Η σκοτεινή μας ρίζα της κραυγής

Με τον πα­σί­γνω­στο στί­χο του Φε­δε­ρί­κο Γκαρ­θία Λόρ­κα, τι­τλο­φο­ρού­με τη νέα σε­λί­δα μας στον Χάρ­τη, στην οποία θα πα­ρου­σιά­ζο­νται ποι­ή­μα­τα κραυ­γές κό­ντρα σε αδι­κί­ες και αδι­κή­μα­τα.
Με την πε­ποί­θη­ση ότι ο πό­λε­μος ανέ­κα­θεν ήταν άδι­κος κι ότι στην επο­χή μας εκτός από άδι­κος εί­ναι και αδι­καιο­λό­γη­τος, ενώ­νου­με και πά­λι τις φω­νές μας υπέρ της δο­κι­μα­ζό­με­νης Ου­κρα­νί­ας. Αυ­τή τη φο­ρά με­τα­φρά­ζου­με το ποί­η­μα που έγρα­ψε και μας έστει­λε για τη φε­τι­νή Ημέ­ρα Ποί­η­σης ο Κο­στα­ρι­κα­νός ποι­η­τής Κάρ­λος Φραν­σί­σκο Μόν­χε. Στη συ­νέ­χεια, πα­ρα­θέ­του­με ένα δι­κό μας, γραμ­μέ­νο το 2014 με­τά τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Κρι­μαία. Το πρώ­το έχει ανα­φο­ρές στο σι­τά­ρι και το ψω­μί∙ το δεύ­τε­ρο, στον σι­το­βο­λώ­να των αρ­χαί­ων χρό­νων∙ και τα δύο, στην ίδια πε­ριο­χή της γης.

Adagio σι­τα­ριού και ου­ρα­νού

Στους πρό­σφυ­γες από την Ου­κρα­νία,
τον χει­μώ­να του 2022

Δε θα λεί­ψει η γη
ού­τ’ οι χα­ραυ­γές της∙
εκεί θα εί­ναι τα πο­τά­μια, κυ­λώ­ντας στην ομί­χλη,
οι επο­χές θα έρ­θουν,
οι νύ­χτες και οι μέ­ρες θα πε­ρι­στρέ­φο­νται όπως πά­ντα,
και η φω­τιά έτοι­μη θα ’ναι
να δώ­σει στο ψω­μί την ακρι­βή του γεύ­ση∙
αχ, όταν θα γυ­ρί­σου­με.
Θα επι­στρέ­ψουν τα βλέμ­μα­τα, τα βή­μα­τα, οι ψί­θυ­ροι
της πό­λης της κα­λυμ­μέ­νης με κα­θα­ρή χρυ­σό­σκο­νη,
σαν το σι­τά­ρι μπρος στον ου­ρα­νό,
σαν τα ηλιο­τρό­πια όταν χο­ρεύ­ουν με τον άνε­μο.
Εκεί θα ’ναι τα τρέ­να, οι ση­μαί­ες, οι πύρ­γοι
ρί­χνο­ντας μια σκιά κά­τω απ’ το φεγ­γά­ρι το μει­λί­χιο,
και θα ευω­διά­ζουν πά­λι, όπως πά­ντα, τα πεύ­κα
τα πάρ­κα κι οι δρό­μοι.
Εκεί θα εί­ναι τα γε­φύ­ρια κι οι κα­μπά­νες,
η ίδια πόρ­τα, ένα όνο­μα,
το κρα­σί, το ψω­μί με την ακρι­βή του γεύ­ση,
κι η ατέ­λειω­τη αγκα­λιά του ηλιο­τρό­πιου στον άνε­μο∙
αχ, όταν θα γυ­ρί­σου­με
για το σι­τά­ρι μπρος στον ου­ρα­νό.

Πα­ντι­κά­παιον*

Αχ, ήμουν κή­πος του πα­ντός
κι εσύ μι­κρός ερω­διός**
που έφευ­γες κι ερ­χό­σουν
ωραί­ος μα θα­να­τε­ρός,
λες κι εί­ν’ ο έρω­τας εχθρός
γι’ αυ­τούς που θα εν­δώ­σουν.

Σε καρ­τε­ρού­σα να φα­νείς
μέ­σ’ από στέ­πες αχα­νείς
και γέ­ρι­κα λι­μά­νια,
πρώ­τος εσύ κι άλ­λος κα­νείς
στην αγκα­λιά μου για να βρεις
δρο­σιά και πε­ρη­φά­νια.

Τώ­ρα σου κό­ψαν τα φτε­ρά
τα φύ­λα τα βαρ­βα­ρι­κά
κι ο κή­πος μου ντα­μά­ρι,
στης Δή­μη­τρας τα ιε­ρά
να χτί­ζουν πό­λεις και χω­ριά
που ο βο­ριάς θα πά­ρει.

*Από την ενό­τη­τα Μα­κρι­νές αποι­κί­ες. Αποι­κί­ες αρ­χαιο­ελ­λη­νι­κές, μα­κρι­νές πά­νω στη γη και μέ­σα στον χρό­νο. Αγα­θή Δη­μη­τρού­κα, Κή­πος με για­σε­μά­κια ο ου­ρα­νός, Εκ­δό­σεις Πα­τά­κη, 2019, σ. 278.

**Τα στοι­χεία ιστο­ρί­ας και πο­λι­τι­σμού του Πα­ντι­κά­παιου, που δια­φαί­νο­νται εδώ, έχουν αντλη­θεί κυ­ρί­ως από το βι­βλίο της Μα­ριάν­νας Κο­ρο­μη­λά, Οι Έλ­λη­νες στη Μαύ­ρη Θά­λασ­σα, Πο­λι­τι­στι­κή Εται­ρεία «Πα­νό­ρα­μα», 2001, σ. 217-225. Από το ίδιο βι­βλίο η ει­κό­να και η πε­ρι­γρα­φή του «δα­χτυ­λι­διού», σ. 219 και σ. 4, αντί­στοι­χα.