Ο προεκλογικός διάλογος στη χώρα μας έχει και πάλι κατέλθει στα γνωστά –διαχρονικά– χαμηλά επίπεδα, αλλά και με την ιδιαίτερη ένταση που έχει εγκατασταθεί με την επάνοδο του διχασμού κατά την τελευταία δεκαετία της κρίσης. Στόχος η εκμηδένιση του αντιπάλου, που εκφράστηκε από την περίφημη ρήση ενός εκ των «επιφανεστέρων» νέων πολιτικών που ανέδειξε η περίοδος αυτή.
Είναι πράγματι κουραστικό για κάποιον που διάγει την όγδοη δεκαετία της ζωής του, ξανά μανά τα ίδια και τα ίδια, έχοντας ξεκινήσει από τα αφελή αριστερίστικα γκρουπούσκουλα λίγο μετά το Μάη του 1968: Όλοι ξέρουν καλύτερα απ’ τον άλλον, όλοι είναι ηθικότεροι του άλλου.
Απλά θα ήθελα να συνεισφέρω στη συζήτηση –όπου βέβαια κανείς δεν ακούει τον άλλο– μια μόνο φράση (για την ακρίβεια μια ερωταπόκριση) του Αλμπέρ Καμί, ενός διανοητή που μας άφησε μια παρακαταθήκη σπάνιας ωριμότητας και αυτογνωσίας:
Η ερωταπόκριση είναι απλή:
Μπορούμε να φτιάξουμε το κόμμα εκείνων που δεν είναι βέβαιοι ότι έχουν δίκιο; Αυτό θα ήταν το δικό μου κόμμα.
Ας την σκεφτούμε λιγάκι.
Για την προέλευση της φράσης, αναφέρουμε ότι ανευρίσκεται σε κείμενο του 1949, με τίτλο «Διάλογος για το Διάλογο», που δημοσιεύτηκε σε αναρχική επιθεώρηση ονόματι Η υπεράσπιση του ανθρώπου.
Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι στην ερωταπόκριση αυτή προσθέτει: Εν πάση περιπτώσει, δεν θέλω να προσβάλω εκείνους που δεν συμφωνούν μαζί μου.
Ας ωριμάσουμε κάποτε…
ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ
«Dialogue pour le dialogue», Défense de l’homme [revue anarchiste], τχ. 11, Ιούλιος 1949: Est-ce qu’on peut faire le parti de ceux qui ne sont pas sûrs d’avoir raison ? Ce serait le mien. Dans tous les cas, je n’insulte pas ceux qui ne sont pas avec moi.
