Η συγκυρία

Βαθειά μέσα στον πυρήνα της ύπαρξης, στις ρίζες του ανθρώπινου και του κοινωνικού ένα αρχαϊκό άγχος εκμηδένισης προκαλεί μια επίμονη τραυματική νεύρωση. Το τραύμα της αβάσταχτης «Hilflosigkeit» που προκάλεσε η πανδημία μας πονά ακόμα, η συγκυρία μοιάζει με αρπακτικό που δεν αφήνει την λεία από το στόμα του.
Με επαναλήψεις, δισταγμούς και πισωγυρίσματα, με τα λιανικά, τα ψιλά του θανάτου, «the small change of death», σύμφωνα με την έκφραση του Κ. Καστοριάδη, πασχίζουμε να κατευνάσουμε εσωτερικές συγκρούσεις και να αμυνθούμε κατά της ωμότητας του πραγματικού που μας περιβάλλει και μας αφορά, προετοιμάζοντας συγχρόνως το έδαφος σε ένα «πέραν από».
Θα έλεγε κανείς ότι με την πανδημία έχουμε χάσει την αίσθηση του χρόνου, όλα μοιάζουν να συμβαίνουν σε μια ατελείωτη στιγμή, κάτι σαν παραπέτασμα καπνού μας κρύβει τον ορίζοντα. Σιωπηλοί και εξαντλημένοι ματαιώνουμε επισκέψεις και αλλάζουμε διαδρομές. Κανείς δεν ξέρει να πει με βεβαιότητα πώς θα τελειώσει η βραδιά. Η καθημερινή μπαναλιτέ των ειδήσεων με σύντομες δηλώσεις, αμφιλεγόμενα συμπεράσματα και ερμηνείες, υπαινίσσεται με αυστηρότητα την υπακοή στον νόμο του πατέρα.
Μια παγερή υποψία καθρεφτίζεται απροειδοποίητα στο βλέμμα μας όταν συναντιόμαστε με τον άλλον, τον ξένο, τον φίλο. Αποφεύγουμε με περίεργο μαζοχισμό ο ένας τον άλλον. Η αμοιβαία οικειότητα, που ενδεχομένως θα νιώθαμε άλλοτε, είναι πλέον λανθάνουσα και αδρανής προς όφελος της ανάγκης αυτοσυντήρησης, της πιο ριζικής άμυνας μας. Το αντικείμενο του πόθου είναι απειλητικό, το εγώ από φόβο επιδιώκει να το αποφύγει με αντιστάσεις,με επιθετικότητα, με απέχθεια που γεννά ενοχή. Η επικοινωνία μας πλέον δεν στοχεύει στην ένωση, βεβαρημένη, παρωδιακή, καταντά στο τέλος ανθυγιεινή. Η επιθυμία μας για τον άλλον έχει μετατραπεί σε επιθυμία μη επιθυμίας.
Έτσι ο κοινός διαπροσωπικός μας χώρος, άλλοτε τόπος εφικτού ναρκισσιστικού πλούτου, μεταμορφώθηκε σε έρημο μιας νεοπραγματικότητας ανάμεσα σε όντα βουτηγμένα στην οξεία δυσφορία και βία της εποχής. Γιατί είτε είναι προσωπική είτε κοινωνική μια κρίση, οδηγεί σε τροχιές αταξίας και εντροπίας, απελευθερώνει καταστροφικές δονήσεις και η πανδημία που ζούμε είναι κυρίως κοινωνική κρίση εκτός των άλλων. Θέτει σε κίνδυνο την ομοιόσταση του ψυχικού μας κόσμου και έχει άμεσο αντίκτυπο στο σώμα μας που πάσχει τόσο από τις αποδιοργανωτικές συνέπειες του ιού, όσο και από το αδιαπραγμάτευτο του θανάτου που τόσο έντονα κυριαρχεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ημερών μας. Είναι επίσης αιτία νέας ψυχικής παθολογίας, μιας μεταμοντέρνας υπαρξιακής αγωνίας, που δεν μας προειδοποιεί για τον κίνδυνο μόνο, κίνδυνος είναι και η ίδια, είναι οδύνη ψυχική συχνά δεμένη και με σωματική. Ο τρόπος βεβαίως που αντισταθμίζει και μεταβολίζει ο καθένας μας την βαναυσότητα του εξωτερικού αναπλάθοντας το εσωτερικά, διαφέρει σε ένταση και απόχρωση,εξαρτάται από την αμυντική του οργάνωση και τον αυτοστοχαστικό του μόχθο. Όπως με άλλα λόγια και πολύ εύστοχα είχε δηλώσει στο παρελθόν ο Γερμανός μινιμαλιστής ζωγράφος Imi Knoebel «εάν θες να είσαι ζωντανός πρέπει να σκεφτείς κάτι τουλάχιστον εξίσου ριζοσπαστικό».
Θα χρειαστεί λίγος καιρός για να «τα ξεχάσουμε όλα αυτά για πάντα»...
Οσονούπω θα επανέλθουμε στην γνωστή ακατανίκητη μέθη των στερεοτύπων ευδαιμονίας και στα ευέλικτα ωράρια μας, οι ήσσονος δύναμης ζωές μας ύστερα από μακρά παραμονή σε κλειστό χώρο θα κερδίσουν έδαφος. Θα παρουσιάσουν ξανά μια σχεδόν ειδυλλιακή εικόνα. Εκείνο το αφηρημένο σκοτεινό ύφος που χαράζει στο πρόσωπο μας η απόλυτη ετερότητα του θανάτου και το άλεκτο του κενού της πανδημίας θα ξεχαστεί. Η επιθυμία μας για τον άλλον, φλόγα που καίει και δεν κατασιγάζεται, ύστερα από τόσες αναβολές, θα αποκορυφωθεί, θα επανέλθει δριμύτερη. Ίσως.