Tον τελευταίο καιρό, Εργαστήρια Δυνητικής Φιλοσοφίας [OuPhiPo (Ouvroirs de Philosophie Potentielle)] οργανώνονται σε πολλές πόλεις της Δύσης μακριά από τη μούργα των πανεπιστημιακών σχολών.
Λειτουργούν μεταξύ περιθωρίου και παρανομίας· εκεί, όπου συχνά καταφεύγει η αλήθεια σε χαλεπούς καιρούς. Η οργάνωση κι η διάρθρωση των εργαστηρίων παραμένει μυστική. Για μότο έχουν τα εξής σοφά λόγια του Λουκιανού:
«Είμαστε όλοι επήλυδες και ξένοι και κανείς δεν είναι αυτόχθων. Τυφλοί, δούλοι, βάρβαροι, άπαντες δεκτοί».
Τη στιγμή, λοιπόν, που είναι παγκοίνως γνωστό ότι οι «ακαδημαϊκές» σπουδές φιλοσοφίας έχουν προ πολλού εκφυλιστεί σε υπόθεση εργαλειακή και οπορτουνιστική –εφόσον απώλεσαν οποιαδήποτε υπαρξιακή δέσμευση και συνεπώς κάθε αξίωση πνευματικής ποιότητας–, το OuΡhiΡo παράγει φιλοσοφικά συμπεράσματα ακλόνητα και αναμφίλεκτα, που σου αλλάζουν τη ζωή για πάντα.
Το OuPhiPo είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής αναγκαίων κι όμως καινοφανών συμπερασμάτων!
Όμως, προσοχή:
Μόνον εάν είσαι στ’ αλήθεια άξιος θα καταφέρεις να διαβάσεις τα συμπεράσματα αυτά!
Εάν, δηλαδή, αυτός ο κόσμος μπορεί να ελπίζει και
σε σένα κι εφόσον υπάρχει μια κάποια ελπίδα ακόμη και για σένα…
Ν Σ
Κάποιοι πάντοτε θα λένε ότι η αλήθεια βρίσκεται καλά κρυμμένη και μας περιμένει πίσω απ’ τα φαινόμενα που συνεχώς μεταβάλλονται· κι άλλοι θα τους απαντούν πως δεν υπάρχουν παρά μόνον φαινόμενα που συνεχώς μεταβάλλονται κι η σημασία που εμείς τους δίνουμε.
Συνεπώς
Για αιώνες ο κόσμος όλος έλεγε και ξανάλεγε πως άνθρωπος δεν γεννιέσαι αλλά γίνεσαι· κι οι φιλόσοφοι το διατύπωναν με τεχνικούς όρους, όπως: homo est animal homificans, δηλαδή, ο άνθρωπος είναι ένα έμψυχο πλάσμα ανθρωπευόμενο (Raimundus Lullus). Ώσπου ήρθε ο Νίτσε και τα είπε αλλιώς: ο άνθρωπος, κύριοι, ήταν μια προσπάθεια που απέτυχε.
Συνεπώς
Άνθρωποι γλυκύτατοι, εκλεπτυσμένοι και καλοπροαίρετοι αναζητούν πάντοτε μια ατόφια πνευματικότητα που απλώς δεν υπάρχει ή πάντως ουδέποτε υπήρξε στις θρυλούμενες εκδοχές της.
Συνεπώς
Κάθε μέρα που ξημερώνει είναι μια ξέφρενη μηχανή παραδόξων, όπως:
Όλα γύρω μεταβάλλονται· αλλά χωρίς κατεύθυνση.
Ο πιο ευλύγιστος άνθρωπος είναι κι ο πιο κατακερματισμένος.
Ευκολότερα από ποτέ ανακτώνται οι σπουδαίες ιδέες του παρελθόντος· κι όμως, εκείνες του παρόντος παραμένουν ταχέως αναλώσιμες.
Ξέφρενη, η κοινωνική επιτάχυνση· κι η αδράνεια ως αποτέλεσμά της, επίσης.
