάστημα χρησιμοποιούσαν διαφορετικές γλώσσες για να επικοινωνήσουν. Ίσως μη συνειδητά ήξερε ότι σε ένα ζευγάρι –από την ίδια γλωσσική κοινότητα– κάθε άτομο χρησιμοποιεί τη γλώσσα του, ενώ το άλλο άτομο απαντά στη δική του.
Οι άνθρωποι δεν θέλουν να εγκαταλείψουν τη γλώσσα τους ούτε θέλουν να υιοθετήσουν κάποιο κοινό ιδίωμα. Οικογένειες επιμένουν τα παιδιά να μιλούν τη «μητρική» γλώσσα τους, αν και συνήθως πρόκειται για τη γλώσσα του πατέρα. Κάθε γλώσσα φαίνεται να τοποθετείται, να συνδέεται δηλαδή με ένα κομμάτι εδάφους στο νησί, που ανήκει σε κάποια κοινότητα ή φυλή. Μόνο τη γλώσσα του αναμένεται να χρησιμοποιεί κανείς. Περιορισμός δεν υπάρχει όμως σε σχέση με την κατανόηση μιας άλλης γλώσσας. Θα ήταν κρίμα να μη γίνεται κατανοητό τι λένε οι άλλοι, που δεν μοιράζονται τη γλώσσα σου. Ένα νησί στο διάστημα είναι η γη, όπου έκφραση και κατανόηση αποτελούν διαφορετικές λειτουργίες. Άσε με να μιλήσω τη γλώσσα μου. Άσε με να καταλάβω τη δική σου.
Τα φυτά, λένε, δεν φτάνει να τα ποτίζεις. Πρέπει και να μιλάς σε κάθε φυτό. Καλό είναι επίσης να μιλάς σε ανθρώπους, που πριν φύγουν γίνονται φυτά. Δεν αποκλείεται να σε ακούνε, ακόμη και αν είναι αδύνατον να ανταποκριθούν. Η ζωή είναι μια διαδικασία βαθμιαίας κώφωσης, όπως ακούω, όλο και λιγότερο. Πρέπει να είναι κληρονομική η κώφωση, όπως και η ζωή άλλωστε. Η μητέρα μου συμφωνεί με όλα αυτά. Έτσι νομίζω, καθώς καταφατικά κουνά το κεφάλι της, χωρίς να είμαι βέβαιος ότι με ακούει. Δεν έχει νόημα, μου λένε, να μιλά στο τηλέφωνο χωρίς να μπορεί να ακούσει. Έχει άραγε νόημα να την ακούει η θεία μου, όταν δεν μπορεί να μιλήσει; Μήπως αυτό είναι το πρότυπο της επικοινωνίας, που ματαίως αναζητούσε ο ΜακΛούαν; Να μιλά ο πομπός, που δεν μπορεί να ακούσει, στον δέκτη, που δεν μπορεί να μιλήσει;
Δεν μιλώ. Ακούς;
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Δεν θυμάμαι / Γιώργος Χουλιάρας - Χάρτης (hartismag.gr)
Ταξίδια επί χάρτου / Γιώργος Χουλιάρας - Χάρτης (hartismag.gr)
400 λέξεις / Γιώργος Χουλιάρας - Χάρτης (hartismag.gr)
Σημειώσεις κακοκαιρίας / Γιώργος Χουλιάρας - Χάρτης (hartismag.gr)
