«Σαλαχανά σκυλί» με χαρακτήριζε η Μητέρα μου, δηλαδή αδέσποτο σκυλί το οποίο περιφέρεται εδώ κι εκεί, οσφραίνεται και κατουράει, σημαδεύοντας το πεδίο δράσης του. Πριν από μερικά χρόνια, σκαλίζοντας στα συρτάρια του σπιτιού των γονέων μου βρήκα ένα από εκείνα τα φτηνά ημερολογιάκια με την Παρθένο Μαρία στο εξώφυλλο. Στην Τρίτη σελίδα είχα τότε, 18 χρονών, σημειώσει: Περιπλάνηση στην Ευρώπη, ζωγραφική, κινούμενο σχέδιο. Μετά λοιπόν από πέντε ζωές διαπίστωσα ότι υπήρχε κάτι από πολύ νωρίς, σε ανύποπτο και ακατέργαστο χρόνο, το οποίο με οδήγησε σ’ αυτή τη μεγάλης κλίμακας περιπλάνηση. Ότι υπήρχε ήδη ο σπόρος, δώρο ίσως αλλά όχι απαραίτητα, για το πώς αντιλαμβάνομαι τη ζωή
Μπορεί να είναι ενδεχομένως μία εσωτερική, υπό λανθάνουσα μορφή, ανάγκη ή επιλογή. Μία στάση ζωής. Μπορεί ακόμα να είναι μία ανάγκη φυγής, και ίσως ένδειξη δειλίας. Ένας φόβος τού να δεσμευτείς. Ίσως πάλι να είναι ένας ναρκισσισμός. Μια αίσθηση ελευθερίας. Αναπολώ καμιά φορά εκείνο το πρώτο ταξίδι με το τρένο για την Σουηδία. Την αβεβαιότητα, τη συγκίνηση, την προσμονή, τις ασαφείς προσδοκίες για τη ζωή που θα έμελλε να ζήσω. Επρόκειτο για μια εφηβική, άγουρη, και μη πιστοποιημένη ανάγκη για φυγή. Ακατέργαστη και ποσοτικής φύσεως εκείνα τα πρώτα χρόνια, κυριευμένος από τη γοητεία μιας νέας αρχής. Μόνος μέσα σε ένα διαφορετικό, ξένο σκηνικό. Όταν η ζωή μου έφτανε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο συγκρότησης ένοιωθα την ανάγκη να αναζητήσω ένα καινούργιο περιβάλλον. Ήταν μια φυγή με πάντοτε δηλωμένο κάποιο σκοπό. Πιο πολύ ίσως ένα άλλοθι. Η αίσθηση του να είμαι μόνος, ξένος, άγνωστος στο νέο περιβάλλον. Χωρίς δεσμεύσεις και υποχρεώσεις αυτή η αίσθηση μού δημιουργούσε ένα κέλυφος προστασίας. Ένα κουκούλι. Μόνο νέες, ανυποψίαστες, κατακτήσεις και ποικίλα κέρδη μπορεί να αναμένει κανείς. Υλικά και μη. Μια αχαλίνωτη αισιοδοξία χαρακτήριζε πάντα τη διάθεσή μου κατά την προετοιμασία μιας τέτοιας αλλαγής.
Από την άλλη, η μικρής κλίμακας περιπλάνηση, και δη η εφήμερη, είναι εντελώς διαφορετική.
Μιλάμε για το πέρασμα στη διάσταση της βραδύτητας. Ένα καταλυτικό στοιχείο της. Το βλέμμα ακουμπάει, χαϊδεύει, τρώει, και, προπαντός, χωνεύει. Όλες οι αισθήσεις, οι πέντε και οι άλλες, στα όριά τους. Όλες συναινούν στη χαρτογράφηση, την ταξινόμηση, και την αφομοίωση της εμπειρίας. Αυτό που πρωτίστως χαρίζει αυτή η περιπλάνηση είναι η διαστολή του χρόνου, το ξεχείλωμά του.
Είθισται να ορίζεται η περιπλάνηση ως μία συμπεριφορά ή δραστηριότητα χωρίς σκοπό ή στόχο. Δεν είμαι και τόσο σίγουρος Τι θα πει χωρίς σκοπό; Η περιπλάνηση είναι σκοπός. Να δεχτούμε ότι δεν έχει σαφείς και δηλωμένους στόχους. Είναι διάθεση, στάση ζωής. Η εφήμερη περιπλάνηση είναι το λαίμαργο βλέμμα και η διεκδίκηση μιας αδέσμευτης ύπαρξης. Η έκπληξη η χαρά και η συγκίνηση είναι καταστάσεις τις οποίες καρπώνεται ο μοναχικός πλάνης. Είναι περισσότερο, πιο άμεσα θα έλεγα, εκτεθειμένος και δεκτικότερος εκ των πραγμάτων. Και εξ ανάγκης ενδεχομένως. Καταπίνει ακόρεστα την αφθονία του σύμπαντος. Κι αυτό χάρη στη διανοητική κατάσταση μέσα στην οποία βρίσκεται. Η περιπλάνηση είναι ένας μηχανισμός άρδευσης της ψυχής. Και λίπασμα. Ο τουρισμός δεν είναι περιπλάνηση. Ο τουρίστας έχει εντελώς λάθος θέση. Είναι απ’ έξω. Ο πλάνης βυθίζεται στο ψηφιδωτό της καθημερινότητας. Προσωπικά εδώ και πολλά χρόνια έχω σταματήσει να τραβάω φωτογραφίες με εκείνο τον ανούσιο τρόπο που συνηθίζει κανείς να το κάνει. Αφοσιώνομαι στο πρωτότυπο. Τίποτε δεν με συγκινεί τόσο όσο η διανοητική ισορροπία, η τέρψη, η γλυκιά μελαγχολία και η αίσθηση του αόριστου αυτής της καταστάσεως.
Το περπάτημα είναι ο τρόπος, ο οποίος ενδείκνυται γι’ αυτή την διαδικασία, τόσο για το σώμα όσο και για το μυαλό. Προσωπικά θεωρώ ότι η αληθινή περιπλάνηση, η ουσιαστική και αποτελεσματική, είναι η μοναχική. Η όποια συντροφική παρουσία ενός συνοδοιπόρου αλλοιώνει την εμπειρία. Ως προδιάθεση, αλλά και ως οπτική γωνία. Περνάει κανείς ευχάριστα βεβαίως, πλην όμως πολύ μακριά από τις εν δυνάμει συγκινήσεις. Οι οποίες μόνο τυχαίες δεν είναι. Οι δε γνωριμίες με άλλα πρόσωπα δεν είναι τίποτα άλλο από αναπόφευκτα συναπαντήματα με αδερφές ψυχές. Σώματα, ή καλύτερα ψυχές, οι οποίες υπόκεινται σε αμοιβαία έλξη, εκατέρωθεν εξομολογήσεις και ρεμβασμοί που αποκαλύπτουν την αληθινή σάρκα κάτω από την επιδερμίδα.
Η χαρά τού να είναι κανείς ξένος, ατενίζοντας νηφάλια τη γεωγραφία της καθημερινότητας. Αποστασιοποιημένα, πλην όμως όχι αμέτοχα. Αυτός είναι ο τρόπος να τεντώσει κανείς, για να μην πω, ξεχειλώσει, τη ζωή.
Ενστικτωδώς αφομοιώνονται οι διάφορες τεχνικές επιβίωσης και ανίχνευσης. Η μη συμβατική συμπεριφορά θρονιασμένη πάνω σε σωματικές και ψυχικές αντοχές, παρακάμπτοντας τον καθωσπρεπισμό, διάφορες προκαταλήψεις και εστιάζοντας λάθρα σε ό,τι γίνεται. Ή συμπορευόμενη επιλεκτικά.
Είναι δικαίωμα η περιπλάνηση; Δεν ξέρω. Μάλλον όμως δεν θα την χαρακτήριζα ως κάτι τέτοιο. Εξάλλου είμαι πολύ επιφυλακτικός με όλον αυτόν τον διάχυτο «δικαιωματισμό». Σίγουρα όμως την δικαιούται όποιος τη διεκδικεί.
