——————
Πραγματική έκπληξη και αληθινή πρόκληση, όχι μόνο για τον λογοτεχνικό αλλά και για τον επιστημονικό κόσμο, αποτέλεσε το μυθιστόρημα του Γιώργου Καραγιαννίδη Η καρδιά μου το όπλο σου, που κυκλοφόρησε φέτος το καλοκαίρι από τις εκδόσεις Αρμός. Ο λόγος είναι προφανής και διαφαίνεται σε μια δήλωση του ίδιου του συγγραφέα, καθηγητή στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ: «…δεν είναι μεγάλη η απόσταση μεταξύ λογοτεχνίας και επιστήμης. Αυτό που τα συνδέει είναι ο τρόπος που σκέφτεσαι και δημιουργείς...»
Ο Γιώργος Καραγιαννίδης βρίσκεται στον κατάλογο των “Highly Cited Researchers”. Των επιστημόνων, δηλαδή, με τη μεγαλύτερη ερευνητική επιρροή παγκοσμίως. Κι όμως, νεοεισερχόμενος στον χώρο του μυθιστορήματος, μας παραδίδει ένα έργο 350 σελίδων, που αν αρχίσεις να τις διαβάζεις, δεν μπορείς να τις αφήσεις από τα χέρια σου, μέχρι να φτάσεις στην τελευταία. Λόγος που ρέει, περιγραφές που σε μεταφέρουν σε τοπίο άλλοτε νησιωτικό, γνώριμο ελληνικό – θάλασσα, κύμα, άνεμος, βράχος και αρχιτεκτονική που μαρτυρεί το πέρασμα πολλών και διαφορετικών κατακτητών ανά τους αιώνες της πολύπαθης ιστορίας των Δωδεκανήσων – και άλλοτε βορειοευρωπαϊκό, ρομαντικό, δίπλα σε λίμνες και δάση με κρυσφήγετα και μικρές πόλεις της γερμανικής υπαίθρου, που κρύβει κι εκείνη ανθρώπινες ιστορίες τραγικές και αγώνες συγκλονιστικούς.
Κι όσο προχωράς, η πλοκή πυκνώνει και εξελίσσεται παράλληλα για τους δυο κεντρικούς ήρωες του μυθιστορήματος, που αγωνίζονται ο καθένας απ’ το μετερίζι του, ενάντια στον ανερχόμενο φασισμό της εποχής του μεσοπολέμου. Ώσπου ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, μέσα στο συγκυριακό πλαίσιο του οποίου θα συναντηθούν οι δρόμοι και οι προσωπικές ιστορίες των δυο ηρώων, του Έλληνα Οδυσσέα Λάσκαρη από την Κάρπαθο –και αφηγητή της ιστορίας– και του Γερμανού Alfred Eickworth από το Crimmitschau , οι οποίοι αμύνονται και ταυτόχρονα επιτίθενται στον φασισμό με όπλο τους μια καρδιά, την καρδιά μιας γυναίκας, που αποτελεί για τον καθένα από τους δύο λόγο ύπαρξης, πηγή δύναμης, αντοχής, υπεράνθρωπης προσπάθειας και πάνω απ’ όλα θέλησης για Ζωή μέσα στο πολεμικό σκηνικό του Θανάτου.
Η μυθοπλασία εντάσσεται αθόρυβα και ομαλά μέσα στο ιστορικό πλαίσιο και εναρμονίζεται άψογα με τα ιστορικά γεγονότα. Η αληθοφάνεια της αφήγησης σε ξεγελά τόσο, ώστε το αληθινό να συμβαδίζει με το φανταστικό και η μυθιστορία να δένει με την ιστορία. Στο γεγονός αυτό συμβάλλει και η ύπαρξη της πρωτοπρόσωπης αφήγησης. Ακούμε την ιστορία ενός αυτόπτη μάρτυρα, που πιστοποιεί την αλήθεια των γεγονότων και μας παρασύρει, τον πιστεύουμε ανεπιφύλακτα, ίσως και ταυτιζόμαστε κάποιες φορές μαζί του, καθώς αφηγείται τη δική του προσωπική ιστορία.
Αυτές οι σκέψεις γεννιούνται σε μια πρώτη ανάγνωση του μυθιστορήματος.
Θα μπορούσε όμως κάποιος να προχωρήσει και σε μια δεύτερη ανάγνωση, πιο βαθιά και διεισδυτική.
Ο 20ός
αιώνας σημαδεύτηκε από δύο παγκόσμιους πολέμους και από εκατόμβες θυμάτων που θυσιάστηκαν στο βωμό αντίπαλων ιδεολογιών, οι οποίες προοιωνίζονταν το ίδιο τέρμα, αλλά από διαφορετικό δρόμο. Η σύγκρουση ανάμεσα στην ατομική και τη συλλογική διάσταση της ζωής, η αναπόφευκτη – κάποτε – χρήση βίας, η συνύπαρξη της προσωπικής και της συλλογικής ελευθερίας είναι ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα που απασχόλησαν τον άνθρωπο του 20ού αιώνα και στα οποία, δυστυχώς, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι δεν μπόρεσαν να δώσουν απάντηση.
Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε άραγε σήμερα; Έχει παρέλθει «το πέμπτον του (21ου) αιώνος» όπως θα 'λεγε ο Κάλβος. Ζούμε τη μετανεωτερικότητα; Τον μεταμοντερνισμό; Την αποκαθήλωση και απομυθοποίηση των ιδεολογιών; Την εποχή του Μeta; Αναρωτιέται ο Τ. S. Eliot: «Πού είναι η ζωή, πού την σπαταλήσαμε ζώντας;» Και ο Ginsberg σημειώνει με απογοήτευση στο «Ουρλιαχτό» του: «Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου χαλασμένα απ’ την τρέλα, λιμασμένα, υστερικά, γυμνά… την αυγή γυρεύοντας μια φλογισμένη δόση…»
Μήπως τελικά η υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου συνεχίζεται και οδεύει ολοταχώς προς έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο; Γιατί δεν διδαχτήκαμε από τα λάθη του προηγούμενου αιώνα; Δεν είναι ο Άνθρωπος ο οδοδείκτης; Δεν είναι η Καρδιά το Όπλο του Ανθρώπου;
Ίσως ο συγγραφέας του μυθιστορήματος Η καρδιά μου το όπλο σου έχει κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, τα οποία θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για το επόμενό του μυθιστόρημα…
