Σημειώσεις για το «Flow Chart» του Άσμπερι

Βρίσκεται σε μια πόλη. Είναι απελπισμένος ή μπορεί και να μην είναι ακόμα. Ξεκινάει από το κενό και προσπαθεί να το δείξει. Η σκέψη του κινείται με τέτοιο τρόπο που εστιάζει σε όσα γίνονται και διαφεύγουν της προσοχής. Η σκέψη του σε συνομιλία με τα ίχνη που προειδοποιούν. Η κίνηση της σκέψης τον κάνει να βλέπει: δυνάμεις που εμφανίζονται στη μια μορφή ή στην άλλη. Το νόημά τους δεν γίνεται αντιληπτό παρά υπό προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση, αυτός και η σκέψη του να βρίσκονται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση για την οποία δεν έχουν όνομα ακόμα. Είναι αόρατη αυτή η κατάσταση. Αντιληπτή μόνο μέσα από τις νοερές προεκτάσεις της που σημαίνει: αντιληπτή μόνο σε επινοημένους χώρους. Για παράδειγμα, σε χώρους – διαγράμματα που σχηματίζονται όταν βλέπεις τις γραμμές ενός ποιήματος να μακραίνουν μπροστά σου και να οδηγούνται προς σημεία μη μετρήσιμα και μακριά σου. Και τότε, εσύ που σκέφτεται, εσύ το υποκείμενο της σκέψης, αναρωτιέσαι: τι είμαι τώρα, και τι είναι όλα αυτά που ήξερα;
Ο Τζον Άσμπερι αναφέρεται συχνά σε έναν θεό χωρίς να τον τοποθετεί σε μεγάλη απόσταση, ενδοκειμενική απόσταση εννοώ, από ωροσκόπια, τέρατα, σκέψεις, φαντασιώσεις. Συνθέτει προφανώς ο Άσμπερι αυτό το τοπίο της πραγματικότητας που είναι παραμορφωμένο εκ των έσω. Πριν ρωτήσουμε για την αναπαραστατική ακρίβεια αυτής της παραμόρφωσης, αυτό που φαίνεται να ενδιαφέρει περισσότερο τον Άσμπερι είναι οι παραμορφωτικές δυνάμεις. Παραμορφωτικό μπορεί να είναι ένα γεγονός ως προς τις συνέπειές του και μπορεί να είναι ταυτόχρονα αποκαλυπτικό. Υπάρχουν δυνάμεις που απελευθερώνονται και άλλες που ατροφούν, που παύουν να είναι δυνάμεις ή, απλά, που συνεχίζουν να υπάρχουν, εκτός τόπου, εκτός χρόνου, διαβρωτικά. Δυνάμεις ίδιες με θλιβερές υπομνήσεις. Δυνάμεις που ανανεώνουν την πίστη στα βασικά ανθρωπολογικά σχήματα της αρχαίας τραγωδίας και επομένως, δυνάμεις που επιβεβαιώνουν την άποψη ότι τα σχήματα δεν αλλάζουν εύκολα. Για παράδειγμα, το θετικό που ξαφνικά ή απρόσμενα γίνεται αρνητικό, είναι ένα από τα πιο σταθερά σχήματα. Διαφορές εκδοχές του είναι: η ζωή που δεν συνεχίζεται ή η ζωή που μετατρέπεται σε μια άσχημη εκδοχή του εαυτού της· η εκπλήρωση απομακρυσμένων ενδεχομένων που βρίσκονται εντός της φαντασίας αλλά και στις διαφυγές τους. Με λίγα λόγια, παραλλαγές ανάμεσα στο πώς από τη ζωή φτάνουμε στον θάνατο. Ο Άσμπερι θα μιλήσει για ξεθώριασμα, για μη αναχώρηση, για πράγματα που διαρκούν για πάντα. Στην ίδια πρόταση θα μιλήσει για αθωότητα, θαύμα, τρυφερότητα, επιλέγοντας προσεκτικά τους επιθετικούς προσδιορισμούς που θα αλλοιώσουν το απόλυτο αυτών των καταστάσεων.
Θυμάσαι πράγματα που έκανες για πρώτη φορά ή τυχαίνει να θυμάσαι μια από εκείνες τις φορές, ανάμεσα στις τόσες, που έκανες αυτό ή εκείνο. Η συνείδηση είναι ένας καλός ευφημισμός για να αποδώσει τον ακατάστατο τόπο των σκέψεων και των ειρμών σου. Κάποτε, είχαν μιλήσει για ροή συνείδησης και αυτό είχε θεωρηθεί επίτευγμα μεγάλο. Όμως είναι; Ήταν; Η αρχιτεκτονική ποτέ δεν είναι ξεκάθαρη όταν το αντικείμενό της είναι η ψυχή. Αυτό που είναι η ροή συνείδησης δεν είναι παρά μια κατασκευή που έχει φτιάξει ο ποιητής μέχρι να πάρει τη μορφή που του αρέσει. Σε μια πόλη λοιπόν, το υποκείμενο της σκέψης του Άσμπερι και οι σκέψεις του τακτοποιημένες σε μια ροή συνείδησης, σε λέξεις που θα ήθελαν να είναι εικόνες. Ίσως και αυτό να είναι μια επιτυχία της γραφής. Και εγώ που διαβάζω τη σκέψη ενός άλλου, δεν μπορώ να μη ρωτήσω εδώ: διαβάζω μια σκέψη ή τη γραφή μιας σκέψης; Διαβάζω μια σκέψη ή την κίνηση της σκέψης; Διαβάζω έναν τόπο εντός του οποίου κινείται η σκέψη ή διαβάζω τον τόπο που παράγει η σκέψη;
Καταλήγω στην υπόθεση – συμπέρασμα ότι ο Aσμπερι παράγει θόρυβο. Οι προτάσεις του είναι ο θόρυβος των προτάσεων που υποτίθεται ότι χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας επικοινωνία. Διαβάζω κριτικές για την ποίηση του Άσμπερι και απαντήσεις του Άσμπερι. Η ποίησή του διέρχεται διαγώνια από όλα αυτά και συνεχίζει να υπάρχει κάπου, μόνη της. Ή όχι; Σκέφτομαι: Η νύχτα. Μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες μια νύχτα. Τι παραπάνω και τι λιγότερο να πεις για μια νύχτα, για αυτή τη νύχτα ή μια άλλη; Θέτω: Η ποίηση οφείλει να με πείσει ότι έχει νόημα να μιλάει για τα ίδια και τα ίδια, ότι έχει νόημα να αποκαλύπτει, ότι αυτό που αποκαλύπτει έχει νόημα. Αποκαλύπτω που σημαίνει ότι τώρα ξέρω. Πώς να πεις όμως αυτό που τώρα ξέρεις με τέτοιο τρόπο που να έχει νόημα και για τον άλλον; Πώς θα τον πείσεις, πώς θα τον πείσει η ποίησή σου, ότι ξέρεις; Ότι έχει νόημα αυτό που ξέρεις;
Εσύ, σε μια πόλη, σε μια κατάσταση που έχει χειροτερέψει, διαβάζεις το Flow Chart, το μεγάλο ποίημα που έγραψε ο Άσμπερι μετά τον θάνατο της μητέρας του, και είναι σημεία που διαβάζεις τη ζωή σου και σημεία που διαβάζεις τη ζωή ενός άλλου.

Εξέρχομαι από το ποίημα όταν βρίσκω ένα σημείο σύνδεσης και ακολουθώντας την πορεία του, συνειδητοποιώ ότι δεν είμαι εγώ, ότι δεν είναι η εμπειρία μου, ότι δεν μπορώ να είμαι κάποιος άλλος μέσα από τις λέξεις που η μία μετά την άλλη προεκτείνουν αυτό που δεν είμαι. Και η πιο απλή εξήγηση που μπορώ να δώσω στον εαυτό μου είναι: είχες μια άλλη μητέρα, είχες έναν άλλον πατέρα.