Ο Μάνος Ελευθερίου στο περιοδικό «Το Τέταρτο»

Μας γνώ­ρι­σε ο Μά­νος Χα­τζι­δά­κις, Χρι­στού­γεν­να του ’73. Πη­γαί­νο­ντας να πα­ρου­σια­στώ στην Κό­ριν­θο, με συ­νό­δευ­σε στο σταθ­μό Λα­ρί­σης λέ­γο­ντας, με το ανο­ξεί­δω­το χιού­μορ του, «θα κου­νάω το μα­ντί­λι όπως η Βέ­μπο στους στρα­τιώ­τες που έφευ­γαν για το μέ­τω­πο το ’40».^[1] Αρ­γό­τε­ρα, πή­ρα με­τά­θε­ση για την Κα­τε­ρί­νη και στην πρώ­τη μου έξο­δο του τη­λε­γρά­φη­σα την εί­δη­ση ότι (με τον συ­μπο­λε­μι­στή και μελ­λο­ντι­κό εκ­δό­τη μας Θα­νά­ση Χαρ­μά­νη που εί­χα­με γνω­ρι­στεί στα έμπε­δα του στρα­το­πέ­δου) κα­θί­σα­με στο τα­πει­νό «Ου­ζε­ρί ο Λευ­θέ­ρης» και τον μνη­μο­νεύ­σα­με. Εν­θου­σιά­στη­κε, για­τί ο πε­ρί­φη­μος στί­χος του, γραμ­μέ­νος 7-8 χρό­νια πριν, πε­ριέ­γρα­φε μια εντε­λώς φα­ντα­στι­κή το­πο­γρα­φία, η οποία απο­δει­κνυό­ταν τώ­ρα ρε­α­λι­στι­κή.
Το χιού­μορ του εκ­δη­λω­νό­ταν υπο­δό­ρια. Κά­ποια μέ­ρα του τη­λε­φώ­νη­σαν από ρα­διο­φω­νι­κό σταθ­μό: «Κά­νου­με μια έρευ­να για το ελ­λη­νι­κό τρα­γού­δι και μι­λά­με σε όλους τους στι­χουρ­γούς», του εί­παν. «Εγώ εί­μαι ποι­η­τής, κυ­ρία μου», απά­ντη­σε κο­φτά, δή­θεν θιγ­μέ­νος· «πάρ­τε τον Ρί­τσο»! Κι έκλει­σε το τη­λέ­φω­νο σκα­σμέ­νος στα γέ­λια.
Συ­νερ­γα­στή­κα­με στε­νά στην πα­ρα­γω­γή του δί­σκου Σερ­γιά­νι στον κό­σμο του Μαρ­κό­που­λου με τον Γιώρ­γο Ντα­λά­ρα (1979). Τό­τε ήταν που πεί­στη­κε να βγά­λου­με στις εκδ. Ύψι­λον ένα βι­βλια­ρά­κι με δύο εκτός εμπο­ρί­ου, ως τό­τε, συλ­λο­γές του: Μα­θή­μα­τα μου­σι­κής / Τα ξόρ­κια. Τα δα­κτυ­λό­γρα­φα, η ιδιό­χει­ρη αρίθ­μη­ση και οι διορ­θώ­σεις εί­ναι από το κα­λο­καί­ρι του 1980. (Ση­μειώ­στε την «κο­μπα­νία» της 3ης στρο­φής που έγι­νε «συμ­μο­ρία» και το πε­ρι­βό­η­το «μέ­ρα κα­κή» της 4ης στρο­φής που, λό­γω της λο­γο­κρι­σί­ας, εί­χε με­τα­τρα­πεί σε «Πα­ρα­σκευή».)

Το 1986, με­τά την απο­χώ­ρη­ση του Μά­νου Χα­τζι­δά­κι από το πε­ριο­δι­κό Το Τέ­ταρ­το, η κε­ντρι­κή συ­ντα­κτι­κή ομά­δα (Αχιλ­λέ­ας Κυ­ρια­κί­δης, Αντώ­νης Κυ­ρια­ζά­νος, Κα­τε­ρί­να Σχι­νά, Βαγ­γέ­λης Χα­τζη­βα­σι­λεί­ου και o υπο­γρά­φων) πα­ρέ­μει­νε, και απο­φά­σι­σε να ανα­νε­ώ­σει το πε­ριο­δι­κό, εμπλου­τί­ζο­ντάς το με και­νούρ­γιους συ­νερ­γά­τες όπως ο Νά­σος Θε­ο­φί­λου, ο Ηλί­ας Χ. Πα­πα­δη­μη­τρα­κό­που­λος (οι οποί­οι ξε­κί­νη­σαν νέ­ες στή­λες, εκ με­τα­γρα­φής από τον Χάρ­τη), ο Οδυσ­σέ­ας Ελύ­της (που μας πα­ρα­χώ­ρη­σε αδη­μο­σί­ευ­το κο­λάζ του για το πρώ­το εξώ­φυλ­λο της νέ­ας πε­ριό­δου), ο Κώ­στας Τα­χτσής (δη­μο­σιεύ­σα­με –με το αζη­μί­ω­το– σε­λί­δες από την αυ­το­βιο­γρα­φία του), ο Αρ­κάς (με το και­νούρ­γιο κό­μικ που του πα­ραγ­γεί­λα­με, το «Με­τά την κα­τα­στρο­φή») κ.ά.
Ο Μά­νος Ελευ­θε­ρί­ου συ­νερ­γά­στη­κε στο πε­ριο­δι­κό με τη σει­ρά «Πα­ρα­μύ­θια για τον Αυ­το­κρά­το­ρα» (αλ­λη­γο­ρι­κά αφη­γή­μα­τα που τα συ­νό­δευαν δι­κά του κο­λάζ), τα προ­σφι­λή του φω­το­γρα­φι­κά ντο­κου­μέ­ντα («Ει­κο­νο­γρα­φη­μέ­νη Ιστο­ρία του Ελ­λη­νι­κού Έθνους») από υλι­κό δι­κό του που επι­λέ­γα­με από κοι­νού και διά­φο­ρα άρ­θρα, ση­μειώ­μα­τα κλπ., με­ρι­κά από τα οποία υπέ­γρα­φε με το ευα­νά­γνω­στο ψευ­δώ­νυ­μο «Μά­νος Τα­ξί­δης». Με­τα­ξύ αυ­τών ήταν, εν­δει­κτι­κά, και τα σχό­λιά του στην ελεύ­θε­ρη στή­λη «Εις την οδόν των Φι­λελ­λή­νων» (τί­τλος εμπνευ­σμέ­νος ασφα­λώς από το ποί­η­μα του Εμπει­ρί­κου), κα­θώς και η συ­νέ­ντευ­ξη που πή­ρε από τον Μίλ­το Σα­χτού­ρη (Δε­κέμ­βριος 1986, δη­μο­σιεύ­τη­κε Μάρ­τιο του 1987).