Αφιερωμένο στον Γιανγκ Γκουανγκσένγκ

Ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ έφυγε από τη ζωή στις 10 Οκτωβρίου 2012. Πέρασαν εννιά χρόνια από τότε, αλλά κάθε φθινόπωρο τον θυμάμαι έντονα. Ήταν διπλωμάτης, μεταφραστής και αγαπημένος καθηγητής που μου δίδαξε τα πρώτα ελληνικά γράμματα και με επηρέασε βαθιά και για πάντα.
Ήταν το πρώτο μου μάθημα Ελληνικών· όλοι οι φοιτητές είχαν φθάσει νωρίς στην αίθουσα περιμένοντας τον καθηγητή. Ανάμεσά τους κι εγώ· κάθισα στο έδρανο περιμένοντας για το πρώτο μου μάθημα αυτής της νέας για μένα, τότε, γλώσσας. Άρχισα να μαθαίνω ελληνικά εντελώς τυχαία. Ήμουν στο τρίτο έτος των προπτυχιακών σπουδών μου και είχα να γράψω μια εργασία για το μάθημα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας. Ο επιβλέπων καθηγητής μου, ο Πενγκ Σαογιού, ήταν και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιό μας, το Πανεπιστήμιο Πεκίνου. Με συμβούλευσε να μάθω ελληνικά κι εγώ ακολούθησα τη συμβουλή του. Έτσι, βρέθηκα σε εκείνη την αίθουσα, όπου είδα να μπαίνει ένας εξηντάρης κύριος με γκρίζα μαλλιά που φορούσε την παραδοσιακή κινεζική μπλε βαμβακερή πουκαμίσα. Μας χαιρέτησε με εμφανή τη διάλεκτο της βόρειας επαρχίας από την οποία καταγόταν. Το χαμόγελό του μας καθησύχασε αμέσως. Μιλούσε ελληνικά πολύ καθαρά και με ευφράδεια χωρίς να είναι πολύ εμφανής η διάλεκτος της μητρικής του γλώσσας (τα περί ιδιαιτέρας πατρίδας του και τοπικής διαλέκτου τα έμαθα πολύ αργότερα). Έτσι άρχισε η σχέση μου με την ελληνική γλώσσα.
Ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ δεν μας δίδαξε τη γλώσσα χρησιμοποιώντας ένα συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά μας διάβαζε συνεχώς μικρά ενδιαφέροντα άρθρα, όπως τα «Η Πρωτομαγιά στην Ελλάδα», «Ο ναύτης και ο γλάρος» κ.ά. Πίστευε ότι μια γλώσσα δεν την μαθαίνουμε μόνο από τα βιβλία και προσπαθούσε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των φοιτητών με πολλούς τρόπους. Έτσι, από τους ελληνικούς χάρτες, που είχε πάντα στα μαθήματά του, τη μουσική και την εμπειρία του μάθαμε για τα ήθη και έθιμα των Ελλήνων και τον πολιτισμό τους. Στα σχεδόν δέκα χρόνια που δίδαξε, πολλοί φοιτητές από όλα τα τμήματα του Πανεπιστημίου, ακόμη και από άλλα πανεπιστήμια στο Πεκίνο, παρακολούθησαν τα μαθήματά του, τα οποία άρεσαν πολύ. Κι αν οι περισσότεροι από αυτούς δεν ασχολήθηκαν αργότερα με τα ελληνικά, θυμούνται όμως καλά ό,τι έμαθαν στα μαθήματά του. Συνάντησα κάποτε έναν φοιτητή από το Βιολογικό Τμήμα και μέσα από την κουβέντα μας έμαθα ότι είχε παρακολουθήσει αυτά τα μαθήματα τέσσερα χρόνια νωρίτερα· και, όμως, μπορούσε να μιλήσει ακόμα ελληνικά μαζί μου!
Από τότε συνέχισα να μαθαίνω ελληνικά και επικεντρώθηκα ιδιαίτερα στην Ελληνική Ιστορία. Στα χρόνια του μεταπτυχιακού μου, δούλευα ταυτόχρονα ως γραμματέας στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Αυτή η μερική απασχόληση μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα τον Γιανγκ Γκουανγκσένγκ. Με εντυπωσίασε με την υπομονή, την απλότητα και την ταπεινότητά του. Ζούσε μακριά από το Πανεπιστήμιο και έπρεπε να μετακινείται με το λεωφορείο, κάνοντας μια διαδρομή πάνω από μια ώρα, αλλά δεν άργησε ποτέ στα μαθήματα. Συνήθως το μάθημά μας άρχιζε στη μία το μεσημέρι· εκείνος έφτανε στο Πανεπιστήμιο πάντα κατά τις 11.30 και μέχρι να αρχίσει το μάθημα διάβαζε στο γραφείο του. Προετοίμαζε κάθε μάθημα με μεγάλη επιμέλεια και είχε αγαστή συνεργασία με τους συναδέλφους του. Παρόλο που γνώριζε τα ελληνικά και τον ελληνικό πολιτισμό πολύ καλά, ποτέ δεν προέβαλε τον εαυτό του. Απαντούσε σε όλες τις απλές ερωτήσεις των φοιτητών με υπομονή και ήταν πολύ ανοικτός σε κάθε τι καινούργιο. Διάβαζε τις ελληνικές εφημερίδες κάθε μέρα και στα μαθήματα μάς εξηγούσε, όποτε μπορούσε, την κατάσταση στην Ελλάδα.
Ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ ανήκει στην πρώτη γενιά Κινέζων ελληνομαθών. Γεννήθηκε το 1940 στην Επαρχία Σανσί και φοίτησε στη Σχολή της Ρωσικής Γλώσσας (μετέπειτα Πανεπιστήμιο Ξένων Σπουδών Πεκίνου). Σε ηλικία 18 επιλέχθηκε να σπουδάσει, μετά τρία χρόνια, ελληνικά στη Βουλγαρία για να προσφέρει, με τη γνώση του της ελληνικής, τις υπηρεσίες του στη χώρα μας. Εκείνη την εποχή το να μάθει κάποιος ελληνικά στο εξωτερικό ήταν πολύ δύσκολο. Έκτοτε, και για όλη τη ζωή του, εργάστηκε χρησιμοποιώντας την ελληνική γλώσσα, είτε στο εξωτερικό ως διπλωμάτης είτε διαδίδοντάς την στην Κίνα ως καθηγητής και μεταφραστής. Υπηρέτησε στις πρεσβείες της Κίνας στην Ελλάδα και την Κύπρο για πολλά χρόνια, και υπήρξε Πρέσβης της Κίνας στην Ελλάδα το διάστημα 1996-2000. Όταν επέστρεψε στην Κίνα, συνέβαλε ώστε να ιδρυθεί το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πεκίνου με τη χρηματοδότηση του Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου και της οικογένειάς του. Το Κέντρο υπάρχει μέχρι σήμερα, έχοντας συμπληρώσει, από το 2001, είκοσι ολόκληρα χρόνια προσφοράς και δράσης. Ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ δίδαξε σ’ αυτό την Ελληνική γλώσσα περίπου δέκα χρόνια, έχοντας συνολικά τουλάχιστον 200 φοιτητές και φοιτήτριες.
Δεν ήταν μόνο καθηγητής αλλά και μεταφραστής και λάτρης του ελληνικού πολιτισμού που διέδωσε στη χώρα του. Δημοσίευσε την πρώτη σύγχρονη ελληνική γραμματική στα κινέζικα καθώς και εκθέσεις και άρθρα σχετικά με την ελληνική γλώσσα (Συνοπτική Γραμματική της Σύγχρονης Ελληνικής Γλώσσας, Εκδόσεις Χρυσής Πόλης, 2004). Επιπλέον, μετάφρασε την ελληνική μυθολογία στα κινεζικά από τα ελληνικά (Ελληνική Μυθολογία, Αλεξάνδρας Δέλτα Παπαδοπούλου, Παιδικές Εκδόσεις Κίνας, 2003. Επίλεκτη Ελληνική Μυθολογία, Αναστασίας Περιστεράκη-Ψυχογιού, Παιδικές Εκδόσεις Κίνας, 2004). Αγαπούσε την Ελλάδα και την πονούσε· ανησυχούσε ιδιαίτερα με την οικονομική κρίση, όπως θα ανησυχούσε για έναν φίλο του που υπέφερε. Επίσης, μας ενθάρρυνε να συμβάλλουμε, εάν μπορούμε, στην προώθηση των Ελληνικών σπουδών στην Κίνα.
Ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ έδειχνε καλοσύνη στους φοιτητές του και μεγάλη φροντίδα γι’ αυτούς. Του άρεσε να είναι μαζί μας και χάρηκε πολύ όταν, μια μέρα, τον επισκεφθήκαμε στο σπίτι του. Μας έδειξε όλα τα αναμνηστικά του από την Ελλάδα και μας μίλησε για την ελληνική γεωγραφία δείχνοντας, αναλόγως, στο χάρτη που κρεμόταν σε έναν τοίχο του σπιτιού του. Στο τέλος, μας κάλεσε να φάμε όλοι μαζί· μας φίλεψε με ζεστασιά και αγάπη. Όταν τον συναντούσα στο γραφείο του στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, με καλούσε να δοκιμάσω τα γλυκά που έφερνε από το σπίτι του και με ενθάρρυνε να συνεχίσω τις σπουδές μου στην Ελλάδα.
Τον Οκτώβριο του 2012 επρόκειτο να αναχωρήσω για την Ελλάδα και, πριν φύγω, ήθελα να τον αποχαιρετήσω. Όμως δεν πρόλαβα. Ο απροσδόκητος θάνατός του με συγκλόνισε. Ο Γιανγκ ήταν καλά στην υγεία του· είχε ανακτήσει τις δυνάμεις του πολύ γρήγορα μετά τη χειρουργική επέμβαση στην οποία είχε υποβληθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Λυπήθηκα πολύ που δεν πρόλαβε να μάθει τα νέα μου, ότι θα πήγαινα για σπουδές στην Ελλάδα. Δεν είχα την τύχη να γνωρίσω παππού στη ζωή μου, και έτσι τον θεωρούσα πάντα σαν παππού μου. Η φωνή του και το πρόσωπό του είναι πάντα δίπλα μου· η μορφή του με συνόδευε όταν επισκέφθηκα στην Ελλάδα τα μέρη για τα οποία μου είχε μιλήσει, αλλά και τώρα που διδάσκω την Ελληνική Γλώσσα και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο που αυτός είχε σπουδάσει και διδάξει. Στα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν από το χαμό του, οι φοιτήτριές του έγιναν η νέα γενιά ελληνομαθών· διδάσκουν στα Τμήματα και Κέντρα Ελληνικών Σπουδών και διαδίδουν τον ελληνικό πολιτισμό στην Κίνα. Από τον καρπό που έσπειραν ο Γιανγκ Γκουανγκσένγκ και άλλοι ελληνομαθείς της γενιάς του ‘φύτρωσαν’ οχτώ τμήματα σε πανεπιστήμια στην Κίνα, όπου διδάσκονται η νέα ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός. Θα χαιρόταν πολύ αν ζούσε.