Από τα μυστήρια της Θράκης στα μυστήρια του Βορείου Πόλου και του Λονδίνου

Σχετικά με δύο μυθιστορήματα της Νάγιας Δαλακούρα

Υπάρχει και ένα τρίτο που προηγήθηκε (Το λιμάνι των χαμένων γυναικών, Κλειδάριθμος 2019) που δεν το έχω διαβάσει ακόμη. Τα άλλα δύο είναι: Θράσσα, Η μάγισσα της Θράκης, Κλειδάριθμος 2020 και Το λουλούδι της θάλασσας, Κλειδάριθμος 2022. Δηλαδή μια ομοβροντία μέσα σε ελάχιστα χρόνια, Προηγήθηκε μάλιστα, από όσο ξέρω, μία διδακτορική διατριβή για τους Σαρακατσάνους!

Η Ν.Δ. είναι αρχαιολόγος με ειδίκευση στη μουσειολογία την οποία ασκεί επαγγελματικά στην Κομοτηνή (Αρχαιολογικό Μουσείο) που είναι και η πατρίδα της. Τη θυμάμαι όταν κάποτε συνεργαστήκαμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης (2004/2005) να έχει μεγάλη άνεση ως κειμενογράφος, αλλά τίποτε δεν πρόδιδε τουλάχιστον σε μένα την κατοπινή της διαδρομή. Το λέω μετά λόγου γνώσεως.

Τόσο το πρώτο μυθστόρημα όσο και το τρίτο διαδραματίζονται σε περιοχές μακρινές, ενώ το μεσαίο στη βυζαντινή Θράκη και στην ευρύτερή της περιοχή. Προσπαθώ να εντοπίσω κοινά χαρακτηριστικά των δύο (Θράσσα και Το λουλούδι της θάλασσας):

Διακριτό και αναγνωρίσιμο ύφος γραφής.

Γνώση και χειρισμός βασικών αρχών της αφηγηματολογίας, συνειδητή ή ασυνείδητη δεν ξέρω, μάλλον το δεύτερο.^[1]

Έχεις την αίσθηση ότι εφαρμόζονται οι μεθοδολογίες της σχολής των Annales και της λεγόμενης ιστορίας των νοοτροπιών.

Εξειδικευμένη έρευνα σε βάθος (Το λουλούδι…) για την αναδυόμενη στα μέσα του 19^ουαι. επιστήμη της ανθρωπολογίας (Βοas), για την επαφή της «πολιτισμένης» δύσης με τους «πρωτόγονους», ειδικότερα με τους Εσκιμώους Ινουίτ, για τα χαρακτηριστικά της απόλυτης επί δύο αιώνες αποικιοκρατικής δύναμης του πλανήτη και της τάξης των ευγενών αλλά και άλλων κοινωνικών τάξεων και των συμπεριφορών τους, ειδικότερα του Λονδίνου. Συνεχής επαφή με τους μεγάλους Άγγλους κλασικούς του 19^ου, κυρίως, αιώνα.

Εμμονή (και στα δύο) στην ανασύνθεση του χώρου και σε ό,τι αυτό συνεπάγεται, αλλά κυρίως (ίσως και λόγω επαγγελματικής… διαστροφής) του υλικού πολιτισμού, των ρούχων, του φαγητού. Έχεις την αίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή είναι έτοιμη να μεταβάλει σε μουσειακή εφαρμογή μία περιγραφική, ας πούμε, παράγραφό της. Θέλει να την έχει κατοχυρωμένη. Αν θα ήταν δυνατό να μετέφερε και τις μυρωδιές, θα το έκανε. Αλλά αυτές αναδύονται ούτως ή άλλως από τις λέξεις. Από τις λέξεις αναδύεται και η υλικότητα των ερωτικών συνευρέσεων, του πάθους και της ερωτικής οδύνης.

Από το δεύτερο προκύπτουν εντελώς αβίαστα για τον σημερινό αναγνώστη δύο κυρίως «διδάγματα»: ανοχή ως προς την διαφορετικότητα του άλλου, προστασία με κάθε μέσον της φύσης και των πόρων της. Δύσκολα πράματα εκεί που έχουμε καταντήσει…

Και, εκτός των άλλων: η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα… Η υπόθεση του δεύτερου περιπλέκεται γύρω από τον έρωτα Άγγλου χειρούργου ευγενούς με μία καλλονή της φυλής των Ινουίτ.^[2] Ο πυρήνας της είναι πραγματικός.

Του άλλου (Θράσσα, για μια περιεκτική παρουσίαση της υπόθεσης βλ. https://biblioparousiaseiskritikes.blogspot.com/2021/11/blog-post_20.html?spref=fb ) που διαδραματίζεται στον 13^ο αι., η αρχαιογνωσία (και όχι μόνο) θα μπορούσε να αποτελέσει μιας μορφής υποκατάστατο (δημοσιευμένης βέβαια…) ανασκαφής σε μία από αυτές τις μεγάλες πεδινές θρακικές πόλεις ανάμεσα στη Βασιλεύουσα και τη Συμβασιλεύουσα που σίγουρα έχουν ταυτιστεί με βάση τις πηγές και την επιφανειακή έρευνα. Πεδίον δόξης λαμπρόν για κάποια σύμπραξη του, ας πούμε, Dumbarton Oaks με πανεπιστήμια Αμερικής και Ευρώπης και τους τοπικούς ιθύνοντες… Η λογοτεχνία πάντως ήδη έχει κάνει τη δουλειά της και για την αρχαιογνωσία μιας τόσο υποβλητικής εποχής και περιοχής.

Η Θράσσα, κατά τη γνώμη μου, προστίθεται ως χρυσός κρίκος στα ελληνικά και όχι μόνο κείμενα με υπόθεση από την ιστορία του Βυζαντίου, ενώ το άλλο και στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, θα το έβλεπα ευχαρίστως να εκτίθεται μεταφρασμένο στους πάγκους με τα βιβλία ενός μεγάλου ναυτικού ή ανθρωπολογικού μουσείου της γηραιάς Αλβιώνος ή όποιας πρώην αποικιοκρατικής δύναμης!