Η σκόνη του χρόνου

Το Φεστιβάλ των Ρόδων στο Πόρτλαντ του Όρεγκον είναι μία από τις παλαιότερες και δημοφιλέστερες εκδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Περισσότεροι από 500.000 θεατές συγκεντρώνονται κάθε Ιούνιο στην περιοχή, προκειμένου να δουν την εντυπωσιακή παρέλαση ολάνθιστων αρμάτων διακοσμημένων με τριαντάφυλλα.
Το φεστιβάλ αυτό, γιορτή χρωμάτων αλλά και θεσπέσιων αρωμάτων, υπήρξε αφορμή να προκύψει μια εξωφρενική κινηματογραφική πατέντα. Προϊόν έμπνευσης ενός δαιμόνιου επιχειρηματία, πραγματώθηκε στη διάρκεια της πρώτης, δοκιμαστικής παρέλασης του φεστιβάλ το μακρινό 1906.
Όλα ξεκίνησαν έναν χρόνο νωρίτερα, όταν ο δήμαρχος της πόλης ανακοίνωσε την ίδρυση ενός φεστιβάλ αφιερωμένου στα τριαντάφυλλα, με σκοπό την ανάδειξη της περιοχής. Η επίσημη έναρξη ορίστηκε για τον Ιούνιο του 1907, με τον ενδιάμεσο χρόνο να διατίθεται για τις προεργασίες και κάποιες δοκιμαστικές παρελάσεις αρμάτων.
Τότε ακριβώς ενεργοποιήθηκαν τα ανακλαστικά του θεατρικού ιμπρεσάριου και επιχειρηματία, Σάμουελ «Ρόξι» Ρόθαφελ, που έβαλε σε εφαρμογή την ιδέα του. Στις δοκιμαστικές παρελάσεις των αρμάτων, ένας οπερατέρ κατέγραφε (με βουβές και ασπρόμαυρες, ακόμα, εικόνες) την πολύχρωμη πομπή, επικεφαλής της οποίας ήταν το αμάξι της Πυροσβεστικής, με τον αρχηγό και το πλήρωμα… πλαισιωμένους από δεκάδες τριαντάφυλλα.

Αυτό που λανσάρισε ο Ρόθαφελ ήταν εντυπωσιακό, όσο και… ανεκδιήγητο: την πρώτη αρωματική ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου. Το τρικ συνίστατο στην τοποθέτηση ενός βαμβακερού υφάσματος, εμποτισμένου σε άρωμα τριαντάφυλλου, μπροστά από ένα ισχυρό ανεμιστήρα που σκόρπιζε την ευωδιά στην αίθουσα προβολής. Η διαφήμιση της παράδοξης προβολής παρουσίαζε, με επιχρωματισμένη φωτογραφία, το ροδοστόλιστο όχημα της Πυροσβεστικής, κυκλοφορώντας και σε μορφή ταχυδρομικού δελταρίου.
Η πατέντα δεν μπορούσε, φυσικά, να θεωρηθεί καλλιτεχνικό επίτευγμα. Απέβλεπε μόνο στην άγρα θεατών και γι’ αυτό διήρκεσε όσο και η περιέργειά τους. Επανήλθε, ωστόσο, κατά καιρούς με διάφορες ονομασίες (Aromarama, Smell-O-Vision κ.ά.), χωρίς να καταφέρει να διαδοθεί.
Το Πολυέστερ (1981) του επονομαζόμενου «Βασιλιά του Κακού Γούστου», Τζων Γουώτερς, αποτέλεσε την τελευταία ταινία του είδους. Η δική της καινοτομία ήταν ότι στους θεατές μοιράζονταν ειδικές κάρτες «ξύστε και μυρίστε», με οδηγίες σε ποια σημεία της προβολής έπρεπε να ξύσουν και να μυρίσουν συγκεκριμένα σημεία της κάρτας. Οι δυσάρεστες οσμές εδώ πλεονεκτούσαν: μυρωδιά από κουνάβι, βενζινόκολα, καυσαέρια, άπλυτες κάλτσες, δύσοσμα αέρια κ.λπ. Ουδεμία σχέση, δηλαδή, με την ευωδία των ρόδων στην προπατορική αρωματική ταινία. Φυσικό και επόμενο ήταν η εφεύρεση αυτή να καταχωριστεί στη λίστα του περιοδικού Time με τις «100 χειρότερες ιδέες όλων των εποχών».

(Στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο του γράφοντος, Τα μυστικά του σινεμά, εκδόσεις Γαβριηλίδης.)