Καλλιτεχνικές καταβολές της Μαίρη Όλιβερ

Στην ποίηση της Μαίρη Όλιβερ είναι ορατή η επίδραση της προσωπικής της πορείας αλλά και του έργου των αγαπημένων της ποιητών. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι το έργο του Ουόλτ Ουίτμαν, τα ποιήματα του οποίου την συνόδευαν από την εφηβεία της, όταν περπατούσε στην εξοχή αποφεύγοντας να πάει στο σχολείο. Με τον Ουίτμαν ανέπτυξε μια σχέση αναγνωστική που λάμβανε χώρα στους αγαπημένους, ήδη από νεαρή ηλικία, για την Όλιβερ, ανοιχτούς χώρους, στη φύση που διαδραματίζει τόσο έντονο ρόλο στην ποίηση του Ουίτμαν. Στο δοκίμιό της με τίτλο “My friend, Walt Whitman” [Ο φίλος μου, ο Ουόλτ Ουίτμαν], από τη συλλογή Upstream, η ποιήτρια τον χαρακτηρίζει «αδερφό μου, θείο μου, καλύτερο δάσκαλό μου», αφηγούμενη τον δεσμό που τη δένει με τον ποιητή. Στην ίδια συλλογή, στο “Some thoughts on Whitman” [Κάποιες σκέψεις για τον Ουίτμαν], αναλύει βασικά σημεία του Φύλλα Χλόης, και έχει ενδιαφέρον ότι κάποια από τα στοιχεία που ξεχωρίζει σε αυτό μπορούν να ανιχνευθούν και στη δική της ποίηση: το χαρακτηριστικό πρώτο πρόσωπο του “Song of Myself”, όπως και το πλήθος ερωτήσεων που δεν απαιτούν κατ’ανάγκη απάντηση, αλλά και φυσικά η θεματική της «ένωσης του μοναχικού, ξεκομμένου εαυτού με το θαυμαστό όλον, που ποτέ του δεν είναι μόνο». Βέβαια, εάν και οι δυο ποιητές ενώνουν την ανθρώπινη εμπειρία με αυτή της φύσης, σε αντίθεση με τον επικό λόγο του Ουίτμαν, η γλώσσα της Όλιβερ διακρίνεται από μια οικονομία και μια προσέγγιση πιο στωική. Σε κάθε περίπτωση, είναι υπαρκτή μια συγγένεια, μια σχέση.
Παρόμοιες συγγένειες με ρομαντικούς ποιητές μπορούν να εντοπιστούν στις θεματικές που προσεγγίζει η Μαίρη Όλιβερ, αν και όχι κατ’ανάγκη στη γλώσσα ή το ύφος. Και πράγματι, στους αγαπημένους τους ποιητές βρίσκουμε τον Έμερσον, τον Σέλεϊ (μάλιστα προς τιμήν του είχε ονομάσει το σκυλάκι της Πέρσι), τον Μπλέικ, τους ρομαντικούς εν γένει («αν και όχι τόσο τον Μπάιρον»). Σε συνέντευξή της στην Boston Globe είχε δηλώσει ότι δυστυχώς δεν διάβαζε τόσες γυναίκες, αναφέροντας όμως την Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, την Λουσίλ Κλίφτον, την Ντενίς Λέβερτοφ και την Αντριέν Ριτς. Ανάμεσα στους αγαπημένους της ποιητές ήταν και ο σουφιστής ποιητής του 13^ου αιώνα Τζελαλαντίν Ρουμί, του οποίου ποιήματα διάβαζε κάθε μέρα για πάνω από δέκα χρόνια. Την επίδρασή του, είχε αναφέρει σε συνέντευξη στο On Being, την εντόπιζε και στα δικά της ποιήματα, συγκεκριμένα στην οικονομία της έκτασής τους.