Ευτυχώς, ποτέ δεν είμαι λιγότερο μόνος απ’ όταν είμαι μόνος.
Συνεπώς
Οι καθηγητές φιλοσοφίας νομίζουν ότι τα βιβλία τυπώνονται στα τυπογραφεία, ότι είναι φτιαγμένα από χαρτί κι ότι χρησιμεύουν (σε τι άλλο;) στην καριέρα και στην κοινωνική τους αναρρίχηση. Οι λίγοι φοιτητές που αντιλαμβάνονται εγκαίρως την τύφλα των διορισμένων φιλοσόφων ξυπνούν σ’ έναν κόσμο όπου τα βιβλία δεν είναι αντικείμενα αλλά ζωντανοί οργανισμοί στ’ αλήθεια· κι όπου οι βιβλιοθήκες συνιστούν οικοσυστήματα (τους λεγόμενους βιβλιο-βιότοπους). Έτσι επαληθεύουν το πρωτοποριακό πείραμα ενός φιλοσόφου του δεκάτου ογδόου αιώνα που μας καλούσε να φανταστούμε ότι τα βιβλία αναπτύσσονται στα ράφια του σπιτιού μας σαν τα κοράλλια και τα φυτά, και πως όσο εμείς μελετάμε τον Αριστοτέλη, μυθιστορήματα παχουλά διαγκωνίζονται με καυλωμένες πραγματείες περί απελπισίας, ενώ ποιήματα σβουρίζουν ξέφρενα σαν το έντομο που το λέμε μουσαφίρη.
Συνεπώς
Όταν είμαι μόνος νομίζω ότι γνωρίζω πώς οφείλω να φερθώ στους ανθρώπους που συναντώ και τι να τους πω, αλλά μόλις βρεθώ απέναντί τους σαν κάπως να τα χάνω· κι εντέλει νιώθω πως δεν τους συνάντησα ποτέ στ’ αλήθεια.
Συνεπώς
Κάποιοι σε προτρέπουν να γίνεις αυτός που είσαι! Κι εσύ τους απαντάς πως όταν θα το ’χεις καταφέρει θα ΄ναι πια πολύ αργά για να το χαρείς.
Συνεπώς
Παραδοσιακά, ο κλάδος της γνωσιοθεωρίας αντιδιαστέλλει τα αντικείμενα από το υποκείμενο που ζητεί να τα γνωρίσει· ας πούμε τα άψυχα πράγματα γύρω μου – μια πένα, το αγαπημένο μου καπέλο (διαφημιστικό της Breitling), το κινητό μου – από εμένα που τα κοιτώ. Υπήρξε όμως και κάποιος που είπε ότι εάν –επιτέλους!– κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, τότε θα δούμε ότι τα πράγματα έχουν πρόσωπα σαν των ανθρώπων κι ότι εμπίπτουν στον χώρο της φυσιογνωμικής μάλλον παρά της γνωσιοθεωρίας. Κι ένας φίλος του πρόσθεσε πως πάντοτε κοιτάζουμε μόνον ό,τι μας κοιτάζει ήδη.
Συνεπώς
Βέβαια, όταν κοιτάζεις για πολύ την άβυσσο, η άβυσσος σε κοιτά κι εκείνη.
Συνεπώς
Ο Θεός είναι νεκρός, ασφαλώς! Αλλά δεν μπορούμε να κάψουμε το πτώμα του θεού, ούτε κι έχουμε πού να το θάψουμε, είμαστε δεμένοι στο πτώμα του Θεού κι η ιστορία είναι η περιπλάνησή μας πάνω στο πτώμα του Θεού. Διότι το κουφάρι του Θεού είναι ο κόσμος μας· περπατάμε και οδηγούμε και ζούμε πάνω στο πτώμα του Θεού και σκεφτόμαστε και ερωτευόμαστε και πεθαίνουμε κι εμείς πάνω στο άδειο κέλυφος ενός νεκρού Θεού.
