Τέσσερα ποιήματα του Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι

Η μεταπολεμική πολωνική ποίηση έχει να επιδείξει τρεις κορυφαίους ποιητές: τον Τσέσλαβ Μίλος, τη Βισουάβα Σιμπόρσκα και τον Ζμπίγκνιου Χέρμπερτ. Οι δύο πρώτοι τιμήθηκαν ως γνωστόν με το Βραβείο Νόμπελ, ενώ ο τρίτος ήταν υποψήφιος για χρόνια, αλλά η Σουηδική Ακαδημία αντιδρώντας στις πολιτικές του απόψεις, αποφάσισε να του στερήσει αυτή τη διάκριση. Ο Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι, γεννημένος στο Lvov της Πολωνίας το 1945, θεωρείται δικαίως ο άξιος διάδοχός τους και μέχρι τον θάνατό του το 2021, σε ηλικία 75 χρονών, ήταν ο σημαντικότερος ποιητής της χώρας του κι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους διεθνώς
Έζησε για πολλά χρόνια στο Βερολίνο και το Παρίσι και δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών, ανάμεσά τους και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Έχει αποσπάσει πλήθος βραβείων και διακρίσεων, μεταξύ των οποίων το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Neustadt 2004, το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ποίησης 2010 και το Διεθνές Βραβείο Ποίησης Zhongkun 2013 καθώς και το Prix de la Liberté.
Η ποίησή του στοχαστική και στιβαρή, ειρωνική και αυτοσαρκαστική, γραμμένη σε γλώσσα καθαρή και ανεπιτήδευτη, μιλάει για την ευθραυστότητα της ύπαρξης, για την ανάγκη οι άνθρωποι να υπερασπιστούν τις βασικές εκείνες αξίες, χωρίς τις οποίες η ζωή χάνει το βαθύτερό της νόημα.

Βλ. και https://www.hartismag.gr/harti...

Ανάμεσα στον υπολογιστή, ένα μολύβι και μια γραφομηχανή
περνάει η μισή μου μέρα. Μια μέρα θα έχει περάσει μισός αιώνας.
Ζω σε παράξενες πόλεις και μερικές φορές μιλάω
με αγνώστους για θέματα που μου είναι άγνωστα.
Ακούω πολύ μουσική: Μπαχ, Μάλερ, Σοπέν, Σοστακόβιτς.
Διακρίνω τρία στοιχεία στη μουσική: αδυναμία, δύναμη και πόνο.
Το τέταρτο δεν έχει όνομα.
Διαβάζω ποιητές, ζωντανούς και νεκρούς, που μου μαθαίνουν
την αντοχή, την πίστη, την υπερηφάνεια. Προσπαθώ να καταλάβω
τους μεγάλους φιλοσόφους – αλλά συνήθως συλλαμβάνω μόνο
θραύσματα από τις πολύτιμες σκέψεις τους.
Μου αρέσει να κάνω μεγάλους περιπάτους στους δρόμους του Παρισιού
και να παρατηρώ τους συνανθρώπους μου, συνεπαρμένους από τον φθόνο,
τον θυμό, την επιθυμία· να παρακολουθώ ένα ασημένιο νόμισμα
να περνάει από χέρι σε χέρι, καθώς αργά
χάνει το στρογγυλό του σχήμα (το προφίλ του αυτοκράτορα έχει σβηστεί).
Δίπλα μου δέντρα που δεν εκφράζουν τίποτα
παρά μια πράσινη, αδιάφορη τελειότητα.
Μαύρα πουλιά πηγαινοέρχονται στα χωράφια,
περιμένοντας υπομονετικά σαν ισπανίδες χήρες.
Δεν είμαι νέος πια, αλλά κάποιος άλλος είναι πάντα μεγαλύτερος.
Μου αρέσει ο βαθύς ύπνος, όταν παύω να υπάρχω,
και οι γρήγορες βόλτες με το ποδήλατο στην εξοχή, όταν οι λεύκες και τα σπίτια
διαλύονται σαν σωροί τις ηλιόλουστες μέρες.
Μερικές φορές στα μουσεία οι πίνακες μου μιλάνε
και η ειρωνεία ξαφνικά χάνεται.
Μου αρέσει να κοιτάω το πρόσωπο της γυναίκας μου.
Κάθε Κυριακή τηλεφωνώ στον πατέρα μου.
Κάθε δεύτερη εβδομάδα συναντώ φίλους,
αποδεικνύοντας έτσι την αφοσίωσή μου.
Η χώρα μου απελευθερώθηκε από ένα κακό. Εύχομαι
μια άλλη απελευθέρωση ν’ ακολουθήσει.
Μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό; Δεν ξέρω.
Αλήθεια δεν είμαι παιδί του ωκεανού,
όπως έγραψε για τον εαυτό του ο Αντόνιο Ματσάδο,
αλλά παιδί του αέρα, της μέντας, του τσέλου
κι όλοι οι δρόμοι του ανώτερου κόσμου
δεν διασταυρώνονται με τη ζωή που –μέχρι στιγμής –
ανήκει σε μένα.

