Στις 20 Μαϊου πέθανε ο Βένο Τάουφερ, πιστός φίλος της χώρας μας και φίλος προσωπικός από το 1997, από τους κορυφαίους της Σλοβενίας και της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ο τελευταίος επιζών μιας γενιάς στην οποία περιλαμβάνονται αναστήματα όπως του Ντάνε Ζάγετς, του Γκρέγκορ Στρινίτσα, του Τομάζ Σαλαμούν από τη Σλοβενία, και του Βάσκο Πόπα, του Ιβάν Λάλιτς και του Μιόντραγκ Πάβλοβιτς από τη Σερβία. Ποιητής, θεατρικός συγγραφέας (το γνωστότερο θεατρικό του έργο είναι Ο Οδυσσέας και ο γιός του, όπου περιλαμβάνονται και αποσπάσματα από την Οδύσσεια), καταπληκτικός μεταφραστής (μετέφρασε και μια επιλογή από τα ποιήματα του Καβάφη) ο Βένο, έπειτα από τρία χρόνια ταλαιπωρίας με την υγεία του πέθανε στη Λιουμπλιάνα, πλήρης ημερών, στα ενενήντα του χρόνια. Τον φέραμε στην Ελλάδα πολλές φορές, άλλοτε μέσω της Εταιρείας Συγγραφέων, άλλοτε του Κύκλου Ποιητών και μια φορά, το 1999, στο συμπόσιο της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Συγγραφέων στους Δελφούς, όπου εκπροσωπούσε τη χώρα του. Η καλλιτεχνική και η πολιτική του δραστηριότητα ήταν πρωτοφανής. Πρωτοστάτησε στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γιουγκοσλαβία, φυλακίστηκε για ένα διάστημα, εργάστηκε στο BBC στη δεκαετία του 1960, συμμετείχε στην ομάδα που έγραψε το σύνταγμα της Σλοβενίας μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας από την πρώην Γιουγκοσλαβία και ίδρυσε στη δεκαετία του 1980 τη Βιλενίτσα, ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ ποίησης. Ευρηματικός, πρωτοπόρος κι εξαίρετος τεχνίτης άφησε ένα ογκώδες και πολυσήμαντο έργο μαζί με τις αναμνήσεις ενός βαθιά καταρτισμένου ποιητή αλλά και μειλίχιου ανθρώπου που σε σκλάβωνε με την πραότητα αλλά και το πάθος με το οποίο υπερασπιζόταν τις ιδέες και τις αξίες του. Ήταν από εκείνους που τους γνωρίζεις και δεν τους ξεχνάς ποτέ, ιδιαίτερα αν σ’ έχει τιμήσει με τη φιλία και την αγάπη του. Από τα τριάντα περίπου ποιήματά του που μετέφρασα και παρουσιάστηκαν εδώ σε διάφορες εκδηλώσεις ή δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά (το Εντευκτήριο και το Poetix), δημοσιεύω εδώ δύο, ως ύστατο αποχαιρετισμό και φόρο τιμής σ’ έναν σπουδαίο ποιητή και αγαπημένο φίλο.
ΑΜΛΕΤ 69
κάθε νύχτα είναι ένα γλίστρημα κάτω από την επιφάνεια
ακούγοντας τη βροχή να ροκανίζει το σωρό των χαρτιών
ώσπου μέσα στο κύπελλο του πρωινού περνά η αιωνιότητα
ο ήλιος τρεμοπαίζει στο ξυράφι
το πρόσωπό σου ξυπνά από ’να κομμάτι μέταλλο
νιώθεις τη φλέβα να χτυπά
το μάτι ακούει το χέρι η γλώσσα αγγίζει τον χρόνο
αγαλλιάς με τη ζωή του ξυραφιού
μες στο ξυράφι καθρεφτίζεται η εικόνα σου
και γύρω του το περίγραμμα του κόσμου
πιο κοντά στο κέντρο του κόσμου περιστρέφεσαι
κόσμοι ολόκληροι μαζί σου πάνω στη στενή λεπίδα
έχοντας δύναμη να καταστρέψουν ξαφνικά
αυτό που καταστρέφοντας καταστρέφεται
ΣΤΟΝ ΑΝΟΙΧΤΟ ΚΥΚΛΟ
στο μέσον του ταξιδιού μας εδώ στη γη
στέκεσαι και διστάζεις μην κοιτάζεις πίσω
από την πλάτη σου πίσω δεν είναι παρά ένας καθρέφτης
μια βάρκα του φεγγαριού άραξε
πάνω στα θρύψαλλα των χάρτινων ρόδων
το πιο απαλό ξίφος έχει στομώσει από την ευωδιά τους
στέκεσαι μες στα καρυδότσουφλα
μέσα σε οστέινα ακουστικά
ανάμεσα στα σκουπίδια πλανητών άστρων και ήλιων
στέκεσαι κι αυταπατάσαι
πως κρύβεις ένα φορτίο από ερωτικές εικόνες
πίσω απ’ τις άλικες κουρτίνες των βλεφάρων σου
μην ανοίγεις τα μάτια
η πρώτη σταγόνα του φωτός θα λιώσει το σχήμα του χρόνου
και θα σκληρύνει μέσα στο διάφανο κρύσταλλο της μοναξιάς
στέκεσαι μπροστά στον ναό ενός ατσάλινου αγίου
πες μια προσευχή για την ευτυχία των χεριών και των ποδιών σου
και για τη μαύρη μέθη στο κεφάλι σου
ο άγιος σε κοροϊδεύει με τ’ άστρα και τους κομήτες
και τα χρυσά κεφάλια των παιδιών
που λένε μια προσευχή να ’σαι νέος κι ωραίος
στέκεσαι μπρος στον βασιλιά της φωτιάς και των ψαριών
που εφευρίσκει και ξεχνά το αλφάβητο του γυναικείου σώματος
δείξε σεβασμό θα πάρεις ψαλίδια και χρωματιστό χαρτί
ο βασιλιάς ανοίγει και κλείνει τα μάτια ο βασιλιάς κάθεται και σηκώνεται
βάλε το ’να χέρι στον αυχένα του με τ’ άλλο αγκάλιασε τον εαυτό σου
θα ’χεις δικά σου όλα τα καλά του κόσμου
στέκεσαι μπρος στο ιερό πτηνό της πράσινης γης
της χρυσής θέρμης του λευκού νερού και του ασημένιου αέρα
το πτηνό είναι πέτρινο κι άφωνο γιατί ’ναι η τελειότητα
σκέψου τα χρώματα
αφουγκράσου τον θόρυβο της νιότης
άγγιξε το σώμα σου
τώρα μεγαλώνεις μέσα στο ευλύγιστο κοφτερό ατσάλι
τώρα ανοίγεσαι μέσα στο απαλό κόκκινο άνθος
τώρα στέκεσαι σταθερός ανάμεσα στην ψυχή σου και τα πόδια του έρωτα
ή ανοίγεις τα μάτια
και μπαίνεις στο σκοτάδι μ’ ανοιχτό διασκελισμό
με τη σκιά σου στο ύψος σου
να προχωρεί μπροστά από σένα.
