Το ειλικρινέστερο δοκίμιο που μας δόθηκε για τη γενναιότητα της ήττας

——————

«αυ­τή τη δυ­στυ­χία, ότι τους φο­βά­μαι τό­σο πο­λύ όλους, κι ότι όσο πε­ρισ­σό­τε­ρο τους φο­βά­μαι τό­σο πε­ρισ­σό­τε­ρο αρέ­σω, κι όσο πε­ρισ­σό­τε­ρο αρέ­σω τό­σο πε­ρισ­σό­τε­ρο φο­βά­μαι, έτσι που τε­λι­κά πρέ­πει ν’ απο­μα­κρύ­νο­μαι απ΄ τους πά­ντες»

Αν το βι­βλίο του Osamu Dazai ήταν δο­κί­μιο, θα μπο­ρού­σε να εί­ναι το ει­λι­κρι­νέ­στε­ρο δο­κί­μιο που μας δό­θη­κε για τη γεν­ναιό­τη­τα της ήτ­τας. Το βι­βλίο του, όμως, εί­ναι ένα υπαρ­ξια­κό μυ­θι­στό­ρη­μα, μια νου­βέ­λα-απο­ρία, που απευ­θύ­νε­ται στον ανα­γνώ­στη στα ίσα, ρω­τώ­ντας τον πό­σο αντέ­χει, πό­σο φο­βά­ται και αν μπο­ρεί να στα­θεί γεν­ναί­ος κο­λυ­μπώ­ντας στον φό­βο του.

Με­τά από και­ρό, να ένα βι­βλίο χω­ρίς πα­ρη­γο­ριά, ένα βι­βλίο γυ­μνό, χω­ρίς φτια­σι­δώ­μα­τα, στο οποίο δεν υπάρ­χουν πια άλ­λο­θι. Με χει­ρουρ­γι­κή ακρί­βεια, μα όχι χω­ρίς ευαι­σθη­σία, ο αφη­γη­τής του θα ση­κώ­σει το πέ­πλο ξα­νά και ξα­νά, απο­κα­λύ­πτο­ντάς μας τη σκλη­ρό­τη­τα του εαυ­τού και του κό­σμου· ελ­πί­δα κα­μιά, μο­να­δι­κό μας τρε­μά­με­νο φως, η τυ­χαία και πε­ρι­στα­σια­κή «κα­λο­σύ­νη των ξέ­νων».

Σε πρω­το­πρό­σω­πη αφή­γη­ση, ο πρω­τα­γω­νι­στής του βι­βλί­ου Γιό-τσαν μάς αφη­γεί­ται την ιστο­ρία της ώς τώ­ρα ζω­ής του. Τρο­μο­κρα­τη­μέ­νος από τους άλ­λους αν­θρώ­πους, εί­ναι ένας εξα­ντλη­μέ­νος δια­σκε­δα­στής από φό­βο· η ζωή του κυ­λά γε­μά­τη αστεία και θε­α­τρι­νι­σμούς, και η επί­γνω­ση της υπο­κρι­σί­ας του τον κά­νει να υπο­φέ­ρει.

Δυ­στυ­χώς για τον (εν­δε­χο­μέ­νως, δει­λό) ανα­γνώ­στη και ευ­τυ­χώς για τον κό­σμο της λο­γο­τε­χνί­ας, ο Dazai δεν θα στα­μα­τή­σει εκεί. Συν­θέ­το­ντας ένα βι­βλίο απο­δό­μη­σης, ο (τε­λι­κά, κα­θό­λου ονει­ρο­παρ­μέ­νος) αφη­γη­τής του θα πά­ρει ένα ένα τα στη­ρίγ­μα­τα μας, και θα τα κα­ταρ­ρί­ψει. Βυ­θι­σμέ­νος στον φό­βο, δια­θέ­τει ωστό­σο τη διο­ρα­τι­κό­τη­τα και το ψυ­χι­κό σθέ­νος να κα­τα­λά­βει ότι τα πράγ­μα­τα δεν πά­νε κα­λά όχι μό­νο εντός του, αλ­λά και στους αν­θρώ­πους που τον πε­ρι­βάλ­λουν· ενώ δή­θεν ζουν ευ­χά­ρι­στα και εύ­θυ­μα, εί­ναι και οι ίδιοι δυ­στυ­χι­σμέ­νοι – τους λεί­πει απλώς η συ­νεί­δη­ση της δυ­στυ­χί­ας τους. Προ­χω­ρώ­ντας, αντι­λαμ­βά­νε­ται ακό­μη ότι το πρό­βλη­μα ενυ­πάρ­χει και στο ίδιο το σύ­στη­μα, ότι το σύ­στη­μα εί­ναι αδύ­να­τον να λει­τουρ­γή­σει:

«Αυ­τό που με τρό­μα­ζε πε­ρισ­σό­τε­ρο ήταν η νο­μι­μό­τη­τα που επι­κρα­τού­σε στον κό­σμο. Σ’ αυ­τήν αι­σθά­νο­μαι να υπάρ­χει κά­τι απύθ­με­να ισχυ­ρό. Ο μη­χα­νι­σμός της εί­ναι εντε­λώς ακα­τα­νό­η­τος».

Απο­δο­μώ­ντας τα τρία βα­σι­κά επί­πε­δα της ύπαρ­ξης (το ατο­μι­κό, το δια­προ­σω­πι­κό και το κοι­νω­νι­κό-συ­στη­μι­κό), ο Γιό-τσαν θα απο­μα­κρυν­θεί από κά­θε κα­τα­σκευα­σμέ­νη έν­νοια της ηθι­κής, και θα στα­θεί μό­νος. Εκεί, μα­κριά από το σω­στό και το λά­θος, εξό­ρι­στος σε έναν κό­σμο που δεν μπο­ρεί να του προ­σφέ­ρει το ήθος, θα μας κα­τα­θέ­σει την οδυ­νη­ρή του γνώ­ση, για το πώς ανα­τρο­φο­δο­τεί­ται ο μά­ταιος κύ­κλος, της δια­ψευ­σμέ­νης μας ύπαρ­ξης.