Βασίλισσα Φαμπιόλα

Τιμώμενη χώρα στα Ευρωπάλια (Europalia) 1985 ήταν η Ισπανία. Η επιτροπή για την απονομή του λογοτεχνικού βραβείου (επταμελής, αν θυμάμαι καλά, συμμετείχαν ο Λε Κλεζιό —βραβείο Νομπέλ 2008— και ο Ίαν Γκίμπσον, επίμονος μελετής του βίου και του έργου του Λόρκα) είχε δεχτεί επίσημη πρόσκληση εκ μέρους της βασίλισσας Φαμπιόλα για γεύμα, ένδυμα κατ' επιλογή, μετά την απονομή του λογοτεχνικού βραβείου Europalia στον Χουάν Γουτισόλο.
Mοτοσικλετιστές και αστυνομικά αυτοκίνητα είχαν σταθμεύσει μπροστά στο ξενοδοχείο Μετροπόλ για να συνοδεύσουν εν πομπή δύο μαύρα οχήματα, όπου επιβιβάστηκαν οι προσκεκλημένοι και τα οποία αναχώρησαν με μεγάλη ταχύτητα, αδιαφόρησαν για τους κόκκινους σηματοδότες και έφτασαν σε ένα μέγαρο στα περίχωρα των Βρυξελλών, κάποιος είπε πως εκεί είχε υπογραφεί η Ευρωπαϊκή Συνθήκη Άνθρακα και Χάλυβα το 1951.
Στην πλατιά σκάλα που οδηγούσε στην κεντρική είσοδο, ανέμεναν οι υπεύθυνοι της υποδοχής και του πρωτοκόλλου, οι οποίοι με την δέουσα ευγένεια οδήγησαν τους προσκεκλημένους σε μια μεγάλη αίθουσα, στο βάθος της οποίας ήταν ευδιάκριτο το μακρόστενο τραπέζι του γεύματος, έτοιμο, λουλούδια στο κέντρο. Έδωσαν πληροφορίες για την ιστορία του μεγάρου και ενημέρωσαν ότι ίσχυαν απαράβατοι όροι συμπεριφοράς πριν, κατά την διάρκεια και μετά το γεύμα. Συγκεκριμένα, δεν υποβάλλονται ερωτήσεις στην βασίλισσα, εκείνη ρωτάει και ο ερωτώμενος απαντάει, η βασίλισσα κάθεται πρώτη στην θέση της και στη συνέχεια κάθονται οι προσκεκλημένοι χωρίς να τραβούν την καρέκλα τους, η βασίλισσα δίνει την εντολή να αρχίσει το γεύμα, οι πετσέτες φαγητού απλώνονται στα πόδια και όχι πάνω στο τραπέζι, η βασίλισσα κάνει την πρώτη πρόποση, εκ δεξιών της κάθεται η κυρία των τιμών και εξ αριστερών ο υπεύθυνος της εθιμοτυπίας, μετά το γεύμα προσφέρονται καφές, τσάι και βουτήματα, το κάπνισμα απαγορεύεται, η βασίλισσα αποφασίζει πότε θα αποχωρήσει, μετά την αποχώρησή της οι προσκεκλημένοι επιστρέφουν στο ξενοδοχείο τους όπως είχαν έρθει. Ήταν η ώρα να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, ένας αστυνομικός ανήγγειλε πως η Μεγαλειότητά της θα έφτανε σε δύο λεπτά. Κατά την είσοδό της, η βασίλισσα θα χαιρετούσε κάθε προσκεκλημένο χωρίς να δώσει το χέρι της, η υπόκλιση δεν ήταν απαραίτητη.

Η βασίλισσα περπατούσε ένα βήμα μπροστά από την κυρία των τιμών και τον υπεύθυνο της εθιμοτυπίας. Ήταν μια γυναίκα αδύνατη, κοντή, χαμογελούσε. Η κυρία των τιμών παχουλή και ψηλή. Ο υπεύθυνος της εθιμοτυπίας εύσαρκος, μετρίου αναστήματος, λευκά μαλλιά. Είπαμε το όνομά μας, στοιχημένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, υποκλιθήκαμε επειδή ο πρώτος στην σειρά είχε υποκλιθεί, περάσαμε στην τραπεζαρία ακολουθώντας την βασίλισσα. Συνέβη να καθίσω δίπλα στον υπεύθυνο της εθιμοτυπίας. Συστήθηκε και μου είπε πόσο αγαπούσε την Ελλάδα. Με παρακάλεσε να σκύβω στο αυτί του όταν του μιλούσα, επειδή είχε κουφαθεί, δραπετεύοντας επτά φορές από γερμανικά στρατόπεδα, αιχμάλωτος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν απόστρατος στρατηγός.

Η βασίλισσα μιλούσε στα γαλλικά, ρωτούσε τον ένα μετά τον άλλο για την ζωή και το έργο του, ύψωσε το ποτήρι της στην υγεία μας, στην αξία του Πολιτισμού, ρώτησε πόσοι από εμάς μιλούσαν ισπανικά, ώστε να συνδεθούμε με τον τιμώμενο εκείνη την χρονιά ισπανικό Πολιτισμό και την γενέθλια πατρίδα της, συμφωνήσαμε πως έτσι έπρεπε να γίνει, αφού η Ισπανία ήταν η τιμώμενη χώρα, το πρώτο πιάτο ήταν σπαράγγια, σηκώσαμε πιρούνι και μαχαίρι, κοιτάζαμε την βασίλισσα, «ας τα φάμε με τα χέρια», πρότεινε, «όπως τα τρώνε οι Φλαμανδοί. Έτσι βουτιούνται ολόκληρα στην σάλτσα, θα σκουπίσουμε τα δάχτυλά μας στην πετσέτα μας». Ο υπεύθυνος της εθιμοτυπίας έκοβε τα σπαράγγια με πηρούνι και μαχαίρι. «Με τα χέρια», του είπα, «με τα χέρια!»

Από το ένα πιάτο στο άλλο, το πρωτόκολλο άρχισε να παραμερίζεται, οι καρέκλες σέρνονταν πιο πίσω, οι πετσέτες και τα χέρια ήταν πάνω στο τραπέζι, οι καφέδες και τα γλυκά ήταν στην μέση, όποιος ήθελε άπλωνε το χέρι του και έπαιρνε, η βασίλισσα απαντούσε σε ερωτήσεις, η κυρία των τιμών πολυλογούσε, «επτά φορές δραπέτευσα», επαναλάμβανε ο στρατηγός, «προετοίμαζα την όγδοη απόδραση, ήμουν νέος τότε, ούτε σαράντα χρονών, καθυστέρησα και στο μεταξύ οι Γερμανοί ηττήθηκαν». «Να βγάλουμε μια φωτογραφία», πρότεινε η βασίλισσα. «Ας πιούμε πρώτα», πρότεινε ο Ίαν Γκίμπσον, «στην υγεία σας, Μεγαλειοτάτη». «Ποιος έχει φωτογραφική μηχανή;» ρώτησα. «Ο υπεύθυνος του πρωτοκόλλου», απάντησε η κυρία των τιμών, «στο μεταξύ ας πιούμε, τα γλυκά είναι υπέροχα». «Θα χαρώ να σας ξαναδώ», είπε ο στρατηγός, «χάρηκα που σας γνώρισα». «Φωτογραφία! Θα βγάλουμε μια φωτογραφία!» φώναξε η βασίλισσα στο αυτί του στρατηγού, «μετά να πείτε στους καλεσμένους μας πόσες φορές αποδράσατε από τα γερμανικά στρατόπεδα».