Η Νίκη Σταυρίδη εννήθηκε (1954) και μεγάλωσε στην Πόλη. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Κωσταντινούπολης (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi) και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Μυτιλήνη. Στην Αθήνα ήρθε το 1979. Έχει ζήσει 8 χρόνια στην Ιταλία.
Έχει μεταφράσει τουρκικά και αγγλικά βιβλία. Μεταξύ των έργων που μετέφρασε από τα τουρκικά στα ελληνικά είναι το μυθιστόρημα Ξυλόκερκος πόρτα (Erguvan Kapısı) της Ογιά Μπαϊντάρ (εκδ. Κονιδάρη 2013), Ο ουρανοξύστης
του Ταχσίν Γιουτζέλ (εκδ. Κέδρος 2012), η ανθρωπολογική μελέτη Δεν έχω πατρίδα έχω τον τόπο μου - Ρωμιοί της Πόλης- Χώρος, μνήμη, τελετουργίες της Νουρντάν Τουρκέρ (εκδ. Πατάκη 2018), Αποσυνάγωγοι του Ογούζ Ατάι (εκδ. Gutenberg 2022), Παλιός κήπος-Παλιά αγάπη
της Τεζέρ Οζλού (εκδ. Τσουκάτου 2023) κ.ά.
Έχει μεταφράσει στα ελληνικά και επιμεληθεί το Ημερολόγιο εξορίας - Ερζερούμ 1943 του Γιώργου Χατζηδημητριάδη (εκδ. Εστία 2011).
Έχει μεταφράσει στα τουρκικά το μυθιστόρημα Το καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη (α' έκδοση Boyut Yayınları 1989, β' έκδοση Arion Yayınları 2007).
Από τα αγγλικά, μεταξύ άλλων, μετέφρασε το μυθιστόρημα Το πηγάδι της μοναξιάς (The Well of Loneliness) της Radclyffe Hall (εκδ. Κουκκίδα 2003).
Συμμετείχε στις συλλογικές εκδόσεις:
Η Ελλάδα των γυναικών
(στα γερμανικά: Griechenland der Frauen, Verlag Frauenoffensive, 1989 / ελληνική έκδοση: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1992)
Και μετά τα 50 τι - Μαρτυρίες γυναικών για τη μέση ηλικία (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2011).
Ήταν μέλος της ομάδας που δημιούργησε το Ελληνοτουρκικό λεξικό (εκδ. Ροδαμός 1994) και το Τουρκοελληνικό λεξικό (Εκδ. Κέντρο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμού, 2000). Επίσης επιμελήθηκε το Τουρκο-ελληνικό Λεξικό (2013) και το Εικονογραφημένο Τουρκο-ελληνικό Λεξικό (2016) των εκδόσεων Πατάκη.
Έχει μεταφράσει στα τουρκικά τα κείμενα των ιστοσελίδων Με το βλέμμα των περιηγητών (www.travelogues.gr) και Περιηγητικές διαδρομές (www.traveltrails.gr) του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη.
Μια συλλογή διηγημάτων της με τίτλο Μικρές αστόλιστες ιστορίες
εκδόθηκε το 2018 στις Εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας.
Είναι μέλος της Εταιρείας Μελέτης της καθ' ημάς Ανατολής (www.etmelan.gr)
και της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Η Κινστέρνα.
