Ο Βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά της Ρέας Γαλανάκη θεωρείται ίσως η πιο εμβληματική περίπτωση μεταμοντέρνας προσέγγισης στο ιστορικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα. Προσωπικά περίμενα κάτι παραπάνω από αυτό. Ίσως φταίει ότι είχα ακούσει για πολλά κεράσια, οπότε είχα τεράστιο καλάθι, ίσως πάλι φταίει ο τρόπος που το διάβασα. Μεταμοντέρνα κι αποσπασματική η ανάγνωσή μου. Και θα μου πείτε, και δικαίως, ότι η υπνοπαιδεία δεν είναι δα κάτι καινούριο και μεταμοντέρνο. Το έκανε κι ο Αριστοτέλης στον Αλέξανδρο. Ε, ελπίζω εκείνος να είχε καλύτερα αποτελέσματα από τα δικά μου.
Γιατί εγώ τη μία διάβαζα το παρακάτω κι ακολουθούσα την ιστορία και την αφήγηση, και την άλλη αφηνόμουν στη συνέχεια της ανάγνωσης από τον Γ. ενώ παραδινόμουν ταυτόχρονα γλυκά-γλυκά στον Μορφέα. Κι άντε την άλλη μέρα πάλι απορίες προς τον Γ. πριν συνεχίσει: «Καλά, αυτός ποιος είναι πάλι; Δεν είχε πεθάνει πριν 3 μέρες; Για ποια χρονιά μιλάει;» και δώσ’ του κάθε μέρα «στο προηγούμενο επεισόδιο…». Μέχρι που με ξανάπαιρνε σύντομα ο ύπνος και πάει πάλι η συνέχεια.
Ο Φερίκ Πασάς δεν ήταν το πρώτο μυθιστόρημα που διαβάζαμε μ’ αυτόν τον τρόπο, και σίγουρα όχι το τελευταίο. Η αρχή έγινε με το Μαουτχάουζεν
του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Εκεί το διάβασμα γινόταν πιο μοιρασμένο κι είχαμε ως αρχή να μη διαβάζουμε όταν κοιμάται ο άλλος. Μετά πατήσαμε τις αρχές μας, ή εμπιστευτήκαμε περισσότερο τη λειτουργία των εγκεφάλων μας εν υπνώσει. Άλλωστε ο εγκέφαλος μπορεί και κάνει θαύματα.
Γνώρισα πρόσφατα τον γιο του ποιητή Χρήστου Ράστου απ’ τη Θεσσαλονίκη. Τον ποιητή δεν τον γνώριζα, ούτε είχα διαβάσει ποτέ κάτι δικό του. Ο γιος του όμως με πληροφόρησε πως τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο ποιητής είχε πάθει εγκεφαλικό και παρά τις δυσλειτουργίες που αυτό του δημιούργησε, συνέχισε ακάθεκτος να γράφει ποιήματα. Σε κάνει να αναρωτιέσαι: λες να μην είναι ο εγκέφαλος που γράφει τα ποιήματα; Να βγαίνουν, να γεννιούνται αλλού; Όπως έχει γράψει άλλωστε και η Γιασμίνα Ρεζά στο θεατρικό της έργο Art, «ό,τι είναι ωραίο και μεγάλο σ’ αυτόν τον κόσμο δεν γεννήθηκε ποτέ από τη λογική».
Το εγκεφαλικό όμως δεν είναι παίξε-γέλασε να αστειευόμαστε μαζί του. Αλίμονο σε όσους γράφουν και διαβάζουν να τους χτυπήσει κάτι τέτοιο και – χτύπα ξύλο – να μην μπορούν να δουν για να διαβάσουν. Πρόσφατα ένας κύριος από την Ολλανδία χάρισε όλα τα βιβλία της μαμάς του που της άρεσαν τα ελληνικά και είχε μάθει τη γλώσσα, γιατί εκείνος δεν γνώριζε καλά κι εκείνη μετά από εγκεφαλικό δεν έβλεπε για να διαβάσει. Τι να τα κάνει πια; Ήθελε να τα δώσει σε κάποιον που θα τα εκτιμούσε, που θα τα διάβαζε και θα τ’ αγαπούσε. Όπως ψάχνεις να βρεις ανθρώπους που θα δώσουνε αγάπη στα αδεσποτάκια που βρίσκεις στον δρόμο ή όπως θες να αφήσεις σε ανθρώπους δικούς σου τα παιδιά σου όταν θα λείψεις για μια δουλειά.
Κι ας έτσι τα βιβλία ταξιδεύουν από τόπο σε τόπο κι από χέρι σε χέρι, είναι κρίμα που αυτή η κυρία δεν θα ξαναδιαβάσει απ’ τη βιβλιοθήκη της Το νούμερο 31328 του Ηλία Βενέζη, τη Δασκάλα με τα χρυσά μάτια του Στρατή Μυριβήλη κ.ά. Ίσως μια λύση θα ‘ταν να προσλάβουν κάποιον για διπλό book-sitting. Να της διαβάζει – υπνοπαιδεία – για να κοιμηθεί.