Έχω λεπτά χείλη και σουβλερή μύτη.
Το πρόσωπό μου έχει κάτι το αυστηρό.
Το βλέμμα μου είναι βλοσυρό.
και αμείλικτο.
Οι ιστορικοί της μεγάλης μας επανάστασης
σίγουρα θα με περιγράψουν ως εξής:
«Αδίστακτος, αμείλικτος, φιλόδοξος».
Εγώ ο ίδιος δεν μπορώ να πω ποιος είμαι,
αλλά τώρα, ένα πρωινό του Ιουνίου,
στο χωριό όπου στέκομαι μπροστά σ’ έναν καθρέφτη
ρόδινος από τον ήλιο που ανατέλλει,
διακρίνω στο πρόσωπό μου το χαμόγελο
και την τρυφερότητα
που συνήθως συνδέει κανείς
με το συναίσθημα και την αδυναμία.
Στο αριστερό μου μάγουλο φέρω ένα μαύρο σύννεφο.

O Edmund Husserl, σύγχρονος φιλόσοφος,
φίλος του Πλάτωνα, και ο Edmund Monsiel,
άρρωστος μυλωνάς,
δύο Εβραίοι από τη Δυτική και
Κεντρική Ευρώπη, είναι τώρα νεκροί και οποιοσδήποτε
μπορεί να δώσει στο γιο του αυτό το όνομα.
χωρίς να σκεφτεί.
το μικρό βιολετί πρόσωπο
που επεκτείνει όλες τις προσωπογραφίες
του Monsiel και είναι επίσης η εικόνα,
του Husserl, ελαφρώς αλλαγμένη.

Σταματήστε να μας εξαπατάτε φιλόσοφοι
η εργασία δεν είναι χαρά ο άνθρωπος δεν είναι ο υψηλότερος στόχος.
η εργασία είναι θανάσιμος ιδρώτας Κύριε όταν επιστρέφω σπίτι
θα ήθελα να κοιμηθώ, αλλά ο ύπνος είναι απλώς η ζώνη του αυτοκινήτου.
που με μεταφέρει στην επόμενη μέρα και του ήλιου το ψεύτικο
επινοημένο πρωινό σκίζει τα βλέφαρά μου σφραγισμένα όπως πριν
τη γέννα τα χέρια μου είναι δύο Gastarbeiter ακόμη και τα δάκρυά μου
δεν μου ανήκουν συμμετέχουν στη δημόσια ζωή
σαν ομιλητές με σκασμένα χείλη και μια καρδιά που έχει
μεγαλώσει μέσα στον εγκέφαλο.
Η εργασία δεν είναι χαρά αλλά αθεράπευτος πόνος
σαν αρρώστια της ανοιχτής συνείδησης, σαν νέα οικοδομικά σχέδια
από τα οποία περνάει ο άνεμος των πολιτών
φορώντας τις ψηλές δερμάτινες μπότες του