Συνεπώς
Όποιος μελετήσει τη φιλοσοφία των αρχαίων Σκεπτικών, τη μόνη αληθινή φιλοσοφική κληρονομιά της αρχαιότητας, αντιλαμβάνεται ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκφράσεις οτιδήποτε με βεβαιότητα, ούτε καν πως όλα είναι αβέβαια.
Συνεπώς
Οι άνθρωποι που βγάζουν συμπεράσματα βλέπουν τη ζωή να τους προσπερνά και δεν ξέρουν τι συμπέρασμα να βγάλουν· εξίσου κι εκείνοι που επιμελώς αποφεύγουν να βγάλουν οποιοδήποτε συμπέρασμα.
Συνεπώς
17 Μαΐου 2022. Το να αποκαλέσεις κάποιον «φαλακρό» είναι σεξουαλική παρενόχληση, όπως έκρινε δικαστήριο στη Μεγάλη Βρετανία. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, η απώλεια μαλλιών είναι πιο κοινή σε άνδρες παρά σε γυναίκες, οπότε σχετικά σχόλια σε εργασιακό χώρο είναι εξίσου σεξιστικά με εκείνα για το μέγεθος του στήθους μιας γυναίκας. Η δικαστική απόφαση ελήφθη από τρεις άνδρες δικαστές, όλοι με απώλεια μαλλιών.
Συνεπώς
Οι φεμινίστριες επισημαίνουν εμφατικά ότι η φροντίδα κι η συναισθηματική στήριξη που ακόμη (;) παρέχουν κάποιες γυναίκες στους άνδρες συνιστά απλήρωτη εργασία· κι οι αντιφεμινιστές απλώς αδημονούν για την έλευση των sex robots. Εκείνες επαναλαμβάνουν πως οι γυναίκες καταπιέζονταν για αιώνες από πατριαρχικές εξουσιαστικές δομές· κι αυτοί μουρμουρίζουν ότι η έννοια της πατριαρχίας είναι αναχρονιστική (για παράδειγμα, τον Μεσαίωνα η θέση της γυναίκας δεν οριζόταν από το φύλο αλλά από την ευγενή ή μη καταγωγή της), μάλιστα ψιθυρίζουν πως οι φεμινίστριες απεργάζονται μια σεξουαλική φεουδαρχία, ώστε αφενός μόνον οι γυναίκες να διαχειρίζονται την αναπαραγωγή, αφετέρου μόνον αυτές να απολαμβάνουν το σπάνιο προνόμιο του να μην μπορείς να διαφωνείς μαζί τους ό,τι και αν λένε.
Συνεπώς
Κάποιοι παραπονιούνται ότι δεν υπάρχουν μοναστήρια της φιλοσοφίας· κι άλλοι διατείνονται ότι χώρος της φιλοσοφίας είναι τα μπαρ, τα μποτιλιαρίσματα κι οι ουρές στα σουπερμάρκετ.
Συνεπώς
Από την αρχαιότητα ως τον εικοστό αιώνα η φιλοσοφία ήταν πρωτίστως θεραπεία, μάλιστα ένα μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας δεν ήταν παρά πνευματικές ασκήσεις και ασκήσεις αυτοβοήθειας (ανάμεικτες, είναι η αλήθεια, με ασκήσεις εξουσίας)· σήμερα, όμως, πολλοί μας αποδεικνύουν ότι θεραπεία είναι η χημεία.
Συνεπώς
Κάποιοι λένε πως η φιλοσοφία έχει πεθάνει και πως ο τελευταίος φιλόσοφος ήταν (διόλου τυχαία) δοκιμιογράφος, ο Εμίλ Σιοράν. Άλλοι λένε πως ανά πάσα στιγμή η φιλοσοφία γίνεται ξανά μαγεία ως εξής: προστατεύοντας από τη βλακεία· διατηρώντας, δηλαδή μια λειτουργία αποτροπαϊκή.
Συνεπώς
Τι χρειάζεται η φιλοσοφία; Όλες οι επαναστάσεις έχουν τις ρίζες τους σε φιλοσοφικές διεργασίες δεκαετιών, αν όχι αιώνων. Από τον καπιταλισμό ώς τον κομμουνισμό και από τη βιομηχανική επανάσταση ώς την επιστροφή στη φύση, όλες οι μεγάλες ρήξεις προετοιμάστηκαν από φιλοσόφους· για κάποιες γράφτηκαν και ωραία μανιφέστα. Ώσπου άρχισαν οι επαναστάσεις (πράγμα τρομακτικό ή λυτρωτικό ή ποιος ξέρει τι) να συμβαίνουν αυτομάτως δίχως σκέψη και δίχως προεργασία, μόνον με ταχύτητα και βία.
Συνεπώς
Κάποιος είπε ότι το πνεύμα που δεν καθοδηγείται σωστά μοιάζει με ηθοποιό που τον κατέστρεψε η επαρχία· άλλοι λένε ότι καταστροφή είναι η καθοδήγηση.
Συνεπώς
Κάποιοι λένε ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του αγαθός. Άλλοι λένε ότι είναι φύσει ελαττωματικός.
Συνεπώς
Να ασχολείσαι με ό,τι είναι στο χέρι σου και να μη χολοσκάς με ό,τι δεν είναι στο χέρι σου. Αυτή είναι η αρχή της περήφανα παρωχημένης Στωικής ηθικής φιλοσοφίας! Μόνον που κανείς δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται εγκαίρως τι και πώς βρίσκεται ακόμη στο χέρι του και τι όχι.
Συνεπώς
Κάποιοι λένε πως οι κλασικοί είναι οι οδηγοί μας και άλλοι –πιο διαβασμένοι– πως οι κλασικοί δεν είναι καθόλου κλασικοί.
Συνεπώς
Τα σώματα είναι αλλόκοτα πράγματα. Ο Σωτήρηχος ο χειρουργός είχε έντονη διάρροια όποτε μύριζε γατόψαρο στο τηγάνι. Ο Δημοφών, ο τραπεζοκόμος του Αλέξανδρου, κρύωνε στον ήλιο και ζεσταινόταν στην σκιά. Ο αυτοκράτορας Τιβέριος έβλεπε στο σκοτάδι. Και ο Αριστοτέλης κάνει λόγο για κάποιον Θάσιο που νόμιζε ότι ένα ανθρώπινο είδωλο προπορευόταν πάντα στον δρόμο του.
Συνεπώς
Ένας κοινωνιολόγος όρισε την πόλη ως μία σχετικά μεγάλη, πυκνή και μόνιμη εγκατάσταση κοινωνικά ετερογενών ατόμων. Κι ένας φιλόσοφος είπε πως πόλη είναι η λωρίδα του ηλεκτρικού φωτός καθώς εισβάλλει από την χαραμάδα ενός παιδικού δωματίου μια βραδιά που οι μεγάλοι διασκεδάζουν στο σαλόνι.
Συνεπώς
Τόπος είναι ένα κομμάτι χώρου που φέρει ιδιότητες, ιστορία και χαρακτηριστικά, ας πούμε το Άουστερλιτς όπου νίκησε ο Ναπολέων, ή τα χωριά στη Φινλανδία όπου η μέρα διαρκεί 45 λεπτά. Άλλοι λένε πως ο τόπος πλάθεται μόνον μέσα σου, ας πούμε τόπος στ’ αλήθεια είναι το νησί απ’ όπου κατάγεσαι ή η πόλη όπου σπούδασες, ή μια φανταστική χώρα όπου θα ήθελες να ζεις. Εσύ είσαι ο τόπος σου.
Συνεπώς
Στον ίδιο χώρο εγγράφονται ποικίλες ή και αντιφατικές εμπειρίες: Στο τραπέζι του μαγειρείου όπου τώρα γράφω μπορεί αύριο να χτιστεί μια σχέση και μεθαύριο να καταρρεύσει μια άλλη· και στο διαμέρισμα που νοίκιασα ενδεχομένως να ευτυχήσω (ας είμαι αισιόδοξος!) ενώ κάποιος άλλος θα δυστυχήσει κι ένας τρίτος θα ευτυχήσει και θα δυστυχήσει. Νομίζουμε ότι ο χώρος είναι βουβός και παθητικός και δεν του δίνουμε σημασία. Εκτός και εάν είναι ένας πολύ εκλεπτυσμένος συλλέκτης ψυχικών δονήσεων, ένα αόρατο παλίμψηστο που αδυνατούμε να διαβάσουμε επειδή οι αισθητήρες μας είναι αγύμναστοι.
Συνεπώς
Να σκέφτεστε λογικά και να αποφεύγετε τις λογοτεχνικές εξάρσεις όταν φιλοσοφείτε! Μόνον που κι οι πιο ορθολογιστές φιλόσοφοι υπέκυψαν στη γοητεία της μεταφοράς και των εικόνων κι αυτό κάτι πρέπει να σημαίνει για το πώς αρθρώνεται ο φιλοσοφικός λόγος· για παράδειγμα, ένας σπουδαίος φιλόσοφος του δεκάτου εβδόμου αιώνα (ο οποίος επηρέασε όσο άλλος κανείς τον Μπέρτραντ Ράσελ) γράφει πως το παραμικρό κομμάτι της ύλης είναι ένας κήπος γεμάτος φυτά και μια λίμνη γεμάτη ψάρια· μόνον που το κάθε κλαδί καθενός από τα φυτά κι η κάθε σταγόνα από τους χυμούς καθενός από τα κλαδιά είναι ένας ακόμη τέτοιος κήπος και ακόμη μια τέτοια λίμνη – προσοχή, δεν γράφει ο φιλόσοφος πως κάθε κλαδί μοιάζει με κήπο, αλλά πως είναι κήπος· ούτε γράφει πως κάθε σταγόνα μοιάζει με λίμνη, αλλά πως είναι λίμνη, διατυπώσεις καταφανώς εξωφρενικές! Και συνεχίζει ο φιλόσοφος πιο αλλόκοτα ακόμη, εάν είναι ποτέ δυνατόν – σήμερα δεν θα του το επιτρέπαμε να φιλοσοφεί με τόσες εικόνες – , λέγοντας πως το χώμα και ο αέρας ανάμεσα στα φυτά του κήπου, ή το νερό ανάμεσα στα ψάρια της λίμνης δεν είναι ούτε φυτό ούτε ψάρι, ορίστε όμως που κι αυτά επίσης περιέχουν φυτά και ψάρια μιας λεπτότητας ασύλληπτης για μας.
Συνεπώς
Κάποιος είπε ότι καθετί μοναδικό φέρει μέσα του την αυτάρκεια που το καθιστά πηγή των ενεργειών του και, για να το πούμε έτσι, πως οι μονάδες υφίστανται ως «ασώματα αυτόματα» (automates incorporels). Ένας άλλος είπε ότι τίποτα δεν στέκει μόνο του παρά μόνον σε σχέση με άλλα πράγματα. Ήταν ο ίδιος.
Συνεπώς
Κάποιοι προτρέπουν να φιλοσοφείς με απλά λόγια και με τη γλώσσα της καθημερινής ζωής όπως παραγγέλνεις μια πίτσα· όμως άλλοι στέκουν ενεοί και κεχηνότες μπρος σε λέξεις χαμένες για πάντα σαν τη δανέζικη λέξη Kryptkirke (η Εκκλησία-Κρύπτη), ή περιδεείς εξερευνούν παράξενα άπαξ λεγόμενα που τρεμοσβήνουν στα βάθη της ιστορίας της φιλοσοφίας και της γλώσσας, όπως το κρυπτόν άτομο.
Συνεπώς
Κάποιοι φτάνουν πενήντα χρονών και ακόμη τσακώνονται για τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Χέγκελ και άλλους μείζονες φιλοσόφους· εμείς λέμε πως δεν υπάρχουν μείζονες ή ελάσσονες φιλόσοφοι παρά μόνον στοχασμός. Και πως όταν η μείζων, τάχα, σκέψη, αδυνατεί να εμπνεύσει, τότε ιδίως οφείλουμε να εξερευνούμε την ελάσσονα, τάχα, σκέψη, ή –ακόμη καλύτερα– να την παράγουμε στο μέτρο των δυνάμεών μας.
Συνεπώς
Η πρώτη γουλιά της μπίρας, έγραψε ένας Βέλγος, συνιστά μείζον φιλοσοφικό συμβάν.
Συνεπώς
Κάποιοι λένε ότι η λογοτεχνία είναι η συνέχιση της φιλοσοφίας με άλλα μέσα· και άλλοι λένε ότι η φιλοσοφία είναι λογοτεχνία.
Συνεπώς
Στα γενέθλιά μου επαναλαμβάνω πως δεν θα είμαι ποτέ ξανά 39, ούτε 42, ούτε 46, το κάθε έτος της ζωής μου είναι μοναδικό αριθμητικά κι ανεπανάληπτο ως προς τα περιεχόμενά του, οπότε – carpe diem! Αλλά σκέφτομαι κι όσους λένε πως ο εαυτός μάλλον συντίθεται από ομόκεντρους κύκλους: όλα είχαν ήδη τον καιρό τους στα νιάτα μου και ό,τι βρήκε τον καιρό του εκεί τον ξαναβρίσκει και πάλι αργότερα.
Συνεπώς
Περπατώντας παρά θιν’ αλός στις 22 του Σεπτέμβρη αντιλαμβάνεσαι ότι το καλοκαίρι είναι κάτι το εξαιρετικό.
Συνεπώς
Η καθημερινή ζωή δίνει πλήθος ευκαιριών για ασκήσεις φιλοσοφίας: Πόσο –μα πόσο!– αγαπώ τα ζώα… Μόνον που εχθές το βράδυ συνέθλιψα μια κατσαρίδα στην κουζίνα, ξανά και ξανά τη χτυπούσα και ξανά, προσκαλώντας μια πανάρχαια χαρά –ή κάτι παρεμφερές– να με καταλάβει και να με αλλάξει για μια στιγμή.
Συνεπώς
Σαν τον τρελό, ο ευάλωτος άνθρωπος προσλαμβάνει τα ερεθίσματα της καθημερινότητας με μεγαλύτερη ένταση, όμως επιβιώνει ο άνθρωπος που μένει περίκλειστος στη σκληρότητά του κι αυτόν συνήθως επιβραβεύει η ζωή η ίδια.
Συνεπώς
Υπάρχουν φιλόσοφοι που έγραψαν υπέρ της αυτοκτονίας και όντως αυτοκτόνησαν· και άλλοι που δήλωναν πως είναι αναφανδόν υπέρ της αυτοκτονίας αλλά έζησαν πολλά χρόνια και μάλλον συμπαθητικά ώς το τέλος.
Συνεπώς
Σ’ αυτήν την εποχή που ζούμε, να ξηλώνεις τα επιστημονικά άρθρα και να μεταφέρεις ό,τι σου αρέσει σ’ ένα διήγημα ή σ’ ένα ελεύθερο δοκίμιο, ακόμη και σ’ ένα ποίημα. Διότι πλέον η φιλοσοφία επιβιώνει όπως εκείνα τα σπόλια και τα συλήματα που ενσωματώθηκαν σε νέες οχυρώσεις ύστερα από τις καταστροφικές επιδρομές των βαρβάρων στην αρχαία Αθήνα.
Συνεπώς
Κάποιοι λένε ότι ο Ωριγένης έκοψε τ' αρχίδια του· άλλοι λένε πως πρόκειται για μύθο.
Συνεπώς
