Ένας ακόμη ποιητής στην αντίπερα όχθη

Όσοι γνώρισαν τον Βασίλη Κουμή (1954-2023) αναγνώριζαν σε αυτόν ένα πρότυπο ευγένειας και μια αστείρευτη πηγή ποικίλων ιδεών. Δεν ήταν όμως γραφτό να γεράσει προσφέροντας και υλοποιώντας τις ευφάνταστες ιδέες του. Ο Βασίλης Κουμής ήταν ποιητής που άρμεγε τις εμπνεύσεις του από τη ζωή τη δική του, από τη ζωή των άλλων, από εικόνες χρωματιστές, από εικόνες ασπρόμαυρες.
Έφυγε όπως έζησε. Διακριτικά, αθόρυβα, με απόλυτη, αδιαπραγμάτευτη αξιοπρέπεια που δεν την διατάραξε ούτε η πολύμηνη μάχη του με τον καρκίνο. Η αναχώρησή του δεν εμφανίστηκε ούτε στο εσωτερικό των εφημερίδων, δεν έγινε τηλεοπτικό θέμα, δεν απασχόλησε τους πολιτιστικούς συντάκτες των δημοφιλών ενημερωτικών ιστότοπων. Ελάχιστες φορές «ακούστηκε» το όνομά του πέραν του οικογενειακού και φιλικού του κύκλου. Τις σημειώνουμε ως μια πρώτη γνωριμία με τα πεπραγμένα του.
Εμπνεύστηκε και σχεδίασε τη μουσικοθεατρική παράσταση Φωνές εξαίσιες η οποία παρουσιάστηκε για τρία συνεχόμενα Δευτερότριτα του 2006 στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου.
Συνεργαζόμενος με την πιανίστρια Έλενα Μουζάλα σχεδίασε την εκδήλωση Ελλάδα – Κύπρος, μια μουσική συνάντηση η οποία παρουσιάστηκε, στις 6 Μαΐου 2014, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Ερμηνεύτηκε σε αυτήν για πρώτη φορά ο κύκλος τραγουδιών για φωνή και πιάνο Συμφωνία των Υγρών, ο οποίος προέκυψε από τη μελοποίηση ποιημάτων της ομώνυμης συλλογής του Βασίλη Κουμή από τον Κύπριο συνθέτη Κωνσταντίνο Στυλιανού.
Ευτύχησε να δει δημοσιευμένες τρεις ξεχωριστές και ως προς τη μορφή και ως προς το περιεχόμενο ποιητικές συλλογές του. Και οι τρεις, από τις εκδόσεις Synergie, μας θυμίζουν κάποιες ξεχασμένες αγάπες όπως η ψιλή, η δασεία, η περισπωμένη· και στις τρεις η τέχνη του λόγου συνδυάζεται με την εικαστική τέχνη. Η πρώτη, (Συμφωνία Των Υγρών), εκδόθηκε το 2008 - υπάρχει και ειδική έκδοση με 8 πρωτότυπες χαλκογραφίες της Ρένας Τζολάκη. Η δεύτερη, (Σώμα άψαυστο), συνοδεύεται από 4 λιθογραφίες του Γιώργη Βαρλάμου και εκδόθηκε το 2011. Η τρίτη, (Ερασιτεχνική οπτική)­, κοσμείται από 4 πρωτότυπες χαλκογραφίες του Αλέξη Βερούκα και εκδόθηκε το 2013. Στην παρουσίασή της στο Θέατρο Χυτήριο ερμηνεύτηκε για πρώτη φορά ο κύκλος τραγουδιών Ανυπεράσπιστα σε ποίηση Βασίλη Κουμή και μουσική Πέτρου Σατραζάνη.

Δεν πρόλαβε να χαρεί την έκδοση της τέταρτης ποιητικής του συλλογής Το Οψιφανές Ανώνυμον, για την οποία είχε ετοιμάσει χαρακτικά η Άρια Κομιανού. Ούτε να ακούσει μελοποιημένο κάποιο από τα ποιητικά κείμενα (libretti) με τα οποία δόμησε τη λυρική Τριλογία των συνθετών. Μόνο το καταληκτικό τμήμα από την αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη όπερα που σχεδίασε, την Autodafé, μελοποιημένο από τον Κωνσταντίνο Στυλιανού, που ζει και δρα στο Λονδίνο, πρόφτασε να ακούσει· και η χαρά του ήταν μεγάλη.
Μεγάλη ήταν επίσης η χαρά του όταν έλαβε ως δώρο το 2022 το βιβλίο του δικηγόρου, συγγραφέα και κριτικού θεάτρου Κωνσταντίνου Γ. Βασιλείου Βασίλης Κουμής – Ένας οδοιπόρος της ποιητικής (εκδόσεις Βασδέκης). Ένα συγκινητικό αφιερωματικό μελέτημα, στις 216 σελίδες του οποίου ο συγγραφέας εξερευνά διεξοδικά τον ποιητικό λόγο του Κουμή και αναδεικνύει τις δομικές συνιστώσες του.

Ο Βασίλης Κουμής ήταν ένας ζωγράφος της γλώσσας που αντί για χρώματα χρησιμοποιούσε λέξεις· χρωματιστές βεβαίως. Οι λέξεις του δανείζονται χρώματα άλλοτε από τη βροχή, άλλοτε από τον άνεμο, άλλοτε από τον ήλιο, άλλοτε από τις εποχές. Στην τελευταία περίπτωση τα χρώματα είναι άμεσα ορατά. Έβλεπε με τρόπο ποιητικό τα γεγονότα της ζωής και αναζητούσε σε αυτά τις αιτίες του παρελθόντος. Εστίαζε στο παρόν έχοντας γνώση-επίγνωση του παρελθόντος και συνάμα έγνοια για το μέλλον. Η ζωή του ήταν ένας διαρκής αγώνας αναζήτησης και αξιοποίησης των χαμένων λέξεων. Κατάφερνε έτσι να χτίσει ένα γλωσσικό κόσμο πολύ πλούσιο. Υφολογικά μοίραζε τον ποιητικό του τόπο ανάμεσα στους Γάλλους συμβολιστές και τους Έλληνες υπερρεαλιστές. Η φύση, η μοναξιά, ο πόνος και ο θάνατος, είναι ένα τετράπτυχο εννοιών το οποίο διατρέχει την ποιητική παρουσία του Βασίλη Κουμή.

Καθώς μοίραζε από μικρός τη ζωή του ανάμεσα στην Αθήνα και το Βραχάτι, γνώρισε εκεί νωρίς τον Μίκη Θεοδωράκη και την οικογένειά του. Τον συνέδεσε βαθιά και ανυπόκριτη φιλία με τον Μίκη, αλλά και με τη Μαργαρίτα. Η Μαργαρίτα μάλιστα τον μνημονεύει με τρυφερότητα στο βιβλίο της Αναμνήσεις ενός κοριτσιού (εκδόσεις IANOS, 2020).

Ο Βασίλης Κουμής γεννήθηκε στην Αθήνα στις 8 Οκτωβρίου 1954. Στο Βραχάτι πέρασε πολλές στιγμές στοχασμού, αναστοχασμού, δημιουργικής χαράς, αλλά και ξεκούρασης κι ανεμελιάς. Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Φεβρουαρίου 2023. Αναπαύεται στο Βραχάτι.

Τα αυτόγραφα ποιήματα που παραθέτουμε είναι ανέκδοτα: