Η ομορφιά της νύμφης Ειδοθέας, της κόρης του Ωκεανού, ήταν γνωστή σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Ο θεός Απόλλωνας, γοητευμένος από τη νύμφη, την έβαλε στο μάτι και με κάθε ευκαιρία προσπαθούσε να την ξεμοναχιάσει και τον έρωτά της με έναν νεαρό ψαρά σε δοκιμασίες μεγάλες έβαζε όταν του δινόταν η ευκαιρία. Είδε κι αποείδε η Ειδοθέα ότι ο Απόλλωνας δεν το έβαζε κάτω και παρακάλεσε τον πατέρα της να την βοηθήσει. Ο Ωκεανός, σοφός και μετρημένος, ζήτησε να συναντήσει τον ψαρά που η κόρη του είχε ερωτευτεί, για να βεβαιωθεί αν άξιζε τον κόπο να λάβει πρωτοβουλίες που θα τον έφερναν ίσως σε αντιπαράθεση με έναν θεό. Μόλις συναντηθήκαν και χωρίς πολλά πολλά, ρώτησε τον νεαρό ψαρά τι ήταν ικανός να θυσιάσει για την κόρη του την Ειδοθέα. Τα πάντα, του απάντησε ο νεαρός ψαράς και σαν απόδειξη των λόγων του τράβηξε από το ζωνάρι το μαχαίρι του και έκοψε από τη ρίζα το αριστερό του αυτί. Συγκλονισμένος ο Ωκεανός από την αποφασιστικότητα του νεαρού, έφτιαξε ένα μεγάλο δίθυρο όστρακο, το απόθεσε στον κόλπο του Τάραντα, κοντά στο κάστρο της Αραγονίας, στην περιοχή που ζούσε ο ψαράς κι εκείνη χώθηκε μέσα του προστατευμένη από την μανία του θεού Απόλλωνα.
Εκεί, στην άκρη του κόλπου του Τάραντα, συναντιόταν τα βράδια το ερωτευμένο ζευγάρι. Η Ειδοθέα έβγαινε από το όστρακο λίγο μετά τη δύση του ηλίου και λίγο πριν ξημερώσει, κρυβόταν πάλι στο όστρακο για να προφυλαχθεί από την οργή του Απόλλωνα που είχε φάει τον τόπο να τη βρει.
Δυστυχώς, όμως, τα υπόγεια θαλάσσια ρεύματα άρχισαν να παρασέρνουν το όστρακο και μαζί και την Ειδοθέα προς τα βαθιά. Τότε η Ειδοθέα για να μην χαθεί στα βάθη των θαλασσών, με κίνδυνο τον αγαπημένο της να μη συναντήσει ποτέ ξανά, πέταξε έξω από το όστρακο μια τούφα από τα μαλλιά της, με την ελπίδα να σκαλώσουν σε κάποιο εμπόδιο του βυθού. Πράγματι, τα μαλλιά της μπλέχτηκαν σε έναν βράχο και το όστρακο που την φιλοξενούσε σταμάτησε να παρασύρεται από τα υπόγεια ρεύματα και στάθηκε όρθιο, στη μύτη του, λικνιζόμενο στο ρυθμό των υπόγειων ρευμάτων. Όταν, όμως, η Ειδοθέα θέλησε να βγει στην στεριά για να συναντήσει τον αγαπημένο της ψαρά, αυτό δεν στάθηκε δυνατό, καθώς ήταν αγκιστρωμένη από τα μαλλιά της στον πυθμένα. Τότε ο νεαρός ψαράς παρακάλεσε τον Ωκεανό να τον μεταμορφώσει σε μικρό υδρόβιο για να μπορεί να χωρέσει μαζί με την αγαπημένη του στο ίδιο όστρακο. Ο Ωκεανός που δεν είχε τέτοιες δυνάμεις απευθύνθηκε στον Δία, που ποτέ δεν χώνευε τον Απόλλωνα και, πράγματι, ο ψαράς μεταμορφώθηκε σε ένα μικρό καβούρι. Ευτυχισμένος, χώθηκε στο όστρακο κι έζησε για χρόνια πολλά μαζί με την αγαπημένη του, χωρίς ποτέ να τους ανακαλύψει ο Απόλλωνας.
Το όστρακο αυτό είναι η γνωστή μας πίνα, η «χρυσομαλλούσα πίνα» όπως την αναφέρει η αρχαιολόγος Δήμητρα Μυλωνά, το μοναδικό δίθυρο όστρακο που στέκεται κάθετα στον πυθμένα των θαλασσών, αγκυροβολημένο σε μια ισχυρή τούφα κεράτινων ινών που μοιάζει με τούφα μαλλιών και που ονομάζεται βυσσός ή μετάξι της θάλασσας ή θαλασσινό μαλλί.
Το γεγονός αυτό, ενέπνευσε τον Μπωντλαίρ, σύμφωνα με τον επιστήθιο φίλο του ζωγράφο Εντουάρ Μανέ κι έγραψε το ποίημά του « Ένα ημισφαίριο στα μαλλιά της»:
….Τα μαλλιά σου κλείνουν ένα καθολικό όνειρο γεμάτο κατάρτια και πανιά, μεγάλες θάλασσες με θερμούς άνεμους ωθώντας με σε κλίματα ιλαρά, εκεί όπου το διάστημα βασιλεύει βαθύτερο και γαλανότερο, όπου η ατμόσφαιρα πάλλεται αρωματική μαζί με φύλλα με καρπούς και δέρμα ανθρώπινο…
Την ιστορία της Ειδοθέας και του αγαπημένου της γνώριζε και ο Κάρολος Λινναίος, πατέρας της σύγχρονης ταξονομίας κι έδωσε στο όστρακο το λατινικό όνομα Pinna nobilis. Pinna σημαίνει στα λατινικά το πτερύγιο του αυτιού και nobilis σημαίνει ευγενής, το δε καβούρι που ζει μέσα της το ονόμασε Pinnotheres pisum ή πιννοφύλαξ. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς η πίνα απειλείται με εξαφάνιση, όπως και όλοι οι υπόγειοι μα δυνατοί έρωτες…
Βιβλιογραφία
Δήμητρα Μυλωνά: Η Χρυσομαλλούσα πίνα και η φιλοσοφική λίθος, Αrchivesofthesea 2022
Κάρολος Μποντλέρ: Η μελαγχολία του Παρισιού, μτφρ. Μαριάννα Παπουτσοπούλου, εκδ. Bibliotheque, 2019