Τίτλοι κριτικογραφίας στο περιοδικό Η Κινστέρνα:
- Γιώργος Βαλασιάδης, Και στα Ταταύλα χιόνι, τχ. 9, Ιούνιος 2006
- Σεργκούν Αγάρ, Φίλησα μια φορά την Ευδοξία μτφ. Φ. Καράογλαν, τχ.11, Ιούνιος 200
- Ιρένε Ουνζ-Μαυρογορδάτου, Το παλιό σπίτι στο Βόσπορο, μτφ. Εύη Μελά, τχ.12, Δεκέμβριος 200
- Πάνος Ν. Τζελέπης, Ιστορίες του Νταή Σταβρή από την εποχή των σουλτάνων, τχ.13, Ιούνιος 2008
- Σοφία Σπανούδη, Γράμματα από την Πόλη, τχ.15, Ιούνιος 2009
- Φετχιέ Τσετίν, Η γιαγιά μου μτφ. Φ. Καράογλαν, τχ.16, Δεκέμβριος 2009
- Λιλίκα Μπομπόλου, Φεμινισμός Εσωτερικού Χώρου-Χρονικό μιας πορείας στο φεμινιστικό κίνημα (1979-2005), τχ.17, Ιούνιος 2010
- Γιάννης Παπακώστας (επιμ.), Προς την αδελφήν στρατιώτου-Γράμματα από το Μικρασιατικό Μέτωπο, τχ.18, Δεκέμβριος 2010
- Θωμάς Κοροβίνης, Φαχισέ Τσίκα, τχ.19, Ιούνιος 2011
- Γιάννης Μακριδάκης, Η άλωση της Κωνσταντίας, τχ.20, Δεκέμβριος 2011
- Πάνος Ν. Τζελέπης, Ένας νταής, τχ. 21-22, 2012
- Νταβίντ Μπορατάβ, Ψίθυροι στο Μπέιογλου, μτφ. Αριάδνη Μοσχονά, τχ. 21-22, 2012
- Ιζζέτ Τζελάσιν, Μαύρος ουρανός, μαύρη θάλασσα, μτφ. Κρυστ. Γλυνιαδάκη, τχ. 24, 2014
- Γρηγόρης Οικονομίδης, Χαλκηδόνα, η ελληνική κοινότητα της ασιατικής Πόλης (ντοκιμαντέρ), τχ. 24, 2014
- Θωμάς Κοροβίνης, '55, τχ. 25, 2015
- Θανάσης Βαλτινός, Ο τελευταίος Βαρλάμης, τχ.25, 2015
- Ίρις Τζαχίλη, Μπαϊντίρι 1922 - Μια ιστορία απώλειας από τη Μικρασία, τχ. 25, 2015
- Soloúp Αϊβαλί (κόμικ), τχ. 26, 2016
- Χρήστος Αναγνωστόπουλος, Το τέλος της μπαλάντας, τχ. 27, 2017
- Νουρντάν Τουρκέρ, Δεν έχω πατρίδα έχω τον τόπο μου - Ρωμιοί της Πόλης - Χώρος, Μνήμη, Τελετουργίες, χτ. 28, 2018
- Χρήστος Αναγνωστόπουλος, Αναβολές και κατήφοροι, τχ. 29, 2019
- Ηρακλής Μήλλας Ο οικογενειακός τάφος, τχ. 30, 2020
- Ηλίας Μαγκλίνης, Είμαι όσα έχω ξεχάσει, τχ. 30, 2020
- Ελένη Φίλη-Νιότη, Ένα σούρουπο σε μια γειτονιά του Πέρα, τχ. 31, 2021
- Χρυσούλα Αναγνωστοπούλου, Ελληνίδες εκδότριες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1887-1922), τχ. 32, 2022
- Φυρουζάν, Ένα καλοκαίρι γεμάτο αγάπη,
μτφ. Θ. Ζαράγκαλης, τχ. 32, 2022
- Ρέα Σταθοπούλου, Οι ποδηλάτισσες, τχ. 32, 2022
Τα τελευταία χρόνια μελετά το λογοτεχνικό έργο του αρχιτέκτονα Πάνου Ν. Τζελέπη (Πόλη 1894-Αθήνα 1976) και το έργο του Χρήστου Δοσίθεου Αναγνωστόπουλου (Πόλη 1941-Βίσμπαντεν 2018).
Εδώ και είκοσι πέντε χρόνια ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Εκτός από τα τουρκικά μιλάει αγγλικά, ιταλικά και γαλλικά.
(Απόδοση ποιητικών τμημάτων: Δημήτρης Μαύρος)
_________
Απόσπασμα από το μυθστόρημα του Oguz Atay Aποσυνάγωγοι, Gutenberg 2022
Βραβείο Μετάφρασης του περ. Χάρτης (2023)
_________
Πρώτη φορά στη ζωή του λαχτάρησε να ήταν άλλος άνθρωπος. Ήταν μια αίσθηση σαν τη δίψα για ένα άγνωστο πιοτό. Να μπορείς ν’ αλλάξεις. Να γίνεις ένα καινούργιο ον που δεν αναγνωρίζεις ούτε ο ίδιος. Μια μεταμόρφωση, μια αλλαγή που κάθε ζωντανό πλάσμα επιστρατεύει όσες δυνάμεις έχει για να της αντισταθεί. Είναι μια ροπή που τρομάζει και έλκει ταυτόχρονα. Πόσο δύσκολο για τον άνθρωπο να σκεφτεί ότι μπορεί να αλλάξει, μπορεί να κατανικήσει το τυφλό πείσμα των κυττάρων του που παλεύουν με όλες τους τις δυνάμεις να αντισταθούν στους εξωτερικούς παράγοντες, προσπαθούν να αποβάλουν τα ξένα στοιχεία που θέλουν να εισχωρήσουν στο σώμα. Το να αλλάξεις σήμαινε να γίνεις ξένος προς τον εαυτό σου. Όταν ένα υπόλειμμα τροφής πάει και κρύβεται σε μια μικρή κοιλότητα του δοντιού μου, τι ορμητικά που του επιτίθεται η γλώσσα, και παρόλο που ξέρει ότι δεν μπορεί να μπει μέσα, χτυπάει και ξαναχτυπάει με όλη τη μαλακότητά της πάνω στους σκληρούς τοίχους. Ξένε, του λέει, δεν μπορείς να μείνεις σ’ εκείνο το κούφωμα. Οι σιελογόνοι αδένες εκκρίνουν χείμαρρους για να διαλύσουν και να πνίξουν το κομματάκι· η γλώσσα επιτίθεται εκ νέου σαν φίδι, προσπαθεί να βρει μια ελάχιστη χαραμάδα για να εισχωρήσει. Ο λαιμός ξεροκαταπίνει, δημιουργεί πελώριες ρουφήχτρες θέλοντας να καταπιεί αυτό το ασυνείδητο μικρό πράγμα. Όλα μαζί συνεργάζονται στην προσπάθεια, αναλώνονται. Σχίζεται η άκρη της γλώσσας, ξεραίνεται το λαρύγγι. Σκοπός είναι η διατήρηση της ολότητας του ζωντανού οργανισμού, η αποφυγή της αλλαγής. Το σώμα επαναστατεί εναντίον κάθε καινούργιου πράγματος· και στο πιο άνετο κρεβάτι του κόσμου, την πρώτη φορά που θα κοιμηθεί, θα περάσει τη νύχτα άυπνο. Το μυαλό, αυτός ο τρομερός δικτάτορας του σώματος, στην ουσία είναι ένας συντηρητικός σατράπης. Και παρ’ όλα αυτά δεν είναι τόσο δεμένο στις παραδόσεις του όσο είναι το σώμα. Καμιά φορά θέλει να το παρασύρει σε νέες περιπέτειες, σε άγνωστες εμπειρίες, και τότε έρχεται αντιμέτωπο με την τυφλή εξέγερση των αδαών κυττάρων. Τα κύτταρα δεν υπακούν στις διαταγές του διοικητή: κάνουν ανταρσία. Το σώμα μου επαναστατεί. Κοίταξε τα χέρια του: τα εξέτασε με εχθρικό βλέμμα. Κοιτάχτηκαν για λίγο· έπειτα τα βλέφαρα συναντήθηκαν μεταξύ τους και έκλεισαν αργά αργά. Ο Τουργκούτ ανασάλεψε, άνοιξε τα μάτια. Έκανε μια κίνηση για να διώξει από πάνω του την υπνηλία: άναψε άλλο ένα τσιγάρο.
«Πρέπει να αφήσω τον εαυτό μου», μονολόγησε. Πρέπει να πάψω να αντιστέκομαι. Πρέπει να ζήσω, να δω. Να μη φοβάμαι να ταξιδέψω σε τούτη τη χώρα που δεν γνωρίζω. Πρέπει να μπω στον κόσμο αυτών των απρόσωπων ανθρώπων για τους οποίους δεν ενδιαφέρεται κανείς. Το ταξίδι του Σελίμ έμεινε στη μέση, το ίδιο και το μυαλό του… Και τι δουλειά έχω εγώ με αυτούς ; Πώς μπορώ, Σελίμ ; Τι να κάνω εγώ μαζί τους ; Και τι να κάνουν αυτοί μαζί μου ; Μην το λες, Τουργκούτ. Αυτοί θα κάνουν μεγάλη χαρά άμα σε δουν. Θα τους πεις και τα χαιρετίσματά μου. Θα πεις ότι είχα δουλειά και δεν μπόρεσα να πάω και να με συγχωρέσουν. Θα δείξουν κατανόηση. Είναι όπως στα όνειρα, Τουργκούτ· αν δεν αντισταθείς με το μυαλό σου, βρίσκεσαι ξαφνικά μπροστά σε μια πόρτα. Είναι όλοι τους μαζεμένοι εκεί και σε περιμένουν. Εσένα θέλουν, Σελίμ, θέλουν τον πρίγκιπα των αποσυνάγωγων.