Μια τρυφερή λεπτομέρεια είναι το πώς οι αγαπημένοι ποιητές της Όλιβερ εμφανίζονται στα ποιήματά της: ο Ρουμί, για παράδειγμα, στο ομώνυμο ποίημα από τη συλλογή Blue Horses, στο “I am pleased to tell you” (Felicity), στο “The Return” (What do we know: poems and prose poems), ο Κητς, στο “The Fourth Sign of the Zodiac” (Blue Horses), o Λουκρήτιος, στο “After reading Lucretius, I go to the pond” (Blue Horses). Σε αυτά τα ποιήματα, η Όλιβερ τους κατονομάζει, τους απευθύνει τον λόγο, στοχάζεται πάνω σε αυτούς κι εν τέλει αναδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους έχει συσχετιστεί μαζί τους.
Το 1953, στα 17 της χρόνια και με εφαλτήριο την ανάγκη της να δραπετεύσει από το κακοποιητικό περιβάλλον της, η Όλιβερ επικοινώνησε γραπτώς με την αδερφή της ποιήτριας Έντνα Βίνσεντ Μιλέι (Φεβρουάριος 1892-Οκτώβριος 1950). Σκοπός της ήταν να επισκεφτεί το σπίτι της ποιήτριας, στο οποίο μετά τον θάνατό της κατοικούσε η αδερφή της, Νόρμα. Η απάντηση της Νόρμα Μιλέι ήταν θετική κι έτσι η έφηβη Όλιβερ βρέθηκε στο Στίπλτοπ της Νέας Υόρκης. Οι επισκέψεις της στο σπίτι γίνονταν όλο και συχνότερα, ώσπου η ποιήτρια κατέληξε να διαμένει σε αυτό ανά τακτά χρονικά διαστήματα για αρκετά χρόνια, βοηθώντας την Νόρμα Μιλέι να οργανώσει τα χαρτιά της αδερφής της.
Η διαμονή της Όλιβερ στο σπίτι της λυρικής ποιήτριας της επέτρεψε να γνωρίσει αυτήν και το έργο της σε ακόμη βαθύτερο επίπεδο. Σύμφωνα με την ίδια την Όλιβερ, «Η παρουσία της [Έντνα] ήταν παντού». Η Μιλέι ήταν πολυδιάστατη, έγραφε με ευαισθησία για τη ζωή και την πνευματικότητα και προασπιζόταν την κοινωνική ευσυνειδησία. Τα ποιήματα της κατακλύζονταν από μια ανάγκη να κατανοήσει σχεδόν ανθρωπολογικά, θα λέγαμε, τον κόσμο γύρω της, επιλέγοντας όμως να τον αντιμετωπίσει με μία ειλικρινή ευαισθησία (βλέπε στο ποίημα “Afternoon on a Hill”: “I will be the gladdest thing/ Under the Sun! I will touch a hundred flowers/ And not pick one!”) Παρόλο που η Όλιβερ δεν αναπαρήγαγε το λυρικό ύφος της Μιλέι, στην ποίηση τους βρίσκουμε πολλές κοινές θεματικές.

Όμως η Μιλέι χάρισε στην Όλιβερ κάτι ακόμη πέρα από την ευκαιρία να ξεφύγει από το παρελθόν και να αποκτήσει έμπνευση για το μέλλον: κατά τη διαμονή της στο σπίτι της Μιλέι, η Όλιβερ γνώρισε τη φωτογράφο Μόλι Μαλόουν Κουκ, με την οποία κατέληξε να συζεί μέχρι και τον θάνατό της τελευταίας. Το έργο της Όλιβερ ξεχειλίζει από οπτικές αναπαραστάσεις και δεν είναι τυχαίο ότι η σύντροφός της ασχολούνταν με αυτές. Η δεξιότητα της Όλιβερ στο να αναδημιουργεί τα τοπία και τις εικόνες που συναντά καθημερινά στο μυαλό των αναγνωστών, είναι κάτι που θεωρούμε ότι ανέπτυξε περαιτέρω ζώντας πλάι σε μια φωτογράφο. Μάλιστα, όπως είπε και η ίδια η Όλιβερ, «Καθώς έβλεπα τη Μ. να βγάζει φωτογραφίες, και την παρατηρούσα στον σκοτεινό θάλαμο, παρακολουθούσα την ένταση και τη δεκτικότητα με την οποία αντιμετώπιζε τους φίλους, και τους αγνώστους, έμαθα τι πάει να πει πραγματική προσοχή. [...] Η Μ. μου εμφύσησε έναν βαθύτερο τρόπο να κοιτάζω και να δουλεύω, να βλέπω μέσα από το παραδεισένιο ορατό το παραδεισένιο αόρατο. Το σκέφτομαι πάντα αυτό όταν κοιτάζω τις φωτογραφίες της, τις εικόνες της ζωτικότητας, της ελπίδας, της αντοχής, της καλοσύνης, της ευαλωτότητας…. Η καθεμιά μας είχε την ξεχωριστή της φύση· ωστόσο, οι ιδέες μας, οι επιρροές της μίας πάνω στην άλλη μετατράπηκαν σε μία πλούσια και διαρκή συρροή.»