Η διάλεξη

Αθή­να, Θέ­α­τρο Τέ­χνης, 31^η Ια­νουα­ρί­ου 1949
——— ≈ ———

( ΜΙ­ΚΡΗ ΑΚΟ­ΛΟΥ­ΘΙΑ ΣΟ­ΝΕ­ΤΩΝ )

Στον Μά­νο Χα­τζι­δά­κι με­τά τη γνω­στή σχε­τι­κή διά­λε­ξή του […] απο­δί­δουν γε­νι­κά το φού­ντω­μα του εν­δια­φέ­ρο­ντος για το ρε­μπέ­τι­κο […] Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα […] εί­ναι πα­λαιό­τε­ρο, τε­χνη­τό και …ιδιο­τε­λέ­στε­ρο: […] με­τά τα Δε­κεμ­βρια­νά, το στρα­τη­γείο των αγ­γλι­κών δυ­νά­με­ων του Σκό­μπι έστει­λε έγ­γρα­φο στον τό­τε Ρα­διο­φω­νι­κό Σταθ­μό Αθη­νών, συ­νι­στώ­ντας τη διά­δο­ση του ρε­μπέ­τι­κου (απο­κη­ρυγ­μέ­νου από το ΕΑΜ και την Εθνι­κήν Αντί­στα­ση για λό­γους «ήθους», με την αρ­χαιο­ελ­λη­νι­κή ση­μα­σία του όρου).
ΓΙΩΡ­ΓΟΣ ΛΕΩ­ΤΣΑ­ΚΟΣ

Α.

Μι­λάς για τους λε­πτούς, γυα­λέ­νιους ήχους,
για τους τρεις γυ­μνούς, απέ­ριτ­τους ρυθ­μούς,
με­τρη­μέ­νους κι ακρι­βείς σαν αριθ­μούς,
για την πρω­τό­γνω­ρη έντα­ση στους στί­χους·

κι απέ­ξω μια χώ­ρα πί­σω απ’ τους τοί­χους,
κά­τω απ’ τα στε­νά και τους ανα­βαθ­μούς,
κά­τω απ’ τις ρά­γες στους έρη­μους σταθ­μούς,
μια χώ­ρα προ­σφο­ρά στους τυμ­βω­ρύ­χους·

κι απέ­ξω εφ’ όπλου λόγ­χη εις τους στρα­τώ­νας
η Ελ­λάς των Σα­λα­μί­νων και των Σε­βρών,
δια να υψώ­σω­μεν πά­λιν Παρ­θε­νώ­νας,

χω­ρίς τας κο­λό­νας, με στοί­χους σταυ­ρών,
η Ελ­λάς με τρεις δραχ­μάς εις τας «Ει­κό­νας»,
τρεις εις το «Ρο­μάν­τζον» και εις τον «Θη­σαυ­ρόν».

Β.

Οι αντάρ­τες θέ­λα­νε να παί­ζω δι­κά μου κομ­μά­τια και να μην εί­ναι χα­σι­κλή­δι­κα για να μη μα­θαί­νει ο λα­ός τέ­τοια […] Ενώ οι χί­τες λέ­γα­νε. Παί­ξε ό,τι γου­στά­ρεις και δεν μπο­ρεί να σ’ εμπο­δί­σει κα­νέ­νας.
ΑΓΓΕ­ΛΙ­ΚΗ ΒΕΛ­ΛΟΥ-ΚΑΪΛ: ΜΑΡ­ΚΟΣ ΒΑΜ­ΒΑ­ΚΑ­ΡΗΣ, ΑΥΤΟ­ΒΙΟ­ΓΡΑ­ΦΙΑ

Μι­λάς για λό­γο και για με­λω­δία,
που δεν μπαί­νουν στα δι­κά τους ωδεία,
για τον ελ­λη­νι­κό και­νούρ­γιο τρό­πο,
που δεν τέρ­πει μό­νο το χα­ρο­κό­πο·

μι­λάς για την κρυμ­μέ­νη του υμνω­δία,
με θέρ­μη που τους φέρ­νει θυ­μη­δία,
με πεί­σμα που θυ­μί­ζει ρα­βδο­σκό­πο
σ’ ένα φρυγ­μέ­νο πια κι άνυ­δρο τό­πο.

Θα πεις για το βυ­ζα­ντι­νό του μέ­λος,
για το δη­μώ­δες χρώ­μα του και τέ­λος
δυο μου­ζι­κά­ντες μπρο­στά τους θα φέ­ρεις.

Τι θα κα­τα­φέ­ρεις; Τι θα τους δεί­ξεις;  
Κι αν, χρό­νια με­τά, θα τ’ απο­κη­ρύ­ξεις;
Εί­ναι νω­ρίς ακό­μα για να ξέ­ρεις…

Γ.

με τους… μπα­γλα­μο­συν­θέ­τες
να… μπου­ζου­κο­στι­χουρ­γώ!
ΓΙΑΝ­ΝΗΣ ΛΕΛΑ­ΚΗΣ

Μας λες για κά­ποιαν έκ­φαν­ση του ωραί­ου,
μας λες και για τρεις μα­κρό­συρ­τους χο­ρούς
ενός τρα­γου­διού λαϊ­κού και μοι­ραί­ου
σ’ αυ­τούς τους και­ρούς σαν μέ­ταλ­λο σκλη­ρούς…

Πρό­κει­ται πε­ρί άσμα­τος αγο­ραί­ου,
με στί­χους φθη­νούς και πο­λύ βλα­βε­ρούς
για το κύ­ρος κά­θε νοι­κο­κυ­ραί­ου,
που σχε­τί­ζε­ται με αν­θρώ­πους σο­βα­ρούς.

Αναμ­φι­βό­λως, νο­σεί το λαϊ­κό μας
– ενώ, αντι­θέ­τως, το δη­μο­τι­κό μας
εί­ναι γε­μά­το υγεία και λε­βε­ντιά!

Κι ό,τι έπαι­ξαν από­ψε εις το κοι­νό μας
αυ­τοί που απο­κα­λείς: λα­μπρούς μου­σι­κούς,
ται­ριά­ζει μό­νο εις τα κα­φω­δεία – τ’ ακούς;

Δ.

[…] κά­ποιος μου τη φέρ­νει [1947] και […] μας στέλ­νου­νε στο Χα­σά­νι […] Ήτα­νε η 335^η μο­νά­δα δρά­σης […] 25 στεί­λα­νε, όλους χα­ρα­κτη­ρι­σμέ­νους κομ­μου­νι­στές. Κι από κει για τη Μα­κρό­νη­σο ή για τα βου­νά που εί­χαν αρ­χί­σει οι επι­χει­ρή­σεις με τους αντάρ­τες […]και μια μέ­ρα έρ­χε­ται ένας επι­σμη­να­γός […] και μου λέ­ει […] Ήσου­να πο­τέ αντάρ­της εσύ, ήσου­να Ελα­σί­της; […] Τρε­λοί εί­σα­στε, λέω εγώ […] άλ­λο απ’ το μπου­ζού­κι δεν ήξε­ρα, ού­τε ξέ­ρω [...] και βγά­ζει κά­τι χαρ­τιά και μου λέ­ει υπό­γρα­ψε ότι απο­κη­ρύσ­σεις.Υπο­γρά­φω κι εγώ ότι απο­κη­ρύσ­σω […] Υπέ­γρα­ψα κα­μιά 400.000 τό­μους απο­κη­ρύσ­σω!
ΙΩΑΝ­ΝΑ ΚΛΕΙΑ­ΣΙΟΥ: ΓΙΩΡ­ΓΟΣ ΖΑΜΠΕ­ΤΑΣ, ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙ­ΤΕΙΑ

Με σέρ­βι­κα ή συρ­τά περ­νούν οι μέ­ρες  
ή με ζεϊ­μπέ­κι­κα αυ­στη­ρώς αν­δρι­κά,
με χα­σά­πι­κα σε κέ­ντρα ή βεγ­γέ­ρες·
με ρε­μπέ­τι­κα που γί­νο­νται λαϊ­κά

και με ελα­φρές ρού­μπες, με χα­μπα­νέ­ρες  
ή με ταν­γκό προ­δή­λως ελ­λη­νι­κά.
Πά­ντα με δί­χρω­μες δα­νει­κές σφαί­ρες
και με δυο λο­γιών δα­νει­κά ιδα­νι­κά.

Μια κά­ποια μά­να ας μην ανα­στε­νά­ζει
κι ας μην κά­νει υπο­μο­νή – το δια­τά­ζει:
η Αστυ­νο­μι­κή Διεύ­θυν­σις Πει­ραιώς.

Δεί­τε του έθνους μας το γα­λά­ζιο ατλά­ζι,
όπου ως οδη­γός αστήρ κα­ταυ­γά­ζει
τώ­ρα ο χρυ­σούς γκλικ­σμπούρ­γκειος θυ­ρε­ός.  

Ε.

Ενώ όλα φαί­νο­νται ρό­δι­να, […] ενώ τα μα­γα­ζιά σε θέ­λουν, τα πρω­ι­νά, με­τά τη δου­λειά, πρέ­πει να πάω συ­νο­δεία στο σπί­τι μου.[…] μέ­χρι την κρε­βα­το­κά­μα­ρα. […] Τό­σο εξα­γριω­μέ­να ήταν τα γύ­ρω μα­γα­ζιά. Ο κίν­δυ­νος ήταν απ’ τους ψευ­το­ντα­ή­δες που ερ­χό­ντου­σαν να πά­ρουν μί­ζα. […] Για­τί οι μπρά­βοι παίρ­ναν πολ­λά λε­φτά. Πέ­ντε ως εφτά τα εκα­τό απ’ τα ακα­θά­ρι­στα. Μου κά­ναν δια­φό­ρων ει­δών προ­τά­σεις οι μπρά­βοι των άλ­λων μα­γα­ζιών. Κά­πο­τε ένας τους μου εί­πε ότι το αι­τού­με­νο ήταν να φύ­γω απ’ το μα­γα­ζί όπου δού­λευα (για να μπο­ρέ­σουν να δου­λέ­ψουν τα άλ­λα μα­γα­ζιά τρι­γύ­ρω).
ΥΠΑΡ­ΧΩ: Ο ΣΤΕ­ΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝ­ΤΖΙ­ΔΗΣ ΜΙ­ΛΑ­ΕΙ ΣΤΟΝ ΒΑΣΙ­ΛΗ ΒΑΣΙ­ΛΙ­ΚΟ

«Χει­λάς», «Φα­λη­ρι­κόν», «Μαυ­ρι­τα­νία»,
«Φλό­ρι­δα», «Κο­μπαρ­σί­τα» κι «Ανε­μώ­νες»·
ένο­πλοι σερ­βι­τό­ροι στη γω­νία,
μπρά­βοι, μου­σι­κοί κι εύ­πο­ροι θα­μώ­νες.

Πιά­τα για να σπας τη μο­νο­το­νία,
άν­θη πα­ντού, σαν να βλέ­πεις λει­μώ­νες
και μια οριε­ντάλ λι­κνί­ζου­σα λα­γνεία,
για να δο­νού­νται μέ­χρι κι οι κο­λό­νες.

Λαϊ­κός ο λό­γιος ήχος του πιά­νου,
λαϊ­κή κι η τέ­ταρ­τη χορ­δή του Ορ­γά­νου,
που πρό­σθε­σε μας εί­παν κά­ποιος Χιώ­της.

Στο κέ­ντρον δια­σκε­δά­σε­ως «Κου­λου­ριώ­της»  
παί­ζουν την εξ ανα­το­λών Μα­γκά­λα
ή Μα­ντου­μπά­λα ή Ζι­γκουά­λα και άλ­λα.

_{*Ως τίτλοι των σονέτων επιλέχθηκαν αυτούσια αποσπάσματα από την εν λόγω διάλεξη